چگونه ماسک خود را تمیز کنیم؟
تمیز نگه‌داشتن ماسک یکی از موارد ضروری در اوضاع کنونی است، ماسک برای مراقبت از افراد و پیشگیری از ورود ویروس‌ها و میکروب‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد و اگر به تمیزی آن اهمیت داده نشود نه‌فقط از بیماری پیشگیری نمی‌کند بلکه موجب ورود عوامل بیماری‌زا به بدن نیز خواهد شد.
به گزارش نیوز، نحوه شستن ماسک و استفاده مجدد از آن برای جلوگیری از ورود عامل بیماری‌زا مهم است و در ذیل چند توصیه برای شست و شوی ماسک‌ها ارائه‌شده است.
اگر ماسک باقابلیت استفاده مجدد دارید، باید بعد از هر بار استفاده آن را شست و شوی دهید. توجه داشته باشید پوشیدن مداوم یک ماسک که صورت، دهان و بینی شما را لمس می‌کند به دلیل آلوده بودن با میکروب‌ها، سرفه، عطسه، تنفس، آب دهان، آروغ زدن، عرق کردن و آب بینی مشکل ساز است، چون عوامل بیماری‌زا موجود در هوا، ازجمله ویروس‌ها و طیف وسیعی از عوامل حساسیت‌زا که بر روی ماسک قرار گرفتند با تنفس به داخل مکیده می‌شوند.
برای تمیز کردن ماسک باید آن را از روی صورت برداشته و سپس آن را شست و شوی دهید. ایستادن در زیر دوش حمام با ماسک صورت راهی برای تمیز کردن آن نیست. قبل از اینکه ماسک خود را بردارید، دستان خود را به‌طور کامل و حداقل ۲۰ ثانیه بشویید. اگر به صابون و آب برای شستن دست‌های خود دسترسی ندارید، از یک ضدعفونی‌کننده دست حاوی الکل استفاده کنید که حداقل ۶۰ درصد الکل داشته باشد.
پس از تمیز کردن دستان خود، ماسک را با کمک قسمت‌هایی که در پشت سر و یا گوش شما قرار دارند، از صورت جدا کنید، بخشی بیرونی ماسک را بر روی صورت خود قرار ندهید. به یاد داشته باشید، قرار است در طول این بیماری، از صورت خود به‌طورکلی محافظت کنید. لمس صورت شما میکروب‌ها را به دهان، بینی و چشم شما وارد می‌کند.
پس از برداشتن پوشش صورت، آن را در مکان مناسبی قرار دهید تا آماده تمیز کردن شود. این مکان ممکن است سبد لباسشویی یا یک کیسه یک‌بارمصرف باشد. ماسک صورت خود را هرگز در مکان‌هایی که امکان سرایت آلودگی به دیگر قسمت‌ها وجود دارد قرار ندهید. هرگونه فیلتر یک‌بارمصرف موجود در ماسک را از آن جدا کنید، این فیلترها نباید داخل ماشین لباسشویی انداخته شوند چون قطعات فیلتر در تمام لباس‌های در حال شست و شوی پخش خواهند شد. هنگامی‌که روکش صورت خود را با خیال راحت در مکان مناسب و یا در لباسشویی قراردادید، دوباره دستان خود را کاملا بشویید.
بیشتر ماسک‌های پارچه‌ای را می‌توان بالباس‌های دیگر داخل لباسشویی قرارداد. اگر ماسک شما از جنس پارچه ابریشمی، توری ظریف یا سفت ساخته‌شده است، در انتخاب پوشش چهره خود دوباره تجدیدنظر کنید و از پارچه‌هایی باقابلیت لکه‌گیری کردن استفاده کنید. درواقع سعی کنید از پارچه‌ای استفاده کنید که در مواد شوینده و آب گرم شسته شوند و از ماسک‌هایی که قابلیت شست‌وشو ندارند استفاده نکنید.
بعدازاینکه پوشش صورت در ماشین لباسشویی با طولانی‌ترین و بالاترین چرخه گرمایی شسته شد، مجددا با بالاترین گرمای موجود، آن را از طریق خشک‌کن ماشین، خشک‌کنید. این مورد ممکن است هر میکروب نامطبوع که موفق به زنده ماندن در ماشین لباسشویی شده را از بین ببرد.
