نامی که ماندگار شد

    احمد خرم، نام نا‌آشنایی نیست. قطعا همه مدیران تأثیر‌گذار اجرائی، کارشناسان و صاحب‌نظران و بسیاری از شهروندان او را می‌شناسند و بارها نام او را شنیده‌اند. ترجیع‌بند همه این شنیده‌ها نیز کارآمدی احمد خرم در مدیریت است. به طور قطع در اقتصاد ایران یا در بوروکراسی پیچیده و فرایند امور اجرائی کشور تبدیل‌شدن یک مدیر به یک برند کار آسانی نیست، اما احمد خرم با همه موانع سیاسی و غیر‌سیاسی و چاله‌هایی که تضادهای سیاست در ایران حفر می‌کند، توانست در قاب یک برند بنشیند. دیروز، 24 بهمن‌ماه نیز به پاس این نام آشنا و برای تثبیت تجربیات احمد خرم در فرایند توسعه ایرانی، مراسم بزرگداشتی برای او برگزار شد. در بزرگداشت وزیر اسبق راه و ترابری و از چهره‌های تأثیر‌گذار در امور عمرانی و مهندسی کشور، علاوه بر سخنرانی چهره‌های برجسته علمی و سیاسی کشور، از کتاب ایشان نیز رونمایی شد. زمان برگزاری این مراسم نیز ‌مصادف با شب تولد او بود. برگزار‌کنندگان این مراسم از چند روز پیش اعلام کردند که آیین نکوداشت احمد خرم، فرصتی خواهد بود تا به واسطه آن «اصالت و جوانمردی، سابقه مبارزاتی در جهت آزادی و استقلال کشور، شجاعت و صراحت لهجه در بیان واقعیات و نیاز و مصلحت کشور، همت عالی در راستای توسعه همه‌جانبه، سلیقه و زیبایی‌شناسی برای ارائه تصویر جذاب از هندسه و معماری، سلامت و پاک‌دستی در عرصه مدیریت و لطافت و لبخند فراوان او در رفتار سازمانی» یادآوری شود و مورد تجلیل قرار گیرد. در کنار این مراسم گروهی از همراهان او و دست‌اندرکاران امور اجرائی کشور نیز به پاس نام نیک احمد خرم در فضای مجازی و در رسانه‌های مختلف، مطالبی را در تحلیل شیوه مدیریت او و بازگویی خاطراتش منتشر کردند. «شرق» نیز برخی از این مطالب را منتشر می‌کند تا به سهم خود در نکوداشت مدیران توسعه‌ساز گامی ماندگار بردارد.

میرطاهر موسوی، نماینده کرج در دوره ششم مجلس:

مدیری هوشمند ، با اخلاق  و عملگرا

پاسداشت خدمات و توانایی‌های نیروی انسانی جامعه و به‌ویژه انسان‌های خلاق و تأثیرگذار، از ضروریات و مقدمات توسعه کشور است‌. از‌جمله امتیازات جناب مهندس خرم این است که از معدود مدیران کشور هستند که رده‌های مدیریتی را در اصطلاح‌ از سربازی تا ژنرالی با اتکا بر خویش و البته لطف الهی، فارغ از رانت و روابط طی کرده‌اند. مهندس خرم، مدیری هوشمند، اخلاقی، عمل‌گرا و مسئله حل‌کن هستند‌ نه مسئله‌گوی صرف. در دوره تصدی وزارت راه، ایشان علی‌رغم اقدامات مفید و جسارت‌های ارزشمند مدیریتی، بیشترین ناسپاسی را در مجلس هفتم متحمل و کشور از وجود وزیری مقتدر محروم شد. خوشحالیم که کشور می‌تواند کماکان از افکار بلند ایشان بهره‌مند باشد. آرزوی طول عمر باعزت افزون برای مهندس خرم ارجمند دارم.

محمد ستاری‌فر:

سرمایه‌ای ارزشمند برای ایران

مهندس احمد خرم را حسب دانش، تخصص، خردمندی، تعلق‌خاطر به سربلندی کشور و مردم، پاکدستی، صدق و صفا، از‌خود‌گذشتگی، ارزش‌مداری و... که ‌طی چند دهه خدمت در مسئولیت‌های خطیر و گسترده‌ای که در کشور در فکر، اندیشه، عمل و ‌خدمت از خود داشتند، باید یک سرمایه با‌ارزش برای ایران قلمداد کرد. او عاشق این مزر و بوم است و سربلندی آن را همیشه در ذهن، روح و روان خود داشته و دارد. وی انجام وظایف در مقام‌های استانداری‌های خوزستان، هرمزگان، همدان و وزارت راه و ترابری و...‌ را برای خود افتخاری در خدمت به این سرزمین می‌داند. باید او را پاسداشت و تکریم کرد و به خدمات او تعظیم کرد. احمد خرم، سرمایه‌ای است که باید ایرانیان او را بیشتر بشناسند و پاسداشت این سرمایه انسانی گرانبها را به‌عنوان یک ذخیره ‌انسانی برای رشد، توسعه و سربلندی ایران‌ در سر داشته باشند. در سال‌های 80 تا 83 بنا بر رسالتی که در سازمان برنامه برای خود و همکاران قائل بودیم و تعامل بسیار ویژه‌ای که جناب مهندس احمد خرم با سازمان برنامه ایجاد کرده بودند، اهمیت ویژه‌‌ به پیشران توسعه کشور، یعنی توجه همه‌جانبه به حوزه راه‌ و ‌ترابری و حمل‌ونقل کشور و توجه به ارتقای جایگاه کشور در منزلتگاه منطقه‌ای و جهانی‌شدن از طریق اهتمام ویژه به کریدور‌های شمال به جنوب و شرق به غرب و... در سرلوحه کارهای سازمان برنامه و دولت قرار گرفت. بر اساس این تعامل همه‌جانبه بین وزارت راه و سازمان برنامه بود که اعتبارات بخش وزارت راه‌ و ‌ترابری طی سه سال چند برابر افزایش پیدا کرد. از‌جمله اعتبار فرودگاه امام از سه میلیارد تومان در سال، فقط در نیمه دوم سال 80 به بیش از صد میلیارد تومان رسید و در سال‌های بعد، تزریق چند‌صد میلیارد تومان و انجام کار عملیاتی همه‌جانبه‌ موجب افتتاح فاز اول آن در سال 83 شد. نقش مهندس خرم در این کار و افتتاح فاز اول و تلاش برای راه‌اندازی فازهای دوم و سوم بسیار ستودنی است. مهندس خرم عزیز، علاوه بر ویژگی‌های تحسین‌برانگیز فکری، تخصصی، اجرائی و عملیاتی که دارا بودند، ‌ویژگی دیگری نیز داشتند و آن برخورداری از اخلاق بسیار حسنه در تعامل‌ها و بردباری قابل تحسین در میدان‌های سخت و بعضا آزار‌دهنده بود. شوخ‌طبعی‌های ایشان در دولت نهم در بسیاری مواقع، خصوصا در زمان‌های دلتنگی‌‌ و خستگی، حکم پاد‌زهری را داشت که ناامیدی‌ها را به شادی و حرکت و امید تبدیل می‌کرد. نمی‌توان از ارزش‌هایی که سرمایه با‌ارزش و گرانقدری همچون مهندس احمد خرم برای کشور داشت، در این نوشته کوتاه‌ قدردانی کرد. برای او و خانواده‌اش سلامتی و همه نیکی‌ها، شادی‌ها، خوبی‌ها و سربلندی‌ها را توأم با آرامش و آسایش آرزومندم.

علیرضا غلامی:

خرم برای ماندن  تن به هرکاری نداد

آقای مهندس محمدرضا باهنر بنا بر ملاحظاتی، بانی تشکیل جلسه‌ای بین آقای مهندس خرم و تعدادی از نمایندگان فعال برای استیضاح ایشان (نظیر الیاس نادران، محمد دهقان و‌...) شد. اینجانب در جلسه مذکور توفیق حضور داشتم. در آن جلسه از نزدیک شاهد آن بودم که آقای مهندس خرم برای تداوم حضورش در پست وزارت حاضر نیست به اصول اعتقادی بی‌اعتنا‌ باشد. دیدم که حاضر نیست ‌برای ماندنش دست به توافقی بزند که به حرمت یکی از همکارانش لطمه وارد شود. دیدم که در مسیر پایبندی به ارزش‌ها، نگران محدودیت‌ها و مضایقی که بعد از دوران وزارت برایش ایجاد خواهند کرد، نیست. دیدم که آرزوی مشاهده یک سر سوزن‌ نرمش را به دل نمایندگان مخالف حاضر در جلسه گذاشت و هیچ‌یک از خواسته‌های به‌ظاهر کوچک ولی ناروای مطرح‌شده را نپذیرفت. دیدم که با چه شجاعت و استدلال فنی، مدیریتی، قانونی و‌... پاسخ تمام اعتراضات و اشکالات را با صراحت بیان کرد.

عرب‌زاده:

خاطره‌خوانی از زبان خرم

آنچه ‌بیش از همه در خاطرات خود از جناب مهندس خرم به یاد دارم، خدمت بزرگ ایشان در اتمام فاز یک فرودگاه بین‌المللی امام خمینی و افتتاح پروازهای این فرودگاه است. البته متأسفانه تلاش مهندس خرم برای شروع عملیات فازهای بعدی این فرودگاه در زمان ایشان به فرجام نرسید و با استیضاح سیاسی و برکناری ایشان و تأخیر در اجرای فازهای بعدی این پروژه، فرصت بزرگی ‌از کشور گرفت و فرودگاه امارات به‌عنوان هاب منطقه، جایگزین فرودگاه امام خمینی شد. به همین بهانه، بخش‌هایی از مصاحبه ایشان درباره جریانات و حوادث عجیب و غریب افتتاحیه این فرودگاه و جریانات بعدی را تقدیم می‌کنم.

 ماجرای افتتاح فرودگاه امام چرا این‌قدر پیچیده شد؟ چرا از پروژه‌ای که باید افتخار یک ملت باشد، این‌همه خاطره تلخ به‌جا مانده است؟

قصه فرودگاه امام طولانی و دلایل زمین‌گیر‌کردن آن بسیار بود. نخستین مسئله ما با بخشی از نهاد بزرگی بود که برای ما چالش درست می‌کرد. آنها از من خواسته بودند دو هزار هکتار از زمین‌های فرودگاه را رایگان در اختیارشان بگذارم که در آن پایگاه هوایی تأسیس کنند. من با این درخواست مخالفت کردم.

 برای این مخالفت چه دلیلی ارائه کردید؟

امریه‌ای که فرماندهی کل ‌قوا صادر کرده بودند؛ فرودگاه امام، یک فرودگاه غیرنظامی است. ما اصلا حق نداشتیم پایگاه نظامی در این فرودگاه راه‌اندازی کنیم.

 از روز افتتاح فرودگاه برا‌یمان بگویید. جایی گفته بودید که هر بلایی می‌شد در آن روز سر شما آوردند. آن روز به شما چه گذشت؟

صبح روز افتتاح فرودگاه، هواپیمای اماراتی آمد. آقایان که احساس خطر کرده بودند، باند فرودگاه را با لندکروز و... مسدود کرده بودند. هواپیمای اماراتی دو، سه دور در آسمان فرودگاه زد، اما نتوانست بنشیند. من خودم در برج مراقبت فرودگاه بودم. رفتم خواهش و تمنا کردم. گفتم آبروی ملی‌مان می‌رود. آن‌قدر گفتم تا راضی شدند. باند را تخلیه کردند و هواپیما نشست. حالا هواپیما می‌خواست به سمت پارکینگ برود، راهش را از جلو بسته بودند. دوباره به التماس افتادیم. گفتیم هواپیما اماراتی است، آبروی‌مان در سطح بین‌المللی می‌رود. بعد از نیم‌ساعت خواهش و تمنا راه ورود به پارکینگ باز شد. ماجرا اینجا تمام نشد؛ بعد از این عده‌ای به درِ خروجی هواپیما چسبیدند و نگذاشتند مسافران پیاده شوند و دوباره این من بودم و 20 دقیقه دیگر خواهش و تمنا.

 عصر آن روز چه شد؟

قرار بود هواپیمای جمهوری اسلامی از دوبی به تهران بیاید. هواپیما به فرودگاه که رسید، یک فانتوم و یک میگ ۲۹ بالای سر این هواپیما رفتند. من در برج مراقبت بودم. خلبان با من تماس گرفت و گفت جنگنده‌ها به من اعلام کردند اگر 30 ثانیه دیگر به پرواز ادامه دهی، شلیک می‌کنیم. چه کنم؟ به خلبان گفتم برود اصفهان و در فرودگاه آنجا فرود بیاید. دو هواپیمای نظامی هم تا اصفهان این هواپیما را اسکورت کردند. این داستان بی‌پایان کسانی است که قصد دارند بدون باج‌دهی به اصحاب قدرت، به خدمت کشور و مردم درآیند.

