( تصاویر) زبان‌هایی که از تاریخ محو شدند

زبان یکی از مهم‌ترین نشانه‌های تمدن بشری است که فرهنگ‌ها را شکل داده، تاریخ‌ها را حفظ کرده و نسل‌ها را به هم پیوند زده است. در کنار زبان‌هایی که امروزه زنده‌اند، هزاران زبان دیگر در اعماق تاریخ ناپدید شده‌اند؛ بعضی با زبان‌های غالب جایگزین شدند و بعضی دیگر در اثر فتوحات، استعمار یا گذر زمان از بین رفتند.

زبان‌های فراموش‌شده نگاهی اجمالی به دورانی می‌دهند که دیگر وجود ندارند. بسیاری از آثار مکتوب غنی به این زبان‌ها نوشته شده‌اند، اما بعضی به قدری محو شدند که حتی نمی‌توان حدس زد چه صدایی داشتند یا ساختارشان چگونه بوده است.

 زبان مرده و زبان منقرض‌شده تفاوت دارند؛ زبان مرده هنوز وجود دارد و در بعضی اشکال استفاده می‌شود، حتی اگر کسی آن را به‌صورت مادری صحبت نکند، اما زبان منقرض‌شده به‌طور کامل ناپدید شده و هیچ چیز از آن باقی نمانده است. زبان‌های مرده ممکن است در نوشتار باقی بمانند، اما زبان‌های منقرض‌شده به‌صورت غیرقابل بازگشت از بین رفته‌اند.

بسیاری از زبان‌های منقرض‌شده هیچ شکل مکتوبی نداشتند و تنها بر داستان‌ها، ترانه‌ها و گفت‌وگوهای شفاهی تکیه می‌کردند. با مرگ آخرین گویشوران، این زبان‌ها نیز ناپدید شدند، چون هیچ سند یا نوشته‌ای از آنها وجود ندارد، هیچ ردپایی از خود به جا نگذاشتند و بازسازی آنها غیرممکن است. در ادامه به بعضی از زبان‌های منقرض‌شده در سراسر جهان اشاره می‌شود.

اتروسکی

زبان اتروسکی در ایتالیای پیش از روم رایج بود و بر لاتین تأثیر گذاشت، اما به‌طور کامل ناپدید شد. خط آن تا حدودی رمزگشایی شده، اما بیشتر واژگانش ناشناخته مانده است. محققان در تلاش هستند تا با قطعاتی از سنگ‌نوشته‌ها، کتیبه‌های مقبره‌ها و ظروف سفالی، فرهنگ از دست رفته‌ای را از طریق باستان‌شناسی زبانی بازسازی کنند.

گوتی

گوتی زبان قبیله‌های قدرتمند گوت‌ها بود که رم را محاصره کردند، با این حال، با همگون‌سازی گوت‌ها، این زبان ناپدید شد. مهم‌ترین اثر باقیمانده از آن، کتاب وولفیلای گوتی است که این زبان را در تاریخ ثبت کرده است.

پیکتی

پیکت‌ها مردمانی مرموز در اسکاتلند بودند که به زبان پیکتی صحبت می‌کردند. سنگ‌های حکاکی‌شده‌شان نمادهایی دارد که ممکن است کلمات را نشان دهد، اما هیچ ادبیاتی از آن باقی نمانده است. زبان گالیک سرانجام جایگزین آن شد و تا قرون وسطی، پیکتی تنها به‌عنوان یک خاطره تاریخی باقی ماند.

دالماتی

دالماتی زبانی بود که در ساحل کرواسی صحبت می‌شد و در سال ۱۸۹۸ با مرگ آخرین گویشورش، توونه اوداینا، ناپدید شد. این زبان رومی و مرتبط با ایتالیایی بود. اگرچه این زبان از بین رفته، اما ردپای آن در گویش‌های محلی منطقه باقی مانده است.

هونی

از زبان هون‌ها، امپراتوری آتیلا در سده پنجم میلادی، تنها چند کلمه در متون تاریخی به جا مانده است. بعضی معتقدند این زبان ترکی بوده، اما هیچکس نمی‌تواند صدای واقعی آن را بازسازی کند.

گالیش

این زبان در فرانسه صحبت می‌شد، اما پس از فتح ژولیوس سزار در سال ۵۰ پیش از میلاد، جای خود را به لاتین داد. اگرچه بعضی کلمات آن در زبان فرانسوی مدرن باقی مانده، اما خود زبان از بین رفته است.

پروسی قدیمی

زبان پروسی قدیمی از آلمانی متمایز بود و تا قرن هجدهم میلادی توسط قبیله‌های پروس صحبت می‌شد. شوالیه‌ها و بعدها مهاجران این زبان را سرکوب کردند و آن را با آلمانی و لهستانی جایگزین کردند. امروزه تنها بازسازی‌های زبانی از آن باقی مانده است.

مروئی

این زبان در پادشاهی کوش (مناطق کنونی سودان و مصر) صحبت می‌شد و از هیروگلیف‌های مصری وام گرفته بود. اگرچه می‌توان خط آن را خواند، اما واژگان و دستور زبانش به‌دلیل انقراض حدود سال ۴۰۰ میلادی، هنوز ناشناخته مانده است.

این زبان‌ها نه‌تنها تاریخ بشری را غنی‌تر کرده‌اند، بلکه یادآوری می‌کنند که زبان‌ها همچون موجودات زنده هستند، می‌توانند رشد کنند، تغییر کنند و سرانجام ناپدید شوند.

منبع: ایمنا