شستن ماسک صورت با دست نیز امکان‌پذیر است. بااین‌حال، مراقب باشید هنگام شستن ماسک، صورت خود را لمس نکنید. البته ممکن است شما این عمل را ناخودآگاه انجام دهید که بسیار بد است. دستان خود را بعد از دست زدن به ماسک آلوده به‌طور کامل بشویید.
شستن ماسک با دست به معنای شستشوی کامل آن با آب‌صابون داغ حداقل برای ۲۰ ثانیه است. سعی کنید از محلول شوینده یا سفیدکننده‌ای که برای از بین بردن میکروب‌ها استفاده می‌شود؛ نیز استفاده کنید. دستورالعمل‌ها را هنگام تهیه و استفاده از چنین موادی با دقت دنبال کنید. محصولاتی را که نباید مخلوط شوند مخلوط نکنید. حتما تمامی قسمت‌های ماسک را با دقت بشویید.
اگر دستگاه خشک‌کن ندارید، ماسک شسته شده را در معرض نور مستقیم خورشید قرار دهید چون نور ماوراءبنفش ممکن است به کشتن میکروب‌ها کمک کند. اطمینان داشته باشید ماسک کاملا خشک‌شده باشد و سپس مورداستفاده قرار گیرد چون ماسک مرطوب پوشش خوبی برای صورت نیست. پس از خشک شدن ماسک، آن را در مکانی تمیز نگهداری کنید.
موارد فوق فقط مربوط به ماسک‌های صورت قابل شست و شوی است و در مورد ماسک‌های صورت یک‌بارمصرف مانند ماسک‌های جراحی یا ماسک‌های N۹۵ صدق نمی‌کند. قرار دادن چنین ماسک‌هایی از طریق روش‌های تمیز کردن معمولی می‌تواند یکپارچگی ساختار آن‌ها را از بین برده یا آن‌ها را قطعه‌قطعه کند. پاشیدن محلول شست‌وشوی مانند الکل برای تمیز کردن آن‌ها کافی نخواهد بود و همچنین ممکن است به ساختار آن‌ها آسیب برساند.
در حالت ایده آل، شما باید ماسک‌های جراحی یا N۹۵ را بعد از یک‌بار استفاده مجدد دور بی اندازید. اما این‌یک وضعیت ایده آل نیست. متاسفانه به دلیل کمبود ماسک بسیاری از افراد از ماسک‌های جراحی و ماسک N۹۵ مجدد استفاده می‌کنند.
نکته مهم، یافتن روش ضدعفونی‌کننده که بتوان از میکروب‌های بد مانند سندرم حاد تنفسی کروناویروس ۲ (SARS-CoV۲) خلاص شد و یکپارچگی ساختار فیلتر را حفظ کرد. به‌عنوان‌مثال، قرار دادن ماسک در آتش روشی است که امکان دارد ماسک N۹۵ را ضدعفونی کند، اما با این روش دیگر ماسکی برای پوشیدن ندارید.
همان‌طور که وب‌سایت مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) نشان می‌دهد، سه روش برتر برای ضدعفونی کردن ماسک N۹۵ موارد ذیل است:
پراکسید هیدروژن بخار
(VHP) این دقیقا همان چیزی است که به نظر می‌رسد در پاکیزگی ماسک کاربردی باشد، با داشتن یک‌شکل گازی پراکسید هیدروژن که از درون ماسک عبور کند می‌توان آن را ضدعفونی کرد. بخار می‌تواند از فرم مایع نافذتر باشد و آسیب به بافت ماسک را کاهش دهد. سازمان غذا و داروی (FDA) آزمایش این روش را به موسسه Battelle Memorial واگذار کرد که نتایج مثبتی به همراه داشت.
تابش میکروب کش ماوراءبنفش (UVGI)
با تابش نور ماوراءبنفش (UV) به ماسک می توان آن را ضدعفونی کرد. بااین‌وجود، میزان اثربخشی آن به میزان نور ماوراءبنفش و به ماسک بستگی دارد. به‌علاوه، اشعه ماوراءبنفش می‌تواند کاملا مضر باشد. برای استفاده از نور UV، باید از چشم و پوست خود محافظت کنید.