قارونی نیک:

پاکدست و خوش‌فکر

خداوند مهندس خرم را حفظ کند و به ایشان سلامتی عنایت فرماید. یکی از خوش‌فکرترین و پاکدست‌ترین مدیرانی است که تا‌کنون دیده‌ام. خاطره‌ای از ایشان در روز افتتاح تونل بازسازی‌شده کندوان در زمستان ۸۱ به یاد دارم. بنده در آن زمان معاون ایشان و رئیس مرکز تحقیقات و آموزش بودم. ایشان به خاطر کف‌سازی بتنی که به نظرشان خوب اجرا نشده بود، حاضر به افتتاح نبودند. با اصرار پلیس راه و پیمانکار، ایشان گفتند باید خودم امتحان کنم. یک نیسان آبی عبوری را متوقف کردند و خودشان به‌عنوان راننده و بنده در رکاب ایشان سوار شدیم و یک بار تا انتهای تونل رفت و برگشت رانندگی کردند و در حال حرکت به کارهای خوبی که در تونل انجام شده بود و البته به تکان‌هایی که ماشین داشت، اشاره می‌کردند و زیر لب چیزهایی می‌گفتند که حاکی از عدم رضایت‌شان فقط از کف‌سازی راه بود. در نهایت‌ با اصرار پلیس راه و اعلام خطرات عبور ماشین‌ها از گردنه برف‌گیر، با توجه به اینکه بقیه عملیات بازسازی تونل به نحو مطلوبی انجام شده بود، بالاخره با سلام و صلوات نیوجرسی‌های جلوی تونل را برداشتند و صف طویل ماشین‌هایی که منتظر عبور از تونل بودند با تشکر از ایشان و پلیس راه به داخل تونل هدایت شدند و ایشان از مسئولان وقت وزارت راه قول گرفتند مسئله بتن کف را با لایه‌ای از آسفالت پلیمری در تابستان آینده ترمیم کنند. خداوند به ایشان عمر با‌عزت عنایت کند.

سیدشهاب‌الدین چاوشی‌

خرم، مصداقی از یک رجل سیاسی و مذهبی

بدون تعارف باید گفت احمد خرم یکی از مدیران شایسته و در تراز میهن اسلامی است. سوابق درخشان مبارزاتی و رفتارهای آمیخته به حکمت و مدارای او زبانزد خاص و عام است. بیشتر هم‌دوره‌‌ای‌های دانشگاه او را پیش‌کسوت و مرشد خود می‌دانند. در دوره‌ای که افتخار شاگردی ایشان را در بوشهر داشتم، از او درس‌های اخلاقی زیادی آموختم. او با آیات قرآن و کلام ائمه و نهج‌البلاغه آشنایی عمیقی داشت. روزی یکی از نمایندگان مجلس به اینجانب که در شهرهای قلمروی مسئولیت مهندس خرم فرماندار بودم، در مجلس در نطق پیش از دستور اتهامات ناروایی را منسوب کرد و مخالفان را علیه من بسیج کرده بود. وقتی به دادسرای عمومی تهران با توصیه ایشان و معاون پارلمانی وقت وزارت کشور شکایت و پیگیری مستمر کردم، دادسرا نماینده ذی‌نفوذ مذکور را که سال‌ها در کسوت قضاوت بود و عضو کمیسیون حقوقی مجلس، مکرر احضار و تهدید به جلب کرد که با توصیه مؤکد رئیس وقت مجلس، مرحوم هاشمی‌رفسنجانی که رضوان خدا بر او باد، مقرر شد در دادسرا حاضر و پاسخ‌گو باشد. در این میان، برخی نمایندگان و علما وساطت کردند و جلسه‌ای تشکیل دادند تا شکایت پس گرفته شود و حرمت نماینده مجلس که پدر دو شهید و روحانی بود، حفظ شود. وقتی موضوع را با آقای مهندس خرم مشورت کردم و متن انصراف خود ‌از شکایت را برایش خواندم، استقبال کرد و گفت متن مفصلی را که با توجه به ندامت و اعتذار نماینده مذکور تهیه شده بود، کنار بگذارم و به یک جمله اکتفا کنم تا از رهگذر این درگیری طولانی فرساینده چیزی برای آخرت خود به دست آورم و آن جمله این بود؛ بنویس «‌ازحق خود برای رضای خداوند و به حرمت خون دو شهیدش گذشتم». این درس اخلاقی را بارها در کلاس‌های مبانی سیاست برای دانشجویان ارائه کردم و‌‌ این خاطره نه‌چندان زیبا که خرم آن را به زیبایی آراست، برای من و دوستانم ماندگار شد. خداوند از تقصیرات کسانی که کشور را از مدیریت علمی و اخلاقی او محروم کردند و با صحنه‌سازی و باند‌‌بازی این مدیر پاکدست و خلاق و اسوه را از مقام وزارت راه استیضاح و کنار گذاشتند، خواهد گذشت؟! کسانی که صلاحیت انسان نخبه و مدیر دانشمند و توانمندی همچون احمد خرم را حتی برای نظام مهندسی که منصبی انتخابی بود، احراز نکردند و جامعه را در اوج دانایی و تجربه و تسلط فکری و اشراف بر امور از خدمات صادقانه او محروم کردند. امیدوارم در پیشگاه خداوند عالم و وجدان خویش پاسخی بر عمل خویش بیابند. مهندس خرم مصداقی بارز وبی‌مناقشه از یک رجل سیاسی و مذهبی است. هرکسی از زاویه دید و تخصص خود از او خاطره‌ای ذکر می‌کند، اما به‌عنوان یک معلم علوم سیاسی، شهادت می‌دهم او را مردی سیاست‌مدار و در عین حال مذهبی و پایبند به اصول اخلاقی و انسانی یافتم. در روابط انسانی و عاطفی و خیرخواهی برای بندگان خدا، کمتر مدیری را به رقت قلب او دیدم. انصاف، صداقت، یکرنگی و صراحت در بیان حق، با رعایت حرمت اشخاص‌ در عین شوخ‌طبعی از خصوصیات برجسته اخلاقی او است. او به راستی مصداق مؤمنانی است که حزنش در دل و نشاطش در چهره و ظاهرش هست. خداوند او را سلامتی و عافیت بخشد و از نعمت وجودش ایران را بهره‌مند کند. آقای خرم زمان کوتاهی معاونت سیاسی استانداری بوشهر را بر عهده داشت که در دفاع از ارزش‌های اصیل انقلاب و حمایت از مدیران و نیروهای پرتلاش و سالم، خاطره‌های شیرین و گرانقدری در آن دیار باقی گذاشت. او در هر جلسه‌، سخنی از کلام معصومین را برای فرمانداران‌ تبیین می‌کرد و از چاپلوسی افراد به خدا پناه می‌برد و به‌ راستی پس از شهادت ابوالحسن آل‌اسحق و حمید سلیمی، کسی را در اخلاص و مردم‌داری او سراغ نیافتم. او سنگ صبور بسیاری از نیروهای انقلاب و رافع دغدغه‌های آنان بود. حشر و نشر با او نعمتی برای دوستانش بود که قریب نیم‌قرن گذشته از او فراوان آموخته‌اند. خداوند او را شفا دهد و با نیکان محشور بدارد. الحق مهندس خرم مدیری جامع‌الاطراف، حساس و پیگیر در همه مسئولیت‌های محوله و اهل ابتکار و یافتن راهکارها بود و فکری باز و گره‌گشا در حل معضلات داشت.

سیدمحمد سمیعی‌کاشی:

وزیر عملیاتی 

در دوره صدارت جناب آقای مهندس خرم در وزارت راه و ترابری، اینجانب مدیرکل برنامه‌ریزی و تلفیق بودجه وزارت راه بودم. مهندس خرم در همه امور، اعم از پرسنلی، بودجه، پروژه‌ها، ‌تقویت علمی پرسنل و سایر موارد، برای اداره و مدیریت بهینه وزارتخانه حساسیت خاصی به خرج می‌دادند و شخصا پیگیری می‌کردند. من در اینجا به چند مواردی که در حوزه کاری اینجانب بوده است، اشاره می‌کنم. در‌خصوص تأمین بودجه کافی و تخصیص‌ها، شخصا به کمک اینجانب می‌آمدند و در پایان ساعات اداری‌ یا پنجشنبه‌ها با هماهنگی قبلی با آقای ستاری‌فر، رئیس سازمان برنامه، به اتفاق به سازمان می‌رفتیم؛ به‌طوری که در دوره صدارت ایشان هر‌‌ساله وزارت راه در اخذ تخصیص اعتبارات بین دستگاه‌های اجرائی رتبه نخست را داشته است. با تأکید مجدانه و مساعدت ایشان و پیگیری اینجانب، ‌توانستیم مرکز تحقیقات وزارت راه را ارتقا‌ دهیم و پژوهشکده حمل‌ونقل با ردیف اعتباری مستقل ایجاد کنیم‌ که توسط وزرای بعدی به مرکز تحقیقات تقلیل داده شد. ایشان به‌شدت پیگیر کمک به تعاونی مسکن وزارت راه بود تا در نهایت‌ ‌توانستیم با استفاده از قانون اعتبارات خارج از شمول، کمک مناسبی برای زمین‌های پردیس تعاونی مسکن به عمل آوریم و تعداد زیادی از پرسنل وزارتخانه صاحب زمین مسکونی در آنجا شوند. ایشان هر چند وقت یک بار شخصا جلسه‌ای سه‌نفره با حضور اینجانب و ذی‌حساب طرح‌های عمرانی برگزار و مشکلات اعتباری و تخصیص پروژه‌ها را بررسی و مدیریت می‌کرد. در‌خصوص حمل بار و مسافر، به‌خصوص بار ترانزیت، مرتب‌ گزارش می‌گرفت و برای رفع موانع دستور‌های لازم را می‌داد. ایشان اولین وزیری بود که به فکر خرید و وارد‌کردن دستگاه TBM توسط پیمانکاران وزارت راه از طریق تأمین وام ارزی برای پیمانکاران افتادند و این کار را اجرا کردند.

محمود مردان:

خاطره‌ای در گرمای بندرعباس

بعد از پایان جنگ هشت‌ساله، آقای مهندس خرم، بنده و همکاران از جهاد دانشگاهی صنعتی شریف را برای ساخت سازه‌های بتنی پیش‌ساخته مسکونی، اداری و آموزشی در قالب شرکت جهش‌ساز برای جزایر ۱۳‌گانه به استان هرمزگان دعوت کردند و بحق در طول پنج سال مسئولیت بنده از هیچ نوع پشتیبانی‌ای دریغ نکردند. خداوند را شاکرم که بعد از سی و اندی سال، آن کارخانه همچنان در بندرعباس مشغول تولید و فعالیت است. جلسات هماهنگی حقیر با ایشان ساعت شش صبح زمانی که هنوز هیچ‌کدام از پرسنل استانداری حضور نداشتند، برگزار می‌شد. یک بار آقای مهندس خرم از تیم ما خواستند گزارشی تخصصی از فعالیت یک شرکت رقیب و فعال تهیه کنیم. تیم جهش‌ساز بعد از بازدید، گزارشی مدون تهیه و عرضه کرد. قرار بود خلاصه گزارش در جلسه مدیران استان قرائت شود. در همین اثنا، مدیر آن شرکت سر رسید و اعتراض‌گونه به آقای مهندس خرم، استاندار محترم، گفت از شما انتظار نمی‌رفت ارزیابی کیفیت کار ما را به شرکت رقیب بسپارید. آقای مهندس خرم فرمودند عجله نکنید، اجازه دهید خلاصه گزارش جهش‌ساز قرائت شود. وقتی گزارش ما قرائت شد که جز تعریف و تصدیق کار کیفی آن شرکت نبود، مدیر آن شرکت خجل شده و از آقای مهندس خرم عذرخواهی کرد.

مجید وکیل:

سه خاطره در یک قاب

من سه خاطره مرتبط با جناب خرم دارم که با دو خاطره مستقیما در ارتباط بودم و یکی هم نقل‌قول است. 

 خاطره اول: من در زمان مدیر‌عاملی مهندس کشاورزیان در ایران‌ایر، مسئول حراست این شرکت بودم. روز پر‌ماجرای افتتاح فرودگاه امام خمینی بود که به نظر من یکی از روزهای ماندگار از قدرت‌نمایی حق بر باطل است. مهندس از ساعت شش صبح به فرودگاه آمدند و یک‌تنه (البته با همراهی یارانش) جلوی عوامل بازدارنده ایستادند و فرودگاه را افتتاح کردند. ایشان در برج مراقبت فرماندهی عملیات را بر عهده گرفتند. هواپیمای امارات به سلامت بر زمین نشست و مسافران خود را تخلیه کرد و مسافرگیری کرد و رفت، ولی عوامل بازدارنده برای نشستن هواپیمایی ایران‌ایر‌ سنگ‌اندازی کرده و باند را مسدود کردند و به خلبان گفتند به مهرآباد برود، ولی مهندس کشاورزیان با هماهنگی جناب خرم، به خلبان دستور دادند که فقط باید مقررات را رعایت کنی و خلبان دوباره درخواست تأیید دستور را از مدیر‌‌عامل خواست و مدیر‌عامل دوباره بر دستور خود تأکید کرد. همه فکر کردند مدیرعامل بر اساس درخواست عوامل بازدارنده دستور رفتن به فرودگاه مهرآباد را به خلبان داده است؛ در‌صورتی‌که اولین فرودگاه جایگزین برای فرودگاه امام، فرودگاه اصفهان است و خلبان هواپیما را به سمت اصفهان هدایت کرد و در اصفهان به زمین نشست، ولی فرودگاه مهرآباد را برای فرود اضطراری خود انتخاب نکرد و با این عمل خود، عملا برنامه پروازی فرودگاه امام را برقرار کرد. اگر نبود قدرت مدیریت جناب خرم، قطعا در آن زمان فرودگاه امام راه‌اندازی نمی‌شد. 

