شرایط هشداردهنده محله اعیان‌نشین تهران قدیم

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق؛ وحید شهاب، فعال و کنشگر میراث فرهنگی و گردشگری در سالگرد ثبت ملی عودلاجان (اودلاجان) با مرور اجمالی سرگذشت محله عودلاجان (اودلاجان) به تهدیدهای آن پیش و پس از ثبت ملی این محله اشاره کرد و از دغدغه‌های اکنون که با طرح توسعه امام زاده یحیی (ع) پدید آمده است، سخن گفت.

شهاب در یادداشتی که در اختیار ایسنا قرار داده، نوشته است: بیست سال پیش، زمانی که بولدوزرهای شهرداری در بخش‌های مختلف بافت تاریخی عودلاجان در حال تخریب خانه‌های تاریخی این محله بودند، سازمان وقت میراث فرهنگی کشور محدوده بافت تاریخی عودلاجان را که از شمال به خیابان امیرکبیر، از غرب به خیابان ناصرخسرو، از جنوب به خیابان پانزده خرداد و از شرق به خیابان ری منتهی می‌شود را در ۲۴ اسفند ۱۳۸۴ به عنوان دومین بافت تاریخی شهر تهران با شماره ۱۵۳۸۱ در فهرست آثار ملی ثبت می‌کند.

از آن زمان سال‌ها می‌گذرد و این محله همچنان لطمات زیادی را از تحولات و توسعه شهری بر پیکر خود تحمل می‌کند. با تمام ناملایمات و بی‌توجهی‌های سالیان گذشته اما این بافت تاریخی ۱۴۹هکتاری در حال حاضر دارای بناهای متعدد تاریخی و ارزشمندی است، که در ابعاد ملی و شهری بسیار حایز اهمیت هستند. از طرفی اصالت و یکپارچگی در ساختار و مورفولوژی محله همچون کوچه‌ها و معابر، ساباط‌ها، سقاخانه‌ها، گذرهای سرپوشیده آن و فرهنگ  ناملموس همسایگی ادیان مختلف، این محله را به شهر موزه‌ای از تهران قدیم و یادگار ارزشمندی از نیاکان ما تبدیل کرده است.

متاسفانه تا سال جاری اقدام جامعی برای مستندنگاری، ضابطه‌گذاری و حفاظت از خانه‌ها و ساختار عرصه محله صورت نگرفته بود و در غفلت و عدم شناخت درست محله، تعداد قابل توجهی از خانه‌های ارزشمند  تخریب و گوشه‌ای از خاطرات جمعی بافت تاریخی، برای همیشه محو شد.

ناآگاهی مالکین و بهره‌برداران به حقوق قانونی خود برای مرمت و احیای این ابنیه، بروکراسی و ناهماهنگی بین شهرداری و میراث فرهنگی برای اخذ مجوزهای مرمت یا احیای مرکز فرهنگی و گردشگری و مشخص نبودن آیین‌نامه و قوانین اجرایی دقیق، از دلایل مهم نارضایتی و علاقه نداشتن مالکین به حفظ و احیای ابنیه است.

عودلاجان امروزی تنها یادگار از تهران قدیم است که در گوشه گوشه‌اش، در پیچ و خم کوچه‌ها، در تک تک آجرها، در پشت دیوارها، در پستوی خانه‌هایش می توان اصالت و هویت تهران را احساس کرد و نباید بگذاریم این گنجینه ارزشمند از بین برود. در سال جاری با حمایت و همراهی معاونت میراث فرهنگی استان تهران و علاقمندان به این بافت تاریخی، مستندنگاری بخش‌هایی از ارزش‌های این محله در قالب پرونده ثبت ملی و شناسایی خانه‌های تاریخی صورت پذیرفت. امید است اقدامات موثر اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران نیز مستمر بماند تا موجبات رونق این محله را در سال آتی فراهم آورد.