گرمای مرطوب
ماسک‌ها را در معرض هوای گرم (مثلا ۶۰ تا ۷۰ درجه سانتی‌گراد) که همچنین دارای رطوبت نسبی بالایی است (مثلا ۷۰ تا ۸۰درصد) برای مدت‌زمان طولانی (مثلا ۶۰ دقیقه) قرار می‌دهند. همان‌طور که سایت CDC منتشر شده، نتایج نشان داده که این موارد می‌تواند در کشتن ویروس آنفلوآنزا H۱N۱ نیز موثر باشند، اما همچنان عدم اطمینان از اثربخشی این روش برای عوامل بیماری‌زا وجود دارد. مطالعه‌ای که به‌تازگی در CMAJ (مجله انجمن پزشکی کانادا) منتشرشده است، نشان داد که عملیات حرارتی منفرد باعث شده SARS-CoV-۲ در نمونه‌های ماسک غیرقابل‌کشف باشند.
ضدعفونی کردن ماسک N۹۵ کاری نیست که خودتان سعی کنید انجام دهید. شما به تجهیزات و امکانات مناسب احتیاج دارید.
وب‌سایت CDC همچنین از تصفیه بخار و پراکسید هیدروژن مایع به‌عنوان "روش‌های امیدوارکننده با محدودیت‌ها" یاد می‌کند. برای تایید اثربخشی هر دو روش، مطالعات بیشتری لازم است. علاوه بر این، برخی از این روش ها با عوارض احتمالی همراه است.
روش‌هایی وجود دارد که ممکن است از شر ویروس خلاص شده یا غیرفعال شود اما می‌تواند به ماسک آسیب برساند. این موارد شامل قرار دادن ماسک در اتوکلاو یا ماکروویو، گرمای خشک، شستن ماسک با صابون یا پاک کردن آن با الکل ایزوپروپیل، سفیدکننده یا ضدعفونی‌کننده است.
اکسید اتیلن (EtO) ممکن است قادر به ضدعفونی کردن موثر ماسک باشد اما یک مشکل دارد؛ برای فردی که ماسک را بپوشد می‌تواند مضر باشد. حتی در مقدار پایین نیز می‌تواند باعث سرطان، نقص هنگام تولد و مشکلات عصبی شود.
به خاطر داشته باشید که همه این روش‌ها ممکن است "وابسته به اپراتور" باشند، به این معنی که اثربخشی آن‌ها می‌تواند به میزان انجام آن‌ها بستگی داشته باشد. به‌عنوان‌مثال، اگر کسی گفت که ماسک شما را گرم کرده است، جزئیات را از وی بخواهید. رطوبت نسبی چه میزان بود؟ دما چقدر بود؟ مدت‌زمان قرار گرفتن در معرض این موارد چه مدت بود؟ آیا آزمایش رویه انجام‌شده است یا خیر؟
اگر ماسک باقابلیت استفاده مجدد دارید، باید بعد از هر بار استفاده آن را شست و شوی دهید. توجه داشته باشید پوشیدن مداوم یک ماسک که صورت، دهان و بینی شما را لمس می‌کند به دلیل آلوده بودن با میکروب‌ها، سرفه، عطسه، تنفس، آب دهان، آروغ زدن، عرق کردن و آب بینی مشکل ساز است، چون عوامل بیماری‌زا موجود در هوا، ازجمله ویروس‌ها و طیف وسیعی از عوامل حساسیت‌زا که بر روی ماسک قرار گرفتند با تنفس به داخل مکیده می‌شوند.
برای تمیز کردن ماسک باید آن را از روی صورت برداشته و سپس آن را شست و شوی دهید. ایستادن در زیر دوش حمام با ماسک صورت راهی برای تمیز کردن آن نیست. قبل از اینکه ماسک خود را بردارید، دستان خود را به‌طور کامل و حداقل ۲۰ ثانیه بشویید. اگر به صابون و آب برای شستن دست‌های خود دسترسی ندارید، از یک ضدعفونی‌کننده دست حاوی الکل استفاده کنید که حداقل ۶۰ درصد الکل داشته باشد.
پس از تمیز کردن دستان خود، ماسک را با کمک قسمت‌هایی که در پشت سر و یا گوش شما قرار دارند، از صورت جدا کنید، بخشی بیرونی ماسک را بر روی صورت خود قرار ندهید. به یاد داشته باشید، قرار است در طول این بیماری، از صورت خود به‌طورکلی محافظت کنید. لمس صورت شما میکروب‌ها را به دهان، بینی و چشم شما وارد می‌کند.