 خاطره دوم: می‌گویند زمانی که مهندس خرم استاندار هرمزگان بود، ورودی بندرعباس از طرف حاجی‌آباد‌ آسفالت خرابی داشت و هر‌چه به اداره راه‌ یا شهردار تذکر داده بود مشکل حل نشده بود. یک بار نامه به مدیر آرامستان بندرعباس می‌نویسد و می‌گوید ظرف یک هفته نسبت به ترمیم و آسفالت ورودی شهر اقدام کند و نامه را به آرامستان می‌فرستد. رئیس آنجا که فردی مظلوم و اداری بوده، با احتیاط تمام زنگ می‌زند به دفتر استاندار و می‌گوید جناب استاندار یک نامه را اشتباهی ارجاع داده به ما. دفتر می‌گوید اشتباه نداده، شما نامه را بیاور در جلسه شورای اداری و آنجا به استاندار بفرمایید که این نامه اشتباهی ارجاع شده است. آن مدیر همین کار را می‌کند و در جلسه شورای اداری مطرح می‌کند و مهندس می‌گوید اشتباه ارجاع نداده‌ام، وقتی زنده‌ها حرف گوش نمی‌کنند باید کار را به مرده‌ها بسپاریم و به این ترتیب حسابی از خجالت شهردار و مدیر اداره راه در‌می‌آید و کار ورودی را سر‌و‌سامان می‌دهد.

رحیم رضایی:

حق و ناحق در نگاه خرم

در جریان طرح استیضاح جناب مهندس خرم، سمینار مدیران کل استانی را در محل آموزشگاه سابق راه‌آهن در میدان شیخ‌بهایی تهران داشتیم‌. حاشیه مهمی که رخ داد، این بود که آقای جعفر‌زاده که در آن زمان در حوزه رسانه با ما بود، در حیاط آموزشگاه به مهندس خرم گفت: بیایید مقداری با نمایندگان انعطاف به خرج دهید تا این استیضاح پس گرفته شود. قرار نیست شما استراتژی خودتان را تغییر بدهد، فقط کمی تاکتیک‌تان را عوض کنید. مهندس خرم گفت باید فرق بین حق و ناحق دیده شود و ادامه داد: من تسلیم باج‌خواهی‌ها نخواهم شد. بگذار مرا از خدمت به مملکت محروم کنند.

عبدالکریم بابارضا:

عاشق میهن

مفتخر به آشنایی 40ساله با ایشان و همکاری چند‌ساله و ارادت ابدی هستم. ایشان را فردی بسیار متدین و وطن‌پرست و عاشق فرزندان میهن و وفادار در دوستی و بسیاری خصایص والای انسانی و قائل به نظم و کار تیمی و فهم کارشناسی در مأموریت و وظایف، بذله‌گو و شوخ‌طبع، بدیهه‌پرداز و باریک‌بین و ظریف‌اندیش می‌شناسم. از خاطرات ایشان همین بس که فرد ثالثی می‌گفت که فلانی بدِ همکار شما را در جمعی می‌گفت، ایشان برآشفت و اجازه ادامه صحبت به ایشان را نداد و با تندی مدام پرسش می‌کرد آیا توی دهنش زدی یا نه و بدون خداحافظی رفتند. خدایش عمر طولانی توأم با تندرستی به ایشان عنایت فرماید.

سید‌کاظم مفیدی

شیفتگی به خرم در بم

وقتی ‌حادثه بسیار تلخ زلزله بم ‌ برای کشور حادث شد، جناب آقای مهندس خرم عزیز خودشان را به بم رساندند. جهت برنامه‌ریزی و پیگیری امور محوله، من هم از روز قبل آنجا رسیده بودم. اول صبح بود. بعد از احوال‌پرسی مختصر، بلافاصله یک پارچه گرفتند و شروع کردند به نظافت و گردگیری شیشه‌ها و درها و پنجره‌های ساختمان فرودگاه که سالم مانده بود و آنچنان با عشق و علاقه و دلسوزی این کار را انجام دادند که نه‌تنها من بلکه دو، سه نفری را هم که آنجا بودند‌ شیفته مرام و معرفت و افتادگی و خاکی‌بودن خود کردند. فراوان نکات ریز و درشت از سفارش‌های ایشان برای بهبود وضعیت فرودگاه‌های ایران در فصول سرما و گرما و راحتی مسافران و خدمات ارزنده دیگر که آنها را در ملکه ذهنم به یادگار دارم و قابل وصف و بیان در این چند سطر نیست. الهی ‌تنش سالم و وجود نازنینش به دور از آلام و دردها باشد که بتواند به‌سان گذشته، برای این بوم‌و‌بر سال‌های متمادی دیگر منشأ خیر و برکت باشد.

جمشید ایرانی:

به دور از ریا و تزویر

خاطره‌ای از مهندس خرم عزیز دارم که نمونه‌ای از دوری و تبری ایشان از رفتارهای مبتنی بر تزویر و ریای بود. در سال‌های 89 تا 92 به همراه دوستانِ جان، همیشه صبح روزهای جمعه در ایستگاه 3 ولنجک بعد از پیاده‌روی و کوهنوردی سبک، سر سفره مهندس خرم گرد‌هم مجلس انسی برقرار می‌کردیم که اعضای ثابت آن جنابان صوفی، رسولی، زبردست، حق‌شناس، میرلوحی، مشایخ و مرحوم محمودی‌فر و خود نگارنده بودند. جناب مشایخ از انسان‌های نیک روزگار که به سلامت نفس و اخلاق معرف همه دوستان است و در زمان استانداری جناب خرم در همدان فرماندار ایشان بودند، شب‌جمعه‌ای جمع را برای دامادی پسرشان در ‌تالار‌ی در منطقه 22 دعوت کرد. از نوع پذیرش مشخص بود که این مجموعه تعلق خاطر به ارگان نظامی-انقلابی دارد. جنابان حق‌شناس، رسولی، مرحوم محمودی‌فر، زبردست و اینجانب دور یک میز با هم همنشین بودیم، اما بر‌خلاف شادی مرسوم در جشن‌های عروسی، ما مواجه با مجلسی با تم مذهبی مداحی شدیم. مخلص کلام، نهایت کج‌سلیقگی در برگزاری مراسم مشهود بود. خلاصه به خاطر دوری و خستگی فردا صبح غالب دوستان به برنامه همیشگی نیامدند و من به تنهایی رفتم که اتفاقا مهندس خرم را دیدم. از ایشان پرسمان کردم که چرا ایشان در مراسم حضور نداشتند و ایشان با نگاهی که همراه با تأمل و سکوت بود از من چگونگی مراسم را سؤال کرد. من نیز توصیفی از کج‌سلیقگی و حضور یک مداح به‌عنوان مجری و...‌ عرض کردم. داشتم توضیح می‌دادم که مهندس خرم سری تکان داد که عجب! و با ظرافت و شوخ‌طبعی خاص خودشان زیر لب به آرامی و آهستگی گفتند‌: عجب... مشایخ هم حقه‌بازی یاد گرفته!

علی یعقوبی:

سخنوری توانا،  اصلاح‌طلبی محکم

بنده با مهندس خرم در تیر‌ماه ۱۳۷۱ در محل مجلس شورای اسلامی آشنا شدم. آن‌موقع ما تازه وارد مجلس چهارم شده بودیم. یک روز در کمیسیون کشاورزی ایشان آمدند خودشان را معرفی کردند و تازه به‌عنوان استاندار همدان منصوب شده بودند. از آن تاریخ‌ ۳۲ سال می‌گذرد که این دوستی و رفاقت همچنان باقی است و من به این دوستی و رفاقت افتخار می‌کنم و خدا را شاکر هستم که زمینه رفاقت ما را با چنین انسان شایسته و وارسته‌ای فراهم کرد. آقای خرم، مدیری قوی و شجاع و در حوزه کاری خود متخصص و ماهر، با پشتکار خستگی‌ناپذیر و قابل تحسین و از نظر سیاسی از اصلاح‌طلبانی است که در موضع خود بسیار محکم و تزلزل‌ناپذیر بوده و سخنوری تواناست. در‌خصوص پشتکار ایشان فقط یک نمونه عرض می‌کنم. تپه عباس‌آباد همدان که الان یکی از گردشگاه‌های مهم و بسیار زیبا و دیدنی همدان است، نتیجه پشتکار و پیگیری ایشان است. دوستانی که قبلا تپه عباس‌آباد را دیده بودند، باید یادشان باشد این محل ‌تپه‌ای بود‌ پر از گرد‌و‌خاک که وسط آن تپه یک استخر بود و با وزش کمترین بادی، طوری گرد‌و‌خاک بلند می‌شد که یک دقیقه ایستادن در آنجا غیر‌ممکن می‌شد. آقای خرم شروع به بازسازی آنجا کرد و بعضی مواقع می‌دیدم خودشان مثل یک بنا آنجا کار می‌کردند. همان موقع عده معدودی از تنگ‌نظران همدان شروع کردند به نق‌زدن و کارشکنی، اما خرم بدون توجه به ملامت لائمین، با پشتکار و انگیزه ستودنی، کارش را ادامه داد تا اینکه آن تپه پر از گرد‌و‌خاک را به وضع امروزی درآورد. بعد از آن، همان لائمین میهمانان‌شان رابه آنجا می‌بردند، اما با چه رویی خدا می‌داند! این یک مورد از یادگارهای ماندگار خرم در همدان است، وگرنه کارهای ماندگار مهندس خرم در شهر همدان و استان همدان خیلی زیاد است‌. درباره وفاداری و صداقت ایشان در رفاقت، صحبت‌های زیادی دارم که موکول به بعد می‌کنم. حرف آخرم در مورد آقای خرم این است که هر کجا هست، خدایا به سلامت دارش.

سید‌مهدی میرزاغفور:

عملگرای مردم‌گرا

زمان تصدی مرحوم مهندس ترکان عزیز در استانداری هرمزگان، چون در نظر داشتند آقای خرم را برای معاونت عمرانی به همکاری دعوت کنند، یک اطلاعات کلی از سوابق ایشان را نیاز داشتند. بنده به محض سؤال از یکی از دوستان فارغ‌التحصیل دانشگاه تبریز، پاسخی شنیدم که از همان زمان به صداقت، شجاعت، محبوبیت، تواضع،و علم و پاکدستی ایشان واقف شدم. مهم‌ترین خصیصه ایشان، فروتنی بود. این مرد بزرگ علی‌رغم اینکه از مبارزترین دانشجویان معتقد و مسلمان و شکنجه‌شده در زندان شاه بود و از همان زمان دانشجویی در میان دوستان به «مهندس‌ خرم» شناخته می‌شدند، می‌توانست با چنین حسن سابقه درخشانی که کمتر کسانی داشتند و نزدیک‌کردن خود به هر گروه سیاسی و حزبی، مانند خیلی از فرصت‌طلبان، نردبان ترقی را یک‌شبه بالا روند؛ ولی مهندس خرم با رویکرد عمل‌گرایی و فراجناحی، صرفا دغدغه خدمت به مردم و اعتلای کشور را‌ داشته‌اند. لذا خوشبختانه چون ایشان فردی متملق نبودند و برعکس صراحت لهجه داشتند، بعد از مبارزات انقلابی کارساز در مقابل گروه‌های سیاسی معاند در اوایل انقلاب، به کارمندی ساده در ستاد انقلاب فرهنگی قانع و نزول داده شدند. ایشان در تمام تصمیم‌گیری‌ها و عملکردهای مهم از‌جمله اتمام فرودگاه امام، با وجود کارشکنی‌های فراوان، بر کارنامه خدمات خود مهر صلابت و صلاحیت خویش را صحه گذاشتند. به خاطر دارم زمانی که آقای ناطق‌نوری وزیر کشور بودند، به خاطر خوشایند برخی از‌ما‌بهتران گفته بودند‌ حکم معاونت برای آقای خرم به صلاح نیست و ایشان سرپرست معاونت باشند؛ در‌صورتی‌که همان موقع هم ایشان لیاقت‌ استانداری و حتی تصدی وزارت راه یا مسکن و شهرسازی را داشتند، ولی آقای خرم محکم ایستادند و سرپرستی را قبول نکردند.

