عامل بروز تیک در کودکان چیست؟
محسن لعلی با اشاره به بروز تیک‌ها عصبی در بین کودکان، اظهار کرد: بعضی از رفتارهای کودکان مثل ناخن جویدن و انگشت شست را مکیدن که بعد از دو سالگی خود را نشان می‌دهد از رفتارهای عادتی است. اما بروز تیک در بین بچه‌ها یک حرکت تکراری، ناگهانی، غیر ارادی و نامنظم است.
وی با بیان اینکه تیک می‌تواند به دو شکل صوتی و حرکتی باشد، افزود: این تیک‌ها ویژگی‌هایی و استرس‌ها و عوامل محیطی ایجاد کنند بروز این تیک‌ها در بین کودکان هستند. تیک‌ها در بیداری وجود دارند و در خواب از بین می‌روند و بروز تیک‌ها در بین پسران بیشتر از دختران است.
عضو شورای نظام روانشناسی استان اصفهان با تاکید به اینکه تقسیم بندی تیک‌ها به دو دسته صوتی و حرکتی است، گفت: تیک‌ها به شکل صوتی و حرکتی بوده و به دو دسته تیک‌های ساده و پیچیده تقسیم بندی می‌شوند. تیک‌های صوتی در کودکان مانند سرفه کردن، صاف کردن گلو، بالا کشیدن بینی است.
وی تصریح کرد: نکته‌ای که باید مد نظر قرار گیرد اینکه در تشخیص افتراقی باید بیماری‌های دیگر را جدا کنیم. برای مثال کودکی که صدای خود را صاف یا سرفه می‌کند ابتدا باید به وسیله یک متخصص کودک مورد بررسی قرار گیرد و بعد از برطرف شدن مسائل پزشکی اگر مشکلی نبود و با توجه به عوامل استرسی می‌توان گفت که دارای تیک است.
این مدرس دوره‌های تخصصی روانشناسی معتقد است تیک‌های حرکتی به شکل ساده مانند پلک زدن و شکلک در آوردن است. این نوع تیک‌ها ماندنی نیست و گذرا هستند و در کمتر از یک ماه از بین می‌روند. تیک‌های حرکتی مرکب مانند حرکات صورت و لمس کردن صورت است و این موارد را هم نمی‌توان تیک گفت بلکه تیک مثل سایر اختلالات روانشناختی و اختلالات اعصاب بایستی حتمًا به وسیله یک متخصص مجرب تشخیص داده شود.
لعلی با اشاره به اینکه علت اصلی بروز تیک‌ها در بین کودکان بیشتر ژنتیک و بد عملکردی مغز است، اظهار کرد: اما یکی دیگر از عواملی که تیک‌ها را راه اندازی می‌کند عوامل محیطی به خصوص استرس‌ها هستند. در واقع استرس، خستگی و بیماری سه عاملی است که می‌تواند باعث بروز این نوع تیک‌ها شود.
وی ادامه داد: برای مثال هنگامی که معلم از گرفتن امتحان سخن می‌گوید کودک شروع به بالا انداختن شانه و شکلک درآوردن می‌کند به دلیل اینکه قرار است که از او امتحان گرفته شود و یک عامل استرس‌زا باعث بروز این تیک شده است.
عضو شورای نظام روانشناسی استان اصفهان، گفت: خانواده باید توجه کنند هنگامی که تیک در بین بچه‌ها طولانی مدت باشد را باید مشکل تلقی کنند. تیک‌های گذرا مانند پلک زدن در مواقع استرس زا و بحرانی معمولاً تا یک ماه طول می کشند و بعد از یک ماه با آرام شدن شرایط خود به خود از بین می‌روند.
ماندگاری تیک‌های مزمن
لعلی با تاکید بر اینکه تیک‌های مزمن ماندگار هستند، گفت: این نوع تیک‌ها وقتی که ماندگار شوند مشکلات زیادی را برای کودک ایجاد می‌کنند. مدت زمان تیک ممکن است چند ثانیه و دقیقه باشد و تیک فراوانی پیدا کند و کودک نتواند آن را کنار گذارد، والدین توجه کنند در این صورت نیاز به یک ارجاع تخصصی به پزشک است.
این مدرس دوره‌های تخصصی روانشناسی معتقد است تیک‌ها تا حدودی مانند رفتارهای وسواسی در کودکان هستند. تفاوت تیک با وسواس این است که وسواس‌ها تا حدود زیادی ارادی هستند اما تیک‌ها غیر ارادی اتفاق می‌افتد. بروز این حالت‌های غیر ارادی به دلیل این است تا حدودی استرس و اضطراب کودک را پایین می‌آورد.
وی با بیان اینکه این تیک‌ها وقتی می‌توانند عادت شوند که این به واسطه حرکات غیر ارادی میزان استرس را کاهش دهند، افزود: در این هنگام تیک مکانیزمی برای کاهش استرس می‌شود و کودکان این موارد را یاد می‌گیرند.
عضو شورای نظام روانشناسی استان اصفهان در خصوص اینکه تیک‌ها و عادت‌ها تفاوت‌هایی دارند، تصریح کرد: عادت‌ها تا حدود زیادی نسبت به تیک‌ها ارادی تر هستند، برای مثال ناخن جویدن یا انگشت شست را مکیدن و دندان قروچه در بین کودکان یک مشکل عادتی است و اختلال نیست اما تیک اختلال است و نسبت به دستورات مقاوم‌تر بوده و معمولاً ساز و کار تیک‌ها بیشتر جنبه غیر ارادی دارد.
به گفته لعلی؛ عوامل محیطی و خانواده در کاهش تشنج‌ها، تیک‌ها و اختلال‌های عادتی بچه‌ها مؤثر است. عادت‌ها تبدیل به تیک عصبی نمی‌شوند و تیک با بیش فعالی کودک نیز در ارتباط است.
وی در خصوص جلوگیری از بروز تیک‌های مزمن، خاطرنشان کرد: اگر تیک را به عنوان یک اختلال عصبی در نظر گیریم. علائم و نشانه‌های آن (صوتی، حرکتی و ترکیبی) را بشناسیم و مداخله‌های روانپزشکی، مغز و اعصاب و روانشناسی را انجام دهیم می‌توانیم از مزمن بودن این تیک‌ها در آینده جلوگیری کنیم.