انتخاب پاپ همواره در هاله‌ای از اسرار و سنت‌های دیرینه‌ی کلیسای کاتولیک جریان داشته است. اما فیلم مجمع کاردینال‌ها (Conclave)، ساخته‌ی ادوارد برگر، این فرایند را از منظر یک نبرد ایدئولوژیک روایت می‌کند؛ نبردی میان لیبرالیسم و محافظه‌کاری که نه‌تنها درون دیوار‌های واتیکان، بلکه در سرتاسر دنیای مدرن جریان دارد. بر اساس نظریات آیزایا برلین، لیبرالیسم مدرن بر تکثرگرایی، تساهل و تغییرات تدریجی استوار است. درحالی‌که محافظه‌کاری (با تعریفی که راسل کرک ارائه می‌دهد) به ثبات، سنت و اقتدارگرایی دینی باور دارد. این تقابل فکری، شاکله‌ی اصلی تنش‌های فیلم مجمع کاردینال‌ها را می‌سازد.

به گزارش فرارو، واتیکان، مکانی که بیش از دو هزار سال سنت‌های مذهبی در آن تنیده شده‌اند، در فیلم مجمع کاردینال‌ها (Conclave) به صحنه‌ای برای یکی از کهن‌ترین نبرد‌های ایدئولوژیک تاریخ تبدیل می‌شود: جنگ میان تغییر و ثبات، لیبرالیسم و محافظه‌کاری، آینده و گذشته. ادوارد برگر، کارگردان فیلم مجمع کاردینال ها، این رویارویی را در قلب یکی از مرموزترین و باشکوه‌ترین فرآیند‌های انتخاباتی جهان به تصویر می‌کشد؛ انتخاب پاپ جدید در نمازخانه سیستین، مکانی که شاهکار‌های میکل‌آنژ آن را به تجسمی از ایمان و قدرت تبدیل کرده‌اند.

فضا و لوکیشین فیلم مجمع کاردینال‌ها که سقف آن با نقش‌های باشکوه از داستان خلقت انسان تا روز رستاخیز پوشیده شده، همانند انعکاسی از روح کلیسا عمل می‌کند؛ کلیسایی که میان الهام آسمانی و زمینی‌ترین بازی‌های قدرت گرفتار شده است. در این محیط، هر یک از کاردینال‌ها نه‌تنها در برابر خدا، بلکه در برابر جاه‌طلبی‌ها، ترس‌ها و باور‌های سیاسی خود نیز ایستاده‌اند.

وینسنت بنی‌تز؛ کاردینالی از شرق و صدای فراموش‌شدگان

یکی از جذاب‌ترین و اسرارآمیزترین شخصیت‌های فیلم، وینسنت بنی‌تز (با بازی کارلوس دیئز)، اسقف اعظم کابل است که به شکلی غیرمنتظره و در آخرین لحظه، وارد مجمع می‌شود. او کاردینالی است که به صورت "in pectore" توسط پاپ فقید انتخاب شده بود، مفهومی که در تاریخ کلیسا برای اسقف‌هایی به کار می‌رود که به دلایل امنیتی یا سیاسی، به صورت پنهانی منصوب می‌شوند. حضور او که از شرق و از میان مناطق جنگ‌زده آمده، کلیسا را با چهره‌ی دیگری از خود مواجه می‌کند؛ کلیسایی که نه در کاخ‌های واتیکان، بلکه در خطوط مقدم جنگ، در میان فقر، ترور و نابودی فعال است.

بنی‌تز نماد آن بخش از کلیساست که اغلب نادیده گرفته می‌شود؛ کلیسای مردمی که میان قدرت‌های جهانی دست‌وپا می‌زند. او نه مانند بلینی، لیبرال اصلاح‌طلب است و نه مانند تدسکو، محافظه‌کاری متحجر. او شاهدی است بر شکاف میان کلیسای رسمی و کلیسای واقعی، کلیسای سیاست‌مداران و کلیسای مردم.