جوانشیر کدخداپور:

حکایت جیب و دهان

به جرئت می‌توان جناب مهندس احمد خرم را یکی از کم‌نظیرترین مدیران موفق بعد از انقلاب دانست. وی با رفتار و گفتار خود، پاکدستی، شجاعت، صداقت و تعهد را چنان به زیر‌مجموعه منتقل می‌کرد که از صدها سخنرانی و مقاله تأثیر‌گذاری بیشتری داشت. از‌جمله تأکیدات وی این بود: زیپ جیب خود را بر مال حرام ببندید تا دهانتان در مقابل زورگویان بسته نشود. مسئولیت اصلی ما خدمت خالصانه به جامعه و محرومان است. وی خدمت به محرومان را عبادت می‌دانست؛ با این تفاوت که قضای عبادات نماز و روزه را می‌شود بجا آورد، ولی با از دست دادن فرصت خدمت، توفیق عبادت سلب می‌شود. او در کنار شجاعت مثال‌زدنی، با حسن‌خلقی که داشت، همکاران را شیفته انجام مأموریت‌های محوله می‌‌کرد. با اشرافی که به قوانین داشت، موارد مغفول‌مانده را احیا می‌کرد. از‌جمله یادگارهای وی در وزارت کشور، پیگیری تصویب اساسنامه سازمان شهرداری‌ها بود که از سال ۱۳۶۵ مجوز تأسیس آن در دولت صادر شده بود و در سال ۱۳۷۸ به دستور ایشان به جریان افتاد و تصویب شد. مورد دیگر، درآمد پایدار شهرداری‌ها بود که از سال ۱۳۳۰ با بنزین لیتری پنج ریال سهم شهرداری‌ها معادل 10 شاهی یا نیم‌‌ریال بود که با ایده ایشان، اصلاح سهم شهرداری‌ها در لایحه موسوم به تجمیع عوارض جامه عمل پوشید و 10 درصد قیمت فراورده‌های نفتی به شهرداری‌ها تعلق گرفت. متأسفانه این منبع درآمدی درخور توجه چند سال بعد حذف شد. از آثار ماندگار مهندس خرم، معرفی منطقه ناشناخته و فراموش‌شده بشاگرد در استان هرمزگان بود. از درگاه یگانه بی‌همتا تندرستی و سربلندی این چهره ماندگار را آرزومندم.

مصطفی ایزدی:

خرم در چند سکانس

می‌دانید که خرم یعنی شادمان. اگر بخواهیم نام خانوادگی یک شخص را منطبق بر ویژگی دیرپای آن شخص بدانیم، همین نام خانوادگی مهندس احمد خرم را مثال می‌زنیم. احمد خرم از ۵۰ سال پیش تاکنون که من می‌شناسمش، پیوسته شاداب و شادمان بوده و هست؛ زیرا:

1. در تولید و بیان طنز، بسیار کوشاست. امکان ندارد لحظاتی را با او باشی و طنز یا لطیفه‌ای از او نشنوی؛ فرق نمی‌کند در کلاس درس باشد یا پشت میز استانداری و وزارت، در نشست‌های فرهنگی باشد یا سیاسی و حزبی، در هیئت دولت باشد یا در منزلش به میهمانی رفته باشی. لطیفه در کلامش جاری است. طنزهای او هم نوع خاصی از طنز است که بازش نمی‌کنم. دوستانی که با او حشر و نشر دارند، می‌دانند چه می‌گویم. نشست با او را ترک نمی‌کنی مگر اینکه لبت خندان باشد.

2. احمد خرم اهل هنر است. شاداب‌ترین هنر، خوشنویس، تذهیب و نقاشی است که وی استاد خوشنویسی و بهره‌مند قابل تحسین از دو دیگر است. تابلوهای موجود او، گنجینه ارزشمندی است که از او به یادگار می‌ماند.

3. مهندس خرم عاشق شعر و شاعری است. نمی‌دانم در جوانی و نوجوانی در برنامه‌های مشاعره شرکت می‌کرده یا نه، اما روزگار فعلی‌اش را با حافظه‌ای پر از شعر می‌گذراند.

4‌. احمد با قرآن و حدیث خیلی مأنوس است. قرآن به دل امید و اطمینان می‌دهد. این نوع دل‌ها از غم و دلتنگی فاصله دارند. برداشت‌های نو و به‌روز او از آیات قرآن، شگفت‌انگیز و غیر رایج است.

5. شجاعت خرم در دفاع از حق و در مقابله با ناراستی‌های تحمیلی، بسی سرافرازانه است و این نعمتی است که دل و زبان او را پیوسته شاد و مسرور می‌کند. انعکاس این شادی و سرور، هر مخاطبی را شادمان می‌کند.

جمع این ویژگی‌ها در یک دولتمرد پر‌کار و نا‌آرام که مسئولیت‌های سنگین داشته، نایاب یا کمیاب است. من فکر می‌کنم عارضه‌های جسمی او ناشی از این است که جسمش ظرفیت باربرداشتن روح بزرگ و مشغله‌های متنوع او را نداشته است. به عبارت دیگر، جسمش در مقابل روح و ذهن فعال او می‌لنگد. باید با مهندس احمد خرم نزدیک باشی تا به این درک برسی.

حبیب‌اله بیطرف‌: 

سرمایه ملی و الگوی مناسب برای مدیران جوان کشور‌

مهندس احمد خرم یک سرمایه ملی و الگویی مناسب برای مدیران جوان کشور است. حدود 40 سال است که مهندس احمد خرم را می‌شناسم. ایشان نزدیک به 15 سال از این دوره را به‌عنوان استاندار در استان‌های هرمزگان، همدان و خوزستان و سپس معاون عمرانی وزیر کشور خدمت کرده است. مهندس خرم به مدت سه سال نیز در دولت دوم جناب آقای سید‌محمد خاتمی، وزیر راه و ترابری بود و مابقی را در مدیریت‌های حرفه‌ای، اعم از سازمان نظام مهندسی ساختمان یا شرکت‌های بخش خصوصی یا انجمن‌های تخصصی فعال در حوزه عمران و آبادانی کشور‌ فعالیت کرد. مهندس احمد خرم از‌جمله مدیرانی است که در تمام مناصب و موقعیت‌های شغلی، با تعهد، تخصص، صداقت، دانایی و تدبیر توأم با شهامت در تصمیم‌گیری‌ها و سخت‌کوشی خدمت کرده است. ایشان علی‌رغم بی‌مهری‌هایی که در مجلس هفتم در قضیه استیضاح از وزارت راه متحمل شد، هیچ‌گاه در اراده و انگیزه‌اش برای خدمت بی‌منت‌ به کشورش خللی وارد نشد. با وجود بیماری و مشکلات جسمی، همواره مانند یک مدیر بانشاط، پرکار و خستگی‌ناپذیر، کمر همت را برای توسعه و پیشرفت ایران عزیز بسته و مفتخر به انجام خدمات مؤثر و ماندگاری در پهنه سرزمین ایران شده است. اینجانب بر این عقیده هستم که مهندس احمد خرم یک سرمایه ملی و الگوی مناسبی برای مدیران جوان کشور بوده و آنان می‌توانند با شناخت توانمندی‌ها و شایستگی‌های این مدیر خدوم، از آرمان‌ها و ویژگی‌های مدیریتی او پیروی کرده و موفق شوند که بیش از پیش در توسعه و پیشرفت کشور سهیم باشند. از خداوند منان سلامتی و توفیقات الهی را برای آقای مهندس خرم آرزو کرده و از دست‌اندرکاران برگزاری مراسم نکوداشت ایشان نیز تشکر و قدردانی می‌‌کنم.

ولی‌اله احمدی:

جای خالی خرم در میان مدیران تاثیرگذار

در طول ۲۵ سال خدمتم در دولت جمهوری اسلامی، افتخار خدمت با خیلی از بزرگان، مقامات، خصوصا استانداران عزیز را داشته‌ام. ضمن اینکه همه آنها افرادی وارسته، شایسته، دانشمند، پر‌تلاش و نمونه و دستپاک بوده‌اند و حتی یک مورد منفی از آنها سراع ندارم و ضمن تشکر از همه آنها که قسمت زیادی از موفقیت خود را مرهون نصایح و محبت و عنایت آنها می‌دانم، در بین آنها جناب آقای مهندس خرم جایگاهی ویژه داشته و دارند. گرچه شرایط کشور را به جایی رسانده‌اند که امکان استفاده از تخصص و تجربه این بزرگان که سرمایه واقعی کشور هستند، فراهم نیست و متأسفانه کشور از خدمات آنان محروم شده و به این حال و روز افتاده است. با این وصف، خدمات شایسته و توانمندی، تدبیر، لیاقت و دلسوزی جناب آقای مهندس خرم بر کسی پوشیده نیست. درواقع اگر قرار بود هر‌کس در جای واقعی خود باشد، ایشان باید یکی از سران تأثیر‌گذار، با‌لیاقت و شایسته کشور باشند و کشور و مردم و حتی مردم و کشورهای دیگر نیز از افکار پسندیده و ایده‌های ناب او مستفیض می‌شدند؛ اما باید افسوس خورد که چرا کار از دست این عزیزان خارج و جامعه از وجود ایشان و امثال‌ آنها محروم شده است.

طالب مستاجران:

کاربلدترین استاندار خوزستان

به نظر بنده، مهندس خرم قوی‌ترین و کاربلد‌ترین استاندار خوزستان بعد از انقلاب بوده است. در همان اولین ماه انتصاب مهندس خرم به استانداری خوزستان، به اتفاق اعضای شورای اجرائی انجمن اسلامی معلمان استان، یک روز جمعه در محل استانداری با مهندس خرم دیدار داشتیم و بنده به‌عنوان دبیر انجمن استان، گزارشی از فعالیت‌های انجمن معلمان در استان را ارائه کردم. هنگامی که ایشان متوجه شد مدیر دبیرستان شاهد هستم، به طرح سؤالاتی درباره شاخص‌های آموزشی مدارس شاهد پرداخت که به جرئت می‌توانم بگویم نه‌تنها مدیرکل آموزش و پرورش و رئیس ناحیه، بلکه کارشناس امور مدارس شاهد نیز چنین اشرافی بر جزئیات این شاخص‌ها نداشتند. در جلسات شورای اداری استان نیز ایشان نسبت به وظایف محوله همه ادارات و سازمان‌های دولتی اشراف کامل داشتند و آنچنان مدیر هر اداره‌ای را در مورد برنامه‌های محوله مورد سؤال قرار می‌دادند که بعد از جلسات اولیه، معمولا مدیران همراه با کارشناسان خود در جلسه حضور پیدا می‌کردند تا بتوانند برای سؤالات مهندس خرم توضیحات کافی ارائه کنند. به عبارت دیگر، هیچ‌یک از مدیران نمی‌توانست با سخنان کلی و مبهم یا نادرست، موضوع را بپیچاند. خاطره جالب دیگری که از مهندس خرم به یاد دارم، سنت‌شکنی در بازدید از فرمانداری‌های شهرستان‌ها بود. رفتن از اهواز تا شهرستان هندیجان در سال‌های دهه 70 (به علت نبود بزرگراه) حدود سه ساعت زمان می‌برد. مهندس خرم به شکلی به این شهرستان رفته بود که ساعت 7:15 صبح در دفتر فرماندار حضور پیدا کرده بود و سپس در ساعت 7:30 به فرماندار تلفن زده بود و در حین صحبت از او پرسیده بود که الان کجا هستی؟ و البته فرماندار از همه جا بی‌خبر، جواب داده بود در دفتر کارم در فرمانداری هستم که با پاسخ خشمناک مهندس خرم روبه‌رو شده بود. چنین غافلگیری‌هایی به تدریج سبب شده بود هیچ‌یک از مدیران زیرمجموعه جرئت نکنند به ایشان دروغ بگویند.

سیاوش سلیمانی:

بهترین وزیر راه

آنچه با صدای بلند و بدون تردید در ارتباط با این شخصیت گرامی می‌توانم عنوان کنم، این است که ایشان قطعا بهترین وزیر با دید 360 درجه در حوزه وزارت راه و ترابری در بازه زمانی بعد از انقلاب تاکنون هستند. درخصوص قبل از انقلاب، با عنایت به عدم آگاهی قادر به اظهارنظر نیستم. ایشان وزیری بودند که صرفا با یک راننده که شاید محافظ‌شان هم بودند، به بازدید پروژه‌ها می‌رفتند و مستقیما و بدون واسطه با عوامل اجرائی تماس می‌گرفتند و به واقعیت‌ها می‌رسیدند، نه آنچه اطرافیان بخواهند مقام مافوق بداند. نشست‌هایی با پیمانکاران و مهندسان مشاور جهت بهبود شرایط بد آن زمان و جوان‌سازی وزارت راه و ترابری داشتند. درخصوص رسیدگی به پرسنل، خاطرم هست سهمیه بلیت هواپیما برای همه پرسنل تعیین کرده بودند و ماهانه تا چهار تا پاداش به حساب کارکنان واریز و سعی می‌کردند نیروها را تا حد توان بی‌نیاز از نیازهای حداقل‌ مالی کنند و به صورت حال حاضر محتاج و فرو‌افتاده نباشند. به تمامی پرسنل فکر می‌کردند و این‌‌طور نبود که به چند نفر همدست پیرامون صرفا پول‌های غیر‌قانونی پرداخت شود. در زمان ایشان بود که سعی داشتند از بهترین نیروها برای وزارت راه استفاده کنند، نه اینکه هر نیرویی در هر گوشه بدنام و پرونده‌دار شد، پست بگیرد. در زمان ایشان بود که شرکت ساخت تأسیس شد و آقای اشوری را که از مدیران توانمند عمران کشور بودند، به‌عنوان مدیرعامل شرکت تازه‌تأسیس منتصب کردند. ایشان هم مشکلات راهسازی کشور را در مدیریت‌های موجود دیده بودند. یک روز آقای مهندس اشوری همه معاونان و مدیران ناتوان و ناکارآمد را جمع کردند و به آنها گفتند ما برای شما پست مدیریت نداریم، اگر جایی دارید بروید در غیر این صورت باید کارشناس شوید. از آن زمان مدیران ناتوان شروع کردند به شانتاژ و شایعه‌سازی. متأسفانه با رفتن ایشان به وزیر راه آنچه رفت که نباید می‌رفت. مثالش همین پروژه‌هایی است که با هزینه‌های سنگین ساخته می‌شود و قابلیت بهره‌برداری ندارد؛ مانند راه‌آهن میانه-تبریز، قزوین-رشت، رشت-انزلی و... و آزادراه‌ها و راه‌هایی که موجب تصادفات و کشتار فرزندان این سرزمین مقدس شده‌اند. قطعا خدمات ایشان خیلی مفصل‌تر از عرایض بنده است که من قادر به شرح آنها نیستم. در خوزستان هم که به‌عنوان استاندار بودند، یک زمین بزرگ بود که به پارک، سالن تئاتر، سینما، کتابخانه و خانه هنرمند خوزستان تبدیل کردند و بنده به دلیل اینکه خانه پدری‌ام در آن محل بود، گاهی که به اهواز می‌رفتم، شاهد فعالیت‌ها و بازدیدهای مستمر ایشان بودم. بهترین‌ها و شایسته‌ترین‌ها را برای ایشان و خانواده شریف‌شان از خداوند متعال خواهانم.