پس از برداشتن پوشش صورت، آن را در مکان مناسبی قرار دهید تا آماده تمیز کردن شود. این مکان ممکن است سبد لباسشویی یا یک کیسه یک‌بارمصرف باشد. ماسک صورت خود را هرگز در مکان‌هایی که امکان سرایت آلودگی به دیگر قسمت‌ها وجود دارد قرار ندهید. هرگونه فیلتر یک‌بارمصرف موجود در ماسک را از آن جدا کنید، این فیلترها نباید داخل ماشین لباسشویی انداخته شوند چون قطعات فیلتر در تمام لباس‌های در حال شست و شوی پخش خواهند شد. هنگامی‌که روکش صورت خود را با خیال راحت در مکان مناسب و یا در لباسشویی قراردادید، دوباره دستان خود را کاملا بشویید.
بیشتر ماسک‌های پارچه‌ای را می‌توان بالباس‌های دیگر داخل لباسشویی قرارداد. اگر ماسک شما از جنس پارچه ابریشمی، توری ظریف یا سفت ساخته‌شده است، در انتخاب پوشش چهره خود دوباره تجدیدنظر کنید و از پارچه‌هایی باقابلیت لکه‌گیری کردن استفاده کنید. درواقع سعی کنید از پارچه‌ای استفاده کنید که در مواد شوینده و آب گرم شسته شوند و از ماسک‌هایی که قابلیت شست‌وشو ندارند استفاده نکنید.
بعدازاینکه پوشش صورت در ماشین لباسشویی با طولانی‌ترین و بالاترین چرخه گرمایی شسته شد، مجددا با بالاترین گرمای موجود، آن را از طریق خشک‌کن ماشین، خشک‌کنید. این مورد ممکن است هر میکروب نامطبوع که موفق به زنده ماندن در ماشین لباسشویی شده را از بین ببرد.
شستن ماسک صورت با دست نیز امکان‌پذیر است. بااین‌حال، مراقب باشید هنگام شستن ماسک، صورت خود را لمس نکنید. البته ممکن است شما این عمل را ناخودآگاه انجام دهید که بسیار بد است. دستان خود را بعد از دست زدن به ماسک آلوده به‌طور کامل بشویید.
شستن ماسک با دست به معنای شستشوی کامل آن با آب‌صابون داغ حداقل برای ۲۰ ثانیه است. سعی کنید از محلول شوینده یا سفیدکننده‌ای که برای از بین بردن میکروب‌ها استفاده می‌شود؛ نیز استفاده کنید. دستورالعمل‌ها را هنگام تهیه و استفاده از چنین موادی با دقت دنبال کنید. محصولاتی را که نباید مخلوط شوند مخلوط نکنید. حتما تمامی قسمت‌های ماسک را با دقت بشویید.
اگر دستگاه خشک‌کن ندارید، ماسک شسته شده را در معرض نور مستقیم خورشید قرار دهید چون نور ماوراءبنفش ممکن است به کشتن میکروب‌ها کمک کند. اطمینان داشته باشید ماسک کاملا خشک‌شده باشد و سپس مورداستفاده قرار گیرد چون ماسک مرطوب پوشش خوبی برای صورت نیست. پس از خشک شدن ماسک، آن را در مکانی تمیز نگهداری کنید.
موارد فوق فقط مربوط به ماسک‌های صورت قابل شست و شوی است و در مورد ماسک‌های صورت یک‌بارمصرف مانند ماسک‌های جراحی یا ماسک‌های N۹۵ صدق نمی‌کند. قرار دادن چنین ماسک‌هایی از طریق روش‌های تمیز کردن معمولی می‌تواند یکپارچگی ساختار آن‌ها را از بین برده یا آن‌ها را قطعه‌قطعه کند. پاشیدن محلول شست‌وشوی مانند الکل برای تمیز کردن آن‌ها کافی نخواهد بود و همچنین ممکن است به ساختار آن‌ها آسیب برساند.
در حالت ایده آل، شما باید ماسک‌های جراحی یا N۹۵ را بعد از یک‌بار استفاده مجدد دور بی اندازید. اما این‌یک وضعیت ایده آل نیست. متاسفانه به دلیل کمبود ماسک بسیاری از افراد از ماسک‌های جراحی و ماسک N۹۵ مجدد استفاده می‌کنند.