ورود او به انتخابات، معادلات را به هم می‌ریزد و در کنار کشف برخی اسرار پنهان کلیسا، این سؤال را به میان می‌آورد که آیا مسیحیت هنوز می‌تواند جهانی باشد یا نه؟ آیا کلیسای غربی حاضر است به صدا‌های فراموش‌شده‌ی خود در شرق و جنوب جهانی گوش دهد؟

مبارزه‌ی قدرت؛ انتخابات یا بازی تاج و تخت؟

هرچند این فیلم در قالب یک درام مذهبی روایت می‌شود، اما ساختار آن بی‌شباهت به یک تریلر سیاسی نیست. روند انتخابات به جای یک فرایند مقدس، بیشتر شبیه به چانه‌زنی‌های پارلمانی و زدوبند‌های سیاسی در دنیای واقعی است. فیلم به‌طور هوشمندانه‌ای نشان می‌دهد که کلیسا، مانند هر نهاد سیاسی دیگر، پر از توطئه، خیانت و قدرت‌طلبی است.

این شباهت، با تحلیل میشل فوکو از روابط قدرت در نهاد‌های اجتماعی همخوانی دارد: حتی در مقدس‌ترین سازمان‌ها نیز، قدرت با استراتژی، رقابت و کنترل ذهن‌ها گره خورده است. در این رقابت، هر یک از کاردینال‌ها نه‌تنها در برابر رقبای خود، بلکه در برابر پرسش‌های بنیادی درباره‌ی ایمان، قدرت و آینده‌ی کلیسا قرار می‌گیرند. فیلم بدون جانبداری مشخص، نشان می‌دهد که چگونه هر ایدئولوژی در بستر قدرت دچار تناقضات درونی می‌شود.

جمع‌بندی: تریلری که تفکر برمی‌انگیزد

ادوارد برگر در مجمع کاردینال‌ها، نه‌تنها یک تریلر سیاسی را در دل واتیکان روایت می‌کند، بلکه از طریق فضای نمادین نمازخانه‌ی سیستین، تضاد‌های درونی کلیسا را به تصویر می‌کشد. سقف پرابهت این مکان، با شاهکار‌های میکل‌آنژ، همچون "آفرینش آدم" و "داوری نهایی"، تصویری از آرمان‌های معنوی کلیسا ارائه می‌دهد، اما در پایین، جایی که کاردینال‌ها رأی می‌دهند، واقعیتی زمینی‌تر و پر از جاه‌طلبی‌های انسانی جریان دارد

بنابراین ادوارد برگر با مجمع کاردینال‌ها فیلمی ساخته که فراتر از یک درام مذهبی، به یک تفسیر عمیق از سیاست و قدرت تبدیل می‌شود. این فیلم به تماشاگرانش نشان می‌دهد که مبارزه‌ی میان لیبرالیسم و محافظه‌کاری نه‌تنها در انتخابات واتیکان، بلکه در تمام جوامع مدرن در جریان است. با بهره‌گیری از بازی‌های درخشان رالف فاینس، استنلی توچی، جان لیثگو و سرجیو کاستلیتّو، این فیلم تصویری زنده از یکی از قدیمی‌ترین، اما همچنان معاصرترین نبرد‌های فکری تاریخ ارائه می‌دهد.

در نهایت، مجمع کاردینال‌ها نه‌تنها یک تریلر سیاسی-مذهبی، بلکه آینه‌ای است از دنیای واقعی. دنیایی که در آن، لیبرال‌ها برای تغییر می‌جنگند، محافظه‌کاران برای حفظ قدرت تلاش می‌کنند، و میانه‌رو‌ها به دنبال یافتن راهی برای حفظ تعادل هستند.

فیلم در نهایت هیچ پاسخ قطعی ارائه نمی‌دهد، اما این سؤال را مطرح می‌کند: آیا کلیسا در قرن بیست‌ویکم می‌تواند از محافظه‌کاری افراطی رهایی یابد، یا همچنان در کشاکش میان سنت و مدرنیته گرفتار خواهد ماند؟