شمایل رشیدى:

کجایید بزرگ مردان آن روز

خاطره‌اى که از ایشان دارم، در زمان معاونت عمرانى استاندارى هرمزگان، این حقیر را به‌عنوان شهردار بندرلنگه انتخاب کردند و فرمودند که فردا صبح زود استاندارى باشید. بعد از حضور در استاندارى، به سوى بندر‌لنگه حرکت کردیم. در مسیر، جایی متوقف شدیم. ایشان سفره کوچکى از ماشین بیرون آوردند و روى کاپوت ماشین پهن کردند. مقدار کمى نان و پنیر از منزل برداشته بود. فرمودند که بفرمایید صبحانه. آن روز ایشان درسی از ساده‌زیستى به من آموخت که این روزها سخت تأسف می‌خورم که آهاى مسئولان محترم، امروز نظام به کجا می‌رود با چنین تشریفاتی؟  یک خاطره دیگر اینکه روزى از بندرلنگه خدمت ایشان رسیدم براى امور کارى. بعد از انجام کارهایم از ایشان سؤال کردم جناب مهندس در منزل ما خط تلفن شهرداى هست و از آن علاوه بر استفاده ادارى استفاده شخصى هم می‌شود، تکلیف چیست؟ ایشان فرمودند که من در منزل یک قلک گذاشتم سر راه تلفن و مقدارى سکه 10 ریالى کنار آن گذاشتم و به خانواده گفتم که هر وقت خواستید از تلفن استفاده کنید، یک سکه می‌گذارید در قلک بعد تماس می‌گیرید و زمانی که قلک پر می‌شود، آن را خالى می‌کنم و با آن بنزین ماشین اداره را می‌زنم. کجایید بزرگ‌مردان آن روز! خداوند ببخشاید کسانی را که باعث شدند این مردم از خدمات شما بزرگان بى‌بهره بمانند.

غلامرضا انصاری:

مصداق یک جمله طلایی مولا

بعد از مرحوم مهندس شهرستانی، وزارت راه، وزیری که توان برنامه‌ریزی، قاطعیت در مدیریت، صداقت با مردم، پاکدستی، بالابردن بهره‌وری، نگاه توسعه‌محور، توانایی، علم، تجربه کاری، داشتن پشتکار و دوری از تنبلی، شایستگی و کفایت و شناخت و باور به مردم‌سالاری داشته باشد، همچون مهندس احمد خرم به خود ندیده است. مولای متقیان حضرت علی‌(ع) می‌فرمایند: «ای مردم! سزاوارترین افراد به حکومت، قوی‌ترین آنان در اداره امور و داناترین آنان به فرمان خداوند متعال است» و الحق مهندس خرم مصداق این جمله طلایی مولاست. جناب مهندس خرم روزانه یادداشت‌های کاری خود را ثبت می‌کردند. شایسته است که ستاد نکوداشت این یادداشت‌ها را نیز منتشر کند. آرزوی اینجانب سلامت و سعادت دوست عزیزم احمد خرم است‌ تا داشته‌ها و تجربیات گران‌سنگ‌شان را در اختیار نسل جدید قرار دهند.

مجتبی احمدزاده ذوالپیرانی:‌

آمیزش حکیمانه عقل و علم

آنچه از ویژگی بارز علم، اخلاق، ایمان و مدیریتی که در طول سه سال همکاری نزدیک با جناب آقای مهندس احمد خرم در شورای مرکزی نظام مهندسی ساختمان (دوره هشتم) تا به این لحظه درک کرده و دریافته‌ام، این است: در افق بلند مدیریت توسعه علم، اقتصاد، ایمان و اخلاق، کمتر چهره‌هایی را می‌توان یافت که علم و عمل را در آمیزشی چنین متوازن و حکیمانه به کار بندند. مهندس احمد خرم از آن دست فرهیختگانی است که در بوستان دانایی، نه‌تنها ریشه در خاک تجربه دوانده، بلکه به آبیاری شاخسار تقوا و اخلاق نیز همت گماشته است. او را دانشی است که با حکمت درآمیخته‌ و تدبیری که بر پایه تقوا و انصاف استوار است. در وادی مدیریت، ‌کشتی‌بانی است که توفان‌های تردید و چالش، نه او را از مسیر اعتدال بیرون می‌برد و نه به موج‌سواری مصلحت‌اندیشانه وادارش می‌کند. او از چشمه زلال آموزه‌های الهی سیراب شده و در هر گام، رضایت خداوند را بر رضایت خلق مقدم می‌دارد؛ چرا‌که می‌داند آن ‌که به نور الهی منور شود، در وادی تصمیم‌گیری دچار ظلمت نخواهد شد. «چو تدبیر با علم شد همنشین، ببین فرق ره تا کجا و کمین».‌‌ ویژگی بارز او، آن است که مدیریت را نه مسندی برای قدرت، بلکه امانتی برای خدمت می‌داند. در هر تدبیر، مصلحت جمع را بر منفعت فردی مقدم می‌دارد و در هر اقدام، با قلبی رئوف، اخلاص را سرمایه اصلی خویش می‌کند. چنین شخصیتی، نه‌تنها در دوران مدیریت خود، بلکه در حافظه تاریخ نیز جاودانه خواهد ماند؛ چرا‌که آن‌ که از چشمه ناب الهی نوشیده باشد، نیکی و عدالت را چراغ راه خود خواهد کرد. سلامتی روزافزون همراه با طول عمر باعزت ایشان را از پرودگار بزرگ خواهانم.

عباس غفاری:

قهرمانی در خدمت مرز بوم

‌مهندس خرم در تمام حوزه‌های مدیریتی خود خلاق، خوش‌فکر و نوآور بودند. همواره در راه رسیدن به اهداف خود، گام‌های استوار برمی‌داشتند و بر آن پافشاری می‌کردند. ایشان حتی در زمان وزارت خود هم همچون قهرمانی خاموش بود. قهرمانی که در نهایت سلامت هر‌چه‌ در علم، تجربه و چنته خود داشت، بر طبق اخلاص نهاد و برای عمران و آبادی این مرز و بوم صرف کرد و هیچ‌گاه نه‌تنها مورد تقدیر قرار نگرفت، بلکه حتی مطرح هم نشد. مهندس احمد خرم شرکت ساخت را بنا نهاد که می‌توانست بازوی مدیریتی وزارت راه و شهرسازی باشد که متأسفانه با رفتن او، رفته‌رفته تحلیل رفت و از اهداف اولیه خود دور شد. مهندس احمد خرم در دوران وزارت خود با آوردن سرمایه‌گذار ترک برای بهره‌برداری و توسعه فرودگاه امام خمینی، گام بسیار مفید و ارزنده‌ای برداشت که متأسفانه با او مقابله و همان شد که می‌بینیم. از کنارگذرهای شرقی و غربی اصفهان که در دوران او مطرح بود، بگذریم. بد نیست ‌به راه‌آهنی اشاره کنم که بنده هم در یکی از قطعات آن فقط با یک ابلاغ ساده مانند بقیه پیمانکاران قطعات دیگر مشغول به کار شدم و علی‌رغم موافقت بانک اتریشی برای سرمایه‌گذاری و حتی انتخاب مهندسان مشاور ای‌ال‌اف به‌عنوان نماینده، متأسفانه بنا بر دلایل واهی و فشار بی‌ربط نمایندگان مجلس در آن دوران، متوقف و به مسیر دیگری کشانده شده که از شهرهای حوزه نمایندگی‌شان بگذرد و همین امر یکی از موارد استیضاح ایشان شد. اشاره من به قطار سریع‌السیر ‌تهران- قم- اصفهان‌ از مسیر کاشان بود که با رفتن او، به مسیر قم-دلیجان-اصفهان تبدیل شد که بعد از این‌همه سال شاهد روند بسیار کند اجرای آن هستیم. موارد فوق بخش ناچیزی از خدمات ارزنده این بزرگ‌مرد است. بزرگداشتی پرشور و درخور شأن ایشان، کمینه کاری است که می‌توان انجام داد.

مهدی شایان، دبیر اجرائی سابق سازمان نظام مهندسی:

حامی امنیت و معیشت همکاران

همه ما در مسائل ورزشی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، بهداشتی، امنیتی و سایر امور به‌عنوان یک ایرانی هم حرف برای گفتن داریم و هم آرای متفاوت و گاهی متضاد. اینکه بعد از سال‌ها‌ کسی جرئت داشته باشد خودش، افکارش، عقایدش، برنامه‌هایش، نزدیکانش، فرزندانش و همه زندگی فردی، خانوادگی، عقیدتی‌ و عملکردی خویش را در این عصر و زمانه آن هم مرتبط با بیش از 40 سال فعالیت ریز و درشت‌، در دیدگان و افکار یک ملت، اعم از ساکنان داخل و خارج، در معرض قضاوت افکار عموم، آن هم در این فضای حقیقی و مجازی بگذارد، از عجایب روزگار و از طرفی از خیرات نفس یک انسان شریف و کریم است. پس بیاییم با آرامش و طمأنینه این سنت حسنه را به درستی پاس بداریم و اگر کمک‌حال این نکوداشت و شخص جناب مهندس خرم عزیز نیستیم، لااقل با حرکات و سکنات و نوشتار نسنجیده، خدای نکرده باعث آزار روح و روان این انسان نجیب نشویم. در خلال سال‌هایی که در سازمان نظام مهندسی ساختمان توفیق همکاری نزدیک با مهندس خرم را داشتم، بارزترین ویژگی او را درک عمیق از رفاه و معیشت کارکنان و تأمین امنیت شغلی آنان یافتم. حمایت تام و تمام او از همکاران، بیش از هر چیز در حافظه‌ها ماندگار و منحصربه‌فرد خواهد ماند. جایی که او بی‌محابا و بدون مرز برای زیست بهتر و عزتمندانه همکاران می‌جنگید. شخصیت حامی، سهلگیر، پشتیبان و رفیق شفیق و رئیس مهربان، از او چهره‌ای ماندگاری در باور همکاران بر جای گذاشته است. من تکاپوی ویژه او را برای واکسیناسیون جامعه مهندسی در میانه کج‌فهمی و کج‌کاری متولیان بهداشت کشور و نیز تلاش‌های بی‌وقفه‌اش در ارتقای سطح معیشت و بیمه مهندسان را نه در اندازه یک تعهد مدیریتی بلکه وظیفه‌ای انسانی و مقدس یافتم.

مجید براتعلی:

واقعیتی خالص

روزی که به‌‌عنوان همکار با آقای مهندس خرم آشنا شدم، فکر نمی‌کردم خیلی دوام بیاورم؛ چون حقیقتا دل خوشی از مسئولان اجرایی نداشتم و فکر نمی‌کردم آدم سالمی بین آنها وجود داشته باشد. بعد از مدتی که بیشتر با خانواده جناب خرم آشنا شدم، باورم نمی‌شد کسی که وزیر بوده، اعضای خانواده‌اش همه مستأجر باشند و نه خود ایشان و نه پسران‌شان حتی یک ماشین لوکس هم سوار نمی‌شوند. آنچه دیدم خودِ حقیقت بود و ریاکاری نبود، دروغ نبود، فیلم نبود. یک خاطره هم از ایشان دارم. از خیابان گاندی برای رسیدن به خیابان ولیعصر کوچه‌ای بود که ورود ممنوع بود ولی خیلی‌ها به دلیل اینکه مسیر خیلی کوتاه می‌شد و ترافیک هم نداشت از آن کوچه وارد ولیعصر می‌شدند. پلیس هم گهگاه کمین می‌کرد و با برخورد تند، جریمه می‌کرد. یک روز دیدم آقای مهندس خرم در حال جر‌و‌بحث با پلیس است و به پلیس می‌گوید وظیفه پلیس پیشگیری است نه مچ‌گیری و پلیس نباید با مردم بد‌رفتاری کند. بعد هم گفتند حتما پیگیری می‌کنند و اجازه نمی‌دهند پلیس با مردم چنین برخوردی داشته باشد. با پیگیری ایشان همین اتفاق هم افتاد و شاهد بودم پلیس در آن مسیر دست از مچ‌گیری برداشت. برای جناب خرم و همه کسانی که سالم و صادقانه به مردم خدمت می‌کنند، آرزوی سلامتی و عاقبت‌بخیری دارم.

احمد مطیعی:

مدیری روش‌مند و خلاق

اینجانب از سال 1370 تا 1386 در اداره کل منابع طبیعی خوزستان‌ مسئولیت قائم‌مقامی و مدیر‌کلی داشته‌ام. از سال 1376 که جناب مهندس خرم مسئولیت استانداری خوزستان را بر عهده گرفتند، دیدگاه و تجارب ایشان در همه امور راهگشای استان بود. در‌خصوص شهرسازی، عمودی‌سازی ساختمان‌ها و پارک‌های درون‌شهری در خوزستان، اصلاح قالب سازه‌های درون‌شهری با تأکید ایشان شروع شد. در‌خصوص بسیج عمومی برای بخش منابع طبیعی و محیط زیست و فضای سبز، با حمایت ایشان توسعه درختکاری و حفاظت از منابع طبیعی در دو ساختار نهضت سبز‌ و کمیته حفاظت از منابع طبیعی سرعت گرفت. در‌خصوص پارک‌ها و گردشگری، استفاده از اعتبارات و امکانات در اختیار وزارتخانه، ایشان مبدع و حامی بودند. در همه موارد نه‌تنها ایده‌ و هدف‌گذاری و شاخص داشتند، بلکه در رسیدن به اهداف، روش‌ها را تعیین و جلسات پیگیری را شرکت و رصد می‌کردند. از دیگر موارد خوش‌فکری ایشان در سمت وزیر راه، صدور دستورالعمل راه سبز بود که تحولی در دیدگاه مدیران راه و ترابری برای درختکاری حاشیه جاده ایجاد کرد. تشویق و پیگیری ایشان در شورای برنامه‌ریزی استان و شهرستان‌ها به نحوی بود که همه مدیران استانی و شهرستانی‌ قبل از هر جلسه خود را آماده برای توضیح و پاسخ‌گویی می‌کردند که در فعالیت و انگیزه مدیران اثرات بسیار مثبتی داشت. حضور در ادارات کل و تشکیل جلسات کارشناسی با همه سطوح اداری، از دیگر اقدامات مبتکرانه و ارزنده ایشان بود. در جلب و جذب دیگران برای کار و مباحث مرتبط، طوری اثرگذاری در زندگی بنده داشتند که دختر چهار‌ساله‌ام به من جمله‌ای عجیب گفت؛ بابا مرا بیشتر دوست داری یا آقای خرم را؟!

حسین علایی

انسانی‌توسعه‌گرا

وقتی در مهر‌ماه سال ۱۳۵۳ برای تحصیل در رشته مهندسی مکانیک وارد دانشکده فنی دانشگاه تبریز شدم، با چند نفر از دانشجویان سال‌بالایی از‌جمله آقایان احمد خرم، ابوالحسن آل‌اسحاق، سید‌علی مقدم‌زاده، مصطفی ایزدی، حمید سلیمی، زین‌العابدین عطایی، غلامعلی کیانی و علی قیامتیون و تعدادی دیگر از دانشجویان آن دوره آشنا و به تدریج با آنها دوست شدم. علت اصلی دوستی ما، مذهبی‌بودن این افراد و مقید‌بودن آنها به آداب شرعی و مخالفت همگی آنان با نظام استبدادی شاهنشاهی بود. در دوره استبداد و اختناق، مخالفت با نظام شاهنشاهی هزینه‌های سنگینی را در پی داشت. بسیاری از دانشجویان هم علاقه‌مند بودند که خوب درس بخوانند تا هم مهندسان با‌سوادی بشوند و هم به دنبال نشان‌دادن نارضایتی‌شان از نظام دیکتاتوری حاکم بر ایران بودند که به خواسته‌های مردم توجهی نداشت.

احمد خرم که از اصفهان به دانشگاه تبریز آمده بود و در رشته مهندسی راه و ساختمان تحصیل می‌کرد، از سنخ چنین دانشجویانی بود. او با قرآن، نهج‌البلاغه و مفاتیح‌الجنان مأنوس بود و مثل آقای مصطفی ایزدی خط خوبی هم داشت و گاهی خوشنویسی هم می‌کرد. به یاد دارم‌ او مقید بود که دعاهای مفاتیح را پس از اقامه هر نماز بخواند. از‌جمله پس از نماز عصر، دعای «اللهم انی اعوذ بک من نفس لاتشبع و من قلب لایخشع و من علم لاینفع و من صلوه لاترفع و من دعاء لایسمع» را می‌خواند و ما هم با او زمزمه می‌کردیم. به هر حال، دوره دانشجویی ما با سرنگونی نظام پادشاهی به پایان رسید و نظام جمهوری اسلامی که به تأسی از امام خمینی به دنبال آن بودیم، در ایران عزیز بر‌پا شد تا مردم بر سرنوشت خود حاکم باشند. با پیروزی انقلاب، احمد خرم هم با همکاری تعدادی دیگر از دوستان دانشجو و افراد انقلابی شهر تبریز، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تبریز را تأسیس کردند و از اعضا و ‌مسئولان آن شدند. زمانی هم که در اوایل بهار سال ۱۳۵۹ فرمانده سپاه آذربایجان شرقی شدم، احمد خرم، ابوالحسن آل‌اسحاق و حمید سلیمی عضو شورای فرماندهی بودند. در آن دوره، آنها برای کارآمدی و افزایش توان سپاه تلاش بسیاری کردند. اما با گذشت زمان، احمد خرم به همکاری با دولت پرداخت و بیشتر در حوزه تخصصی خود وارد شد و برای چند سالی دیگر کمتر او را می‌دیدم تا اینکه او معاون استاندار بوشهر و استاندار هرمزگان شد. در آن ایام، از آنجا که من هم فرمانده نیروی دریایی سپاه بودم، دوباره ارتباط کاری‌ام با ایشان بیشتر شد. در دوره‌ای هم که وزیر راه و ترابری شد، من رئیس سازمان صنایع هوایی بودم. با همکاری ایشان توانستیم شرکت فارسکو را جهت تعمیرات سنگین هواپیماهای پهن‌پیکر در مجموعه شرکت صنایع هواپیمایی ایران راه‌اندازی کنیم. در آن زمان، احمد خرم از شرکت هما خواست تا‌ تعمیرات اساسی‌ هواپیماهای بویینگ ۷۴۷ خود را به‌جای اعزام به خارج، در شرکت فارسکو انجام دهد تا کشور در حوزه تعمیرات اساسی هواپیماها توسعه یابد. متأسفانه ایشان که انسانی خوش‌مشرب، لطیفه‌گو و باصفاست چند سالی است‌ دچار یک نوع بیماری شده‌ است. او این ایام را تبدیل به فرصتی برای افزایش مطالعات قرآنی قرار داده ‌و در دیدارهایی که داشته‌ایم، برداشت‌های جالب و دل‌انگیزی از آیات قرآن ارائه داده است. ایشان خاطرات خود را نیز نوشته است که امیدوارم هر‌چه سریع‌تر انتشار یابد تا مدیران کشور از آن بهره‌مند شوند. در مجموع، احمد خرم انسانی توسعه‌گرا و علاقه‌مند به آبادانی و پیشرفت ایران است که به توسعه انسانی اهمیت زیادی می‌دهد. از خداوند بزرگ سلامتی و بهبودی این انسان فرزانه و خیرخواه را مسئلت دارم.

کمیل صرامی

مهندس احمد خرم در سازمان نظام مهندسی ایران

تابستان سال ۱۳۹۵ بود که در محل اجلاس هیئت عمومی سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان کشور در جزیره کیش، خدمت آقای مهندس خرم رسیدم و از آن زمان توفیق همکاری نزدیک‌تری برایم حاصل شد. در سال ۱۳۹۸ که مهندس خرم از طرف رئیس‌جمهور وقت آقای دکتر حسن روحانی به‌عنوان ریاست سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور (شورای مرکزی) منصوب شد،‌ بنده توفیق داشتم از ایشان حکم مدیریت روابط‌عمومی سازمان نظام مهندسی کشور را دریافت کنم. به همین دلیل در جریان فعالیت‌ها و تلاش‌های این انسان شایسته و رئیس با‌کفایت، در راستای ارتقای منزلت و موقعیت سازمان نظام مهندسی و خدمت بیشتر به مهندسان کشور بودم. بنابراین بر خود لازم می‌دانم گزارشی کوتاه به صورت چکیده از اقدامات جناب مهندس تقدیم کنم. زمانی که تعداد اعضای سازمان نظام مهندسی بالغ بر نیم‌میلیون نفر بودند، اقدامات مؤثری صورت گرفت که با توجه به بحران فراگیری کرونا، در شرایط بسیار سخت‌ با محوریت آقای خرم برنامه‌های مختلفی در دستور اقدام قرار گرفت که در ایجاد انگیزه مضاعف در بین همکاران بسیار مؤثر بود؛ از برگزاری جلسات متعدد شورای مرکزی و شورای عالی گرفته تا حضور در ۳۰ استان کشور و رسیدگی مستقیم به مشکلات و گرفتاری‌های مهندسان عزیز سراسر ایران. با وجود اینکه مهندس با بیماری‌های سخت جسمی دست‌و‌پنجه نرم می‌کرد‌، اعتقاد داشت باید در همه سفرها با استانداران و همچنین اعضای سازمان استان‌ها، به‌ویژه مهندسان پیش‌کسوت، دیدار کند و برای ارج‌نهادن به خانواده‌هایشان به منزل آنان برود. گاهی اوقات به‌ دلیل تنگی وقت در یک سفر، هم‌زمان به بیش از یک استان می‌رفت و از نزدیک به بررسی مشکلات سازمان‌های استانی می‌پرداخت‌ و با مهندسان آنجا آشنا می‌شد و در رفع مشکلات آنها می‌کوشید.‌ نکته دیگر اینکه مهندس احمد خرم بسیار اهل مطالعه و همچنین علاقه‌مند به شعر است؛ بنابراین در اکثر جلسات، سخن‌ خود را با شعر آغاز می‌کرد و با صراحت در بیان و همچنین شوخ‌طبعی خاص خودش باعث تلطیف جو جلسات می‌شد. متأسفانه بیماری پارکینسون ایشان گاهی مواقع باعث سختی‌هایی برای ایشان می‌شود، ولی بنده شاهد بودم با تمام وجود سعی می‌کرد با تسلط کامل بر شرایط خود بتواند بدون وقفه مسئولیت خویش را به نحو احسن به انجام برساند. شخصیت آقای مهندس خرم در سازمان نظام مهندسی، به ریاست این سازمان مردمی اعتبار بخشید. وجود ایشان در این سمت باعث شد‌ مسئولان ذی‌ربط، مسائل و مشکلات مورد نظر را با سرعت بیشتری دنبال کنند و خودشان تا حصول نتیجه پیگیری کنند؛ بنابراین در هر سطحی، از وزیر گرفته تا استاندار و مدیرکل استان‌ها، به احترام ایشان سازمان نظام مهندسی و دفاتر استانی و شهرستانی او را همراهی می‌کردند.

می‌توان مهم‌ترین اقدامات ایشان در دو سال خدمتگزاری به جامعه مهندسان کشور را فهرست‌وار به شرح زیر یادآوری کرد:

1‌- بیمه تأمین اجتماعی مهندسان، 2‌- واکسیناسیون سراسری مهندسان کشور، 3‌- طرح احداث خانه مهندس در سراسر کشور، 4‌- طرح احداث شهرک مهندسان در شهرک غرب تهران با کاربری تجاری-اداری-مسکونی در برج‌های ۵۰‌طبقه با مشارکت اعضای سازمان و شهرداری تهران به‌ صورت سهامی، 5‌- ایجاد پایگاه خبری (خبرگزاری نظام مهندسی)، 6‌- ایجاد نشریه اخبار مهندس، 7‌- تأمین مسکن مهندسان، 8‌- بازنگری کمیسیون ماده ۱۰۰ پس از ۴۳ سال، 9‌- تقویت روابط سازمان با دستگاه‌های ذی‌ربط از‌جمله وزارت کشور و سازمان استاندارد و شرکت عمران شهرهای جدید و سایر ارگان‌ها، 10- پیگیری واقعی‌شدن حق‌الزحمه مهندسان، 11‌- تقویت روابط‌عمومی و امور بین‌الملل، 12‌- پیگیری اصلاح قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، 13‌- احیای صندوق مشترک نظام مهندسی استا‌‌ن‌ها، 14- توافق‌نامه با جایکای ژاپن، 15‌- راه‌اندازی ستاد اجرائی مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان، 16- پیشنهاد طرح جامع مسکن، 17‌- پیگیری امور مالیات مهندسان، 18‌- حل مشکل تعرفه حق‌الزحمه ناظرین، 19- حل مشکل تعارض منافع، 20‌- احداث موزه صنعت ساختمان، 21‌- تفاهم‌نامه همکاری با سازمان فنی‌حرفه‌ای کشور و... .

محمد صفری‌کوشالی

چند خاطره با احمد خرم

یکی از شاخص‌های سنجش شخصیت هر انسانی، ثبات و هماهنگی پندار، گفتار و کردار آن انسان در مقاطع مختلف زندگی و چگونگی زیست او است. انسان‌هایی که در ادوار مختلف زندگی دارای راهبرد شخصیتی با‌ثبات هستند، عملکردشان در دوره‌های مختلف زندگی هم‌افزایی داشته و از وی فردی با‌تجربه، مدیر و منشأ اثر و از همه مهم‌تر عارف به قَدر خود می‌سازد. انسان‌های قدرشناس همان آدم‌های حدشناسی هستند که به قَدر و مقدار خود آگاهی داشته و دارای روان‌شناسی شخصیتی درستی از خویش‌اند‌. با شناخت ۵۰‌ساله از احمد خرم، یعنی از زمان دانشجویی در دانشگاه تبریز تا هم‌اکنون، وی را مصداق انسان‌هایی می‌دانم که هم قَدر خود را می‌شناسد و هم حد خود را‌. مقاطع مختلف و پر‌اثر زندگی مهندس خرم را ‌می‌توان به صورت زیر شکل‌بندی کرد‌:

۱‌- دوران دانش‌آموزی و دانشجویی تا قبل از ۱۶ آذر ۱۳۵۳ که او توسط ساواک دستگیر شد و به سربازی (‌سرباز صفر در پادگان عجب‌شیر) فرستاده شد.

۲‌- اتمام دوره سربازی در سال ۱۳۵۵ و بازگشت به دانشگاه برای ادامه تحصیل و هم‌خانه‌شدن با جمعی از دوستان در راسته کوچه تبریز تا پیروزی انقلاب ۱۳۵۷. منزلی که مرحوم حاج حسن شفاعت، فرش‌فروش بازار تبریز، برای من اجاره کرده بود و تا چند سال پس از پیروزی انقلاب هم در اختیار دوستان دانشجو بود.

۳‌- پس از پیروزی انقلاب تا تشکیل سپاه پاسداران آذربایجان و سپس اخراج از سپاه و اقدام به فعالیت‌های فرهنگی‌.

۴- ورود به وزارت کشور به‌عنوان معاون استانداری بوشهر در زمان استانداری آقای علی صوفی و سپس استانداری‌های هرمزگان، خوزستان‌ و نیز معاون عمرانی وزارت کشور و سرانجام به‌عنوان وزیر راه و ترابری در دولت دوم اصلاحات و در نهایت استیضاح توسط مجلس هفتم به سرکردگی حداد‌عادل و احمد توکلی و محروم‌کردن او از خدمات دولتی.

۵- ورود به دوران بی‌مهری و گرفتار فراز و نشیب‌ها‌ و ابتلا‌ به بیماری‌ها تا‌‌کنون.

مهندس احمد خرم ضمن داشتن ویژگی‌ها و برجستگی‌های گوناگون شخصیتی، دارای دو ویژگی‌ شاخص و برجسته بود:‌ شجاعت و ‌مسئولیت‌پذیری. که در این بخش مثال‌هایی از عملکرد وی، منبعث از این دو ویژگی را خواهم آورد:

 الف. ۱۶ آذر یادآور تظاهرات دانشجویا‌ن دانشگاه تهران در اعتراض به سفر ریچارد نیکسون، معاون رئیس‌جمهور وقت آمریکا‌ست که حدود چهار ماه بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ انجام شد و در آن سه نفر دانشجو به نام‌های مصطفی بزرگ‌‌نیا، احمد قندچی و مهدی شریعت‌رضوی شهید و تعدادی نیز مجروح شدند. به همین مناسبت هرساله در دانشگاه‌های کشور تظاهرات ضدحکومتی در مخالفت با استبداد و استعمار با شعار محوری‌ اتحاد، مبارزه و پیروزی برگزار می‌شد. روز شنبه 16 آذر ۱۳۵۳ تظاهراتی در دانشگاه تبریز برپا شد. احمد خرم دانشجوی سال سوم رشته مهندسی راه و ساختمان، با اینکه در تظاهرات حضور فیزیکی نداشت، به جرم رهبری تظاهرات دستگیر و دو روز بعد توسط گارد دانشگاه به خوابگاه آورده می‌شود تا لوازم شخصی خود را جمع کند و به سربازی فرستاده شود. ‌هنگام خروج از خوابگاه، آقای خرم انگشتان دست خود را به علامت پیروزی بلند می‌کند که ناگاه شعار دانشجویان علیه رژیم بلند می‌شود و درگیری بین دانشجویان و گارد دانشگاه شروع می‌شود و زد‌و‌خورد به اوج می‌رسد. در این درگیری، من اولین ضربه باتوم را ‌نوش جان کردم. در نهایت احمد خرم را از خوابگاه می‌برند و به‌عنوان سرباز صفر به عجب‌شیر می‌فرستند.

 ب. زلزله بم: روز جمعه پنجم دی‌ماه ۱۳۸۲ مطابق معمول ساعت پنج صبح در مسیر ولنجک به توچال آقای مهندس خرم و برخی از دوستان دیگر را سوار ماشین کردم و به پارکینگ تله‌کابین رسیدیم. آقای خرم مثل همیشه کوله‌ای بزرگ به وزن حداقل ۲۰ کیلو را به پشت داشت که محتوای آن انواع خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های صبحانه بود. تا ایستگاه سوم بالا رفتیم، سفره صبحانه پهن شد، با بسیاری از دوستان که در مسیر به ما پیوسته بودند صبحانه خوردیم و پیاده برگشتیم. در حین برگشت و در نیمه راه رادیو ماشین را روشن کردم، یکباره خبر تأسف‌انگیز وقوع زلزله بم را شنیدیم. سکوت حکم‌فرما شد و هیچ‌کس حرفی نمی‌زد. آقای خرم را به منزلش رساندم، دیگران نیز به خانه‌های خود رفتند. ساعت دو عصر اخبار زلزله بم را از تلویزیون مشاهده می‌کردم که گوینده خبر از حضور وزیر راه و ترابری در بم و در بین زلزله‌زدگان خبر داد. اولین مسئول بلندپایه کشور که خود را به محل حادثه رسانده بود، آقای مهندس خرم وزیر راه و ترابری بود و من مغموم از آن حادثه و مسرور از حضور سریع و انسان‌دوستانه مهندس احمد خرم در محل حادثه.

محمدتقی خسروی

حق خطاکردن نداریم

نشانی بزرگراه توسعه را باید از آنهایی پرسید که در کوچه پس‌کوچه‌های عمران و آبادانی یک کشور قد کشیده‌اند. آنها که پلاک‌های ناخوانای نوشته روی درهای سیاست را خوب می‌شناسند، اما در همهمه خیابان‌های شلوغ بحران‌ها از روی خطوط اخلاق نمی‌گذرند. مدیرانی که از مشق‌کردن و تکلیف‌های مدام روزهای سخت، شانه خالی نمی‌کنند. «احمد خرم‌قهفرخی» که روزگاری وزیر راه بود و حالا رئیس بزرگ‌ترین سازمان حرفه‌ای غیر‌دولتی است، صرف‌نظر از بود یا نبود وابستگی‌های سیاسی‌اش، همچنان در هفتادمین سال زندگی خود به پویایی و نشاط جامعه مهندسی و یافتن راهی برای تعالی آن می‌اندیشد. او در عین آنکه دست‌به‌عصا‌شدن‌های دولتی‌ها را بر‌نمی‌تابد، بیش از دیگران، متولیان مجموعه‌ای را که عهده‌دار آن است، به پیمودن مشی اعتدال و گام‌برداشتن در راه تعامل، تفاهم و گفت‌وگو توصیه می‌کند و می‌گوید: «هم سازمان نظام مهندسی باید راه تعامل و گفت‌وگو را در پیش بگیرد و هم متولیان امر باید این راه را پیگیری کنند و با تفاهم کار را پیش ببرند.‌ باید گفت‌وگو را یک اصل دانسته و ضمن تعامل از برخوردهای خصمانه، تقابلی و تشنج برانگیز به‌شدت پرهیز کنیم».‌‌ مهندس خرم‌، گاهی دور باطل تصمیمات بی‌بنیان را به چالش می‌کشد و ضمن دعوت دیگران به تدبیر در امور، به تبدیل فرصت‌ها از تهدیدهای پیش‌رو‌ می‌اندیشد. او معتقد است‌: «ما 40 سال است که دور یک میز نظر داده، تصمیم‌گیری می‌کنیم و هنگامی که وارد اجرا می‌شویم، آن تصمیمات را نیم‌بند به اجرا در‌می‌آوریم؛ در‌حالی‌که کشورهای توسعه‌یافته ده‌ها سال است به این نتیجه رسیده‌اند که انجام هر کاری باید توأم با مطالعه باشد. به این معنا که ابتدا مطالعه کرده، بعد تصمیم و اجرا صورت می‌گیرد. متأسفانه ما مطالعه‌نکرده دور یک میز می‌نشینیم و هرکس نظر خود را می‌دهد و در پایان هم جمع‌بندی می‌شود؛ در‌صورتی‌که این کاری غیر‌علمی بوده و در دنیا منسوخ شده است».‌ پنجمین رئیس شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان که هفتم دی‌ماه امسال سکان هدایت سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور را به دست گرفته‌ است، گران‌ترین سرمایه این مجموعه را وجود مهندسانی می‌داند که قرار است چرخ عمران این مرز و بوم با دستان با‌کفایت آنها به گردش درآید. آنهایی که به قول او، اکثریت‌شان حاضر نیستند شرافت مهندسی و حرفه‌ای خود را به پول بفروشند. با‌این‌حال، رئیس هشتمین دوره شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور معتقد است بزرگ‌ترین سازمان مردم‌نهاد با 550 هزار مهندس به‌سان لشکری است که حق خطا‌کردن ندارد. او می‌گوید می‌توان با قانون‌گرایی، ضابطه‌مندی، معیار‌پذیری و عمل به استاندارد، این مجموعه را به جایگاه اصلی آن رساند؛ به شرط آنکه مقررات ملی ساختمان را از کودکی به نسل‌ها آموخت، قانون‌گرایی و فرهنگ‌سازی ساخت‌وساز فنی تخصصی و اصولی را ترویج کرد و خلاصه آنکه اجازه نداد قانون‌گریزی و قانون‌ستیزی به یک افتخار تبدیل شود‌ (‌این متن در سال 1399 نوشته شده است‌).

محمدجعفر صرامی

گرمای خدمت در خوزستان

سال ۱۳۸۰ که بنده به‌عنوان فرماندار اهواز انجام وظیفه می‌کردم، برنامه‌های اثر‌بخشی در توسعه و عمران شهرستان اهواز و استان خوزستان در دستور کار بود. در نشست‌ها و مذاکرات گوناگون با صاحب‌نظران و متخصصان، گزارش‌هایی ارائه می‌شد که نشان می‌داد در گذشته ‌پروژه‌ها، طرح‌ها و برنامه‌های سودمندی شروع شده بود که به‌ دلایل گوناگون، از‌جمله کوتاه‌بودن عمر دوره مدیریتی مدیران مربوطه، متوقف شده یا نیمه‌تمام مانده بودند. اهواز به‌ دلیل موقعیت جغرافیایی و هوای گرم آن، بیش از نیمی از سال را در شرایط سخت و جانکاه سپری می‌کند و مانند بیشتر شهرهای ایران نیست که مردم از ییلاقات نزدیک به اهواز استفاده کنند؛ یعنی از اماکن و تفرجگاه‌هایی که آرامش خاطر ساکنان را فراهم کنند محروم است. جناب آقای مهندس خرم در زمانی که استاندار خوزستان بود، توجه و برنامه‌ریزی برای پاسخ‌گویی به این نیاز مردم را یکی از اولویت‌های‌ خود قرار داد. برای این منظور، در اهواز، دزفول، ایذه و بعضی شهرهای دیگر استان طرح‌های مهمی را مطرح و برای اجرائی‌کردن آنها برنامه‌ریزی کرد. این طرح‌ها با ویژگی‌های زیر به‌ سمت اجرا هدایت می‌شد: حداقل هزینه، حداقل زمان اجرا، عدم انتظار برای تهیه و مطالعات چندین‌ساله و بهره‌گیری از ایده‌های جمعی در مقیاس ملی از طریق فراخوان و مسابقات طراحی. مهندس خرم با حضور و بازدیدهای مستمر از پروژه‌ها و طرح‌ها، آنها را به‌روز‌رسانی می‌کرد و همه عوامل اجرائی را از حضور خود غافلگیر می‌‌کرد. خوزستانی‌ها می‌گفتند مدت تصدی ایشان در استان کم بود و خوزستان از نعمت حضور ایشان کم‌بهره ماند. یکی از جملات کلیدی ایشان به مدیران استان، تسبیحات اجرائی بوده است؛ به این صورت که 33 بار بگویید گمبوعه‌‌‌ (پارک جنگلی) و ۳۳ بار بگویید امامزاده عبدالله (تفرجگاه) و همین‌طور برای بقیه پروژه‌ها ذکر بگویید! نکته دیگری که مدیران و اهالی خوزستان نقل می‌کنند، این است که مهندس خرم قرآن را با صوت زیبا هر صبح و شب‌ در ابتدا و انتهای فعالیت روزانه می‌خواند. این نیز از خاطرات شیرین دیگری است که از او در اذهان باقی‌ مانده است. سلامتی ایشان و همه خدمتگزاران صدیق را از درگاه خداوند متعال خواستارم. 