نکته مهم، یافتن روش ضدعفونی‌کننده که بتوان از میکروب‌های بد مانند سندرم حاد تنفسی کروناویروس ۲ (SARS-CoV۲) خلاص شد و یکپارچگی ساختار فیلتر را حفظ کرد. به‌عنوان‌مثال، قرار دادن ماسک در آتش روشی است که امکان دارد ماسک N۹۵ را ضدعفونی کند، اما با این روش دیگر ماسکی برای پوشیدن ندارید.
همان‌طور که وب‌سایت مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) نشان می‌دهد، سه روش برتر برای ضدعفونی کردن ماسک N۹۵ موارد ذیل است:
پراکسید هیدروژن بخار
(VHP) این دقیقا همان چیزی است که به نظر می‌رسد در پاکیزگی ماسک کاربردی باشد، با داشتن یک‌شکل گازی پراکسید هیدروژن که از درون ماسک عبور کند می‌توان آن را ضدعفونی کرد. بخار می‌تواند از فرم مایع نافذتر باشد و آسیب به بافت ماسک را کاهش دهد. سازمان غذا و داروی (FDA) آزمایش این روش را به موسسه Battelle Memorial واگذار کرد که نتایج مثبتی به همراه داشت.
تابش میکروب کش ماوراءبنفش (UVGI)
با تابش نور ماوراءبنفش (UV) به ماسک می توان آن را ضدعفونی کرد. بااین‌وجود، میزان اثربخشی آن به میزان نور ماوراءبنفش و به ماسک بستگی دارد. به‌علاوه، اشعه ماوراءبنفش می‌تواند کاملا مضر باشد. برای استفاده از نور UV، باید از چشم و پوست خود محافظت کنید.
گرمای مرطوب
ماسک‌ها را در معرض هوای گرم (مثلا ۶۰ تا ۷۰ درجه سانتی‌گراد) که همچنین دارای رطوبت نسبی بالایی است (مثلا ۷۰ تا ۸۰درصد) برای مدت‌زمان طولانی (مثلا ۶۰ دقیقه) قرار می‌دهند. همان‌طور که سایت CDC منتشر شده، نتایج نشان داده که این موارد می‌تواند در کشتن ویروس آنفلوآنزا H۱N۱ نیز موثر باشند، اما همچنان عدم اطمینان از اثربخشی این روش برای عوامل بیماری‌زا وجود دارد. مطالعه‌ای که به‌تازگی در CMAJ (مجله انجمن پزشکی کانادا) منتشرشده است، نشان داد که عملیات حرارتی منفرد باعث شده SARS-CoV-۲ در نمونه‌های ماسک غیرقابل‌کشف باشند.
ضدعفونی کردن ماسک N۹۵ کاری نیست که خودتان سعی کنید انجام دهید. شما به تجهیزات و امکانات مناسب احتیاج دارید.
وب‌سایت CDC همچنین از تصفیه بخار و پراکسید هیدروژن مایع به‌عنوان "روش‌های امیدوارکننده با محدودیت‌ها" یاد می‌کند. برای تایید اثربخشی هر دو روش، مطالعات بیشتری لازم است. علاوه بر این، برخی از این روش ها با عوارض احتمالی همراه است.
روش‌هایی وجود دارد که ممکن است از شر ویروس خلاص شده یا غیرفعال شود اما می‌تواند به ماسک آسیب برساند. این موارد شامل قرار دادن ماسک در اتوکلاو یا ماکروویو، گرمای خشک، شستن ماسک با صابون یا پاک کردن آن با الکل ایزوپروپیل، سفیدکننده یا ضدعفونی‌کننده است.
اکسید اتیلن (EtO) ممکن است قادر به ضدعفونی کردن موثر ماسک باشد اما یک مشکل دارد؛ برای فردی که ماسک را بپوشد می‌تواند مضر باشد. حتی در مقدار پایین نیز می‌تواند باعث سرطان، نقص هنگام تولد و مشکلات عصبی شود.
به خاطر داشته باشید که همه این روش‌ها ممکن است "وابسته به اپراتور" باشند، به این معنی که اثربخشی آن‌ها می‌تواند به میزان انجام آن‌ها بستگی داشته باشد. به‌عنوان‌مثال، اگر کسی گفت که ماسک شما را گرم کرده است، جزئیات را از وی بخواهید. رطوبت نسبی چه میزان بود؟ دما چقدر بود؟ مدت‌زمان قرار گرفتن در معرض این موارد چه مدت بود؟ آیا آزمایش رویه انجام‌شده است یا خیر؟