 

مسعود خوانساری

 مدیری صادق و با اصول

دوستی و آشنایی من و مهندس احمد خرم به دهه 50 و دانشگاه تبریز بر‌می‌گردد. او جزء دانشجویان مبارز و انقلابی در دانشگاه تبریز بود و همه دانشجویان اوایل دهه 50 که با او هم‌دوره بودند، فراموش نمی‌کنند که در یکی از تظاهرات‌های دانشگاه دستگیر و به مدت دو سال از تحصیل محروم شد و به‌عنوان سرباز صفر به سربازی اجباری فرستاده شد. او اگرچه دوران سختی را پشت سر گذاشت، ولی نه‌تنها از مواضع خود کوتاه نیامد، بلکه بر اصولش پافشاری کرد. وقتی بعد از سربازی و دو سال محرومیت احمد خرم در سال 1355 به دانشگاه تبریز برگشت، من دیگر فارغ‌التحصیل شده بودم و ‌او را ندیدم تا سال‌های بعد از پیروزی انقلاب که احمد جزء فعالانی بود که سپاه را در تبریز را تأسیس کردند. او بعد در جهاد دانشگاهی مشغول به کار شد و من به‌عنوان معاون وزیر کشاورزی با او در ارتباط بودم و پس از آن هم همکاری‌های بیشتری با احمد در وزارت کشور داشتیم. در طول چهار سال وزارت کشور که احمد خرم استاندار هرمزگان و همدان بود و همچنین دوره هشت‌ساله معاونت وزارت راه، همکاری تنگاتنگی با مهندس خرم داشتم. از مهم‌ترین ویژگی‌های احمد خرم، پایبندی به اصولی است که بر آن معتقد است. او از اصولش به هر قیمتی دفاع می‌کند و از خواسته‌هایش کوتاه نمی‌آید. او انسانی بسیار صادق است که اصلا اهل زد‌و‌بند و دروغ نیست‌. احمد اگرچه بسیار شوخ‌طبع است و خیلی وقت‌ها مسائل را با طنز بیان می‌کند، ولی در کار بسیار جدی است. اگر بخواهم در یک جمله از دوستی و همکاری با مهندس خرم در طول چهل و چند سال گذشته حرف بزنم، می‌گویم که او انسانی بسیار درستکار وطن‌دوست و از مدیران صادق و پاکدست کشور است. یکی از مدیران منحصر‌به‌فرد جمهوری اسلامی است که هم از نظر جسارت و هم پاکدستی می‌تواند به‌عنوان الگو مد‌‌نظر قرار گیرد. البته او با توجه به همین ویژگی‌هایش ممکن بود بعضی وقت‌ها تندی‌هایی هم در کار داشته باشد، ولی همه اینها به خاطر اعتقادش به راهی بود که فکر می‌کرد برای پیشرفت کشور و حل مشکلات مردم باید طی کرد. یکی از دستاوردهای مهم دوره کاری احمد خرم، به پایان رساندن پروژه فرودگاه امام خمینی است. ساخت این فرودگاه بیش از دو دهه بود که به کندی پیش می‌رفت و از زمانی که احمد خرم مسئولیت وزارت راه و شهرسازی را بر عهده گرفت، برنامه‌ریزی دقیق شبانه‌روزی را برای پایان‌دادن به این پروژه انجام داد و حتی برای فاز دوم فرودگاه هم قراردادی با یک شرکت ترکیه‌ای بست که سپاه مخالف آن بود. مهندس خرم در دوره کاری خود این موضوع را با جدیت دنبال کرد و در نهایت فرودگاه را افتتاح کرد؛ کاری که خیلی‌ها فکر نمی‌کردند آن زمان به نتیجه برسد. خاطره‌ای که من از مهندس احمد خرم هیچ‌گاه فراموش نمی‌کنم، به سال 1369 و زلزله رودبار و منجیل برمی‌گردد. در زمان وقوع زلزله وحشتناک رودبار که هزاران هم‌وطن عزیزمان را از دست دادیم، معاون طرح و برنامه وزارت کشور بودم و مسئولیت مدیریت بحران و بازسازی رودبار را آقای عبدالله نوری، وزیر کشور، بر عهده من گذاشت و از همان ساعت‌های اولیه بعد از زلزله در منطقه مستقر شدم. بعد از حدود 48 ساعت که اصلا نخوابیده بودم و دائم از مناطق زلزله‌زده و روستاها بازدید می‌کردم، از هوش رفتم و برای مدتی اصلا متوجه چیزی نشدم تا اینکه صدای آشنایی شنیدم: «‌مسعود،‌ مسعود بلند شو...». چشم‌هایم را که باز کردم، یک‌مرتبه احمد را بالای سرم دیدم. او با وجود اینکه هرمزگان یکی از دورترین استان‌های کشور به منطقه زلزله‌زده رودبار بود، خودش را به‌عنوان اولین استاندار برای کمک به منطقه رسانده بود. در هفته‌های بعد از وقوع زلزله نیز که برنامه‌ریزی‌ها برای ستاد بازسازی شکل گرفت و قرار شد هر استانداری مسئولیت بازسازی یک بخش و دهستان را در رودبار بر عهده بگیرد، مهندس احمد خرم بسیار پای کار بود. در تمام ماه‌هایی که عملیات بازسازی رودبار انجام شد، او تمام‌قد در خدمت مردم زلزله‌زده بود و امکانات استان را هم در جهت بازسازی بخشی که بر عهده او گذاشته شده بود، بسیج کرد و بهترین عملکرد را داشت. برای او که از مدیران ارزشمند کشور است و همیشه با صداقت راهش را ادامه داد، آرزوی سلامتی و شادی دارم.

محمد سعیدنژاد

یادگاری ارزشمند

اقدامات عمومی

 1. ایجاد کمیته مشتری‌مداری در قالب کمیته هماهنگی حمل‌ونقل در وزارتخانه: این کمیته در ‌مدت سه سال تمام مراکز اصلی که مردم برای گرفتن خدمات حمل‌ونقل مراجعه می‌کردند، نظیر ایستگاه‌های راه‌آهن، ترمینال‌های مسافربری و باربری جاده‌ای، فرودگاه‌های اصلی و بنادر مهم را بررسی‌ و مشکلات موجود در آنها را فهرست کرده و راه‌حل رفع آنها را ارائه داده است که مجموعه مشکلات و راه‌حل‌ها در چندین جلد در هر یک از فیلدهای حمل‌ونقل منتشر شد و بخش قابل ملاحظه‌ای از این راه‌حل‌ها در دوره آقای مهندس خرم به اجرا درآمد که خوشبختانه اثر درخور توجهی‌ در ایجاد رضایتمندی مراجعین به این مراکز داشت. مستندات این کمیته در قالب چندین جلد وجود دارد. تشکیل کمیته هماهنگی حمل‌ونقل در قالب یک کمیته مشاوره‌ای در سطح وزیر، اقدامی بود که در دوران هیچ‌یک از وزرای قبلی انجام نشده بود.

2. تهیه طرح جامع حمل‌ونقل با استفاده از یک مشاور خارجی و مجموعه‌ای از مشاوران داخلی: بخش اصلی طرح که شامل مطالعات و محاسبات می‌شد، در دوره وزارت مهندس خرم انجام شد. حتی مدل ریاضی کامپیوتری و محاسباتی طرح در دوره ایشان انجام شد و کارهای آماری طرح در حال انجام بود که با استیضاح مهندس خرم و عدم توجه مهندس رحمتی ناتمام ماند و چند سال بعد در زمان وزارت مرحوم دکتر بهبهانی، با اهتمام آقای مظفر نیکپور، با همان روش و مدلینگی که در زمان آقای مهندس خرم طراحی شده بود، انجام شد و نتایج آن در برنامه‌های پنج‌ساله مورد استفاده قرار گرفت.

این تنها طرح جامع حمل‌ونقلی بود که بر اساس یک مطالعات علمی و ‌‌یک مدل علمی حمل‌ونقل اجرا شد؛ زیرا طرح جامع حمل‌ونقلی که چند سال قبل از این طرح انجام شده بود، صرفا شامل ارائه آمارهای حمل‌ونقلی بوده است و هیچ مدل حمل‌ونقلی آن را پشتیبانی نمی‌کرد.

3. برقراری مهندس ارزش در وزارت راه به‌منظور ارزیابی فنی، کیفی و مالی پروژه‌های عمرانی حمل‌ونقل.

حوزه هوایی‌

4. ساخت و اتمام فرودگاه امام خمینی: اقداماتی که برای جلوگیری از ساخت و توسعه فرودگاه انجام شد و مصائبی که از این بابت به کشور و مردم وارد شد، حدیث مفصلی است که شرح آن از حوصله این بحث خارج است. در اینجا فقط به اهم مسائل آن اشاره می‌شود:

 الف. این پروژه در راستای همان نگرش آقای مهندس خرم در زمینه توسعه راه‌ها و مراکز اصلی حمل‌ونقل که در بند 1 توضیح داده شد، انجام گرفت که در زمان قبل از ایشان فراموش شده بود. این پروژه بیش از 30 سال در حال انجام بود و حتی در سال‌های اول خدمت مهندس خرم، بخشی از پرسنل آن بازنشسته شده بودند. در ‌دوره طولانی قبل از ایشان، جمعا 120 میلیارد تومان در آن هزینه شده بود، اما با تشریح اهمیت فرودگاه توسط مهندس در مراجع بالاتر و پیگیری ایشان که ناتمام هم ماند، بیش از 120 میلیارد تومان بودجه به پروژه اختصاص داده شد و همین امر سبب شد ‌عملیات اجرائی پروژه تا پایان سال 1382 خاتمه پیدا کند و در ابتدای سال 1383 آماده بهره‌برداری شود.

 ب. در فروردین‌ماه سال 1383 که برنامه‌ریزی برای افتتاح فرودگاه انجام شده بود، متأسفانه با انجام عملیات بسیار سخیف مثل بستن باند فرودگاه و اخطار پدافند به هواپیمای مسافربری و تهدید دو فروند جت جنگنده از افتتاح فرودگاه جلوگیری کردند تا این افتتاح در دوره بعد از ریاست‌جمهوری آقای خاتمی انجام شود. البته با سماجت آقای مهندس خرم، اولین پرواز در روز افتتاح در فرودگاه به زمین نشست، ولی با توجه به اقدامات ایذایی نیروهای امنیتی و اینکه بیم جان مسافران می‌رفت، با نوتام سازمان هواپیمایی کشوری عملیات نشست و برخاست متوقف شد و در سال 1384 پس از تغییر دولت آقای خاتمی، عملیات پروازهای خارجی به فرودگاه منتقل شد.

 ج. در دوره مهندس خرم استارت فاز توسعه فرودگاه امام هم زده شد که بر این اساس طی یک مناقصه خارجی شرکت TAV ترکیه با مشارکت شرکت ACV اتریش برنده مناقصه شد. طی طراحی انجام‌شده قرار بود فاز توسعه فرودگاه که شامل ایجاد یک ترمینال مسافری برای پروازهای خارجی، یک پل ارتباطی بین ترمینال موجود و ترمینال جدید، یک پارکینگ (رمپ) جدید برای هواپیماها، یک پارکینگ جدید برای اتومبیل‌ها، یک برج کنترل داخل محدوده پارکینگ هواپیماها و تاکسی‌وی و یک هتل پنج‌ستاره می‌شد، ساخته شود. کل هزینه این امر توسط شرکت «تاو» پرداخت می‌شد و این شرکت طی دو سال عملیات اجرائی را انجام می‌داد و در فروردین‌ماه سال 1385 ترمینال دوم را آماده بهره‌برداری می‌کرد و ظرفیت فرودگاه به بیش از 18 میلیون نفر در سال می‌رسید و فرودگاه امام شامل یک ترمینال داخلی (ترمینال موجود) و یک ترمینال خارجی می‌شد و امکان انتقال پروازهای داخلی هم به فرودگاه امام فراهم می‌شد. قرار بود هزینه کامل پروژه هم توسط شرکت تاو پرداخت شود و آن شرکت پس از 11 سال و سه ماه یعنی در پایان تیرماه سال 1394 از ترمینال و رمپ هواپیما بهره‌برداری کرده و سپس آنها را به سازمان هواپیمایی منتقل کند. در‌ این مدت 11 سال هم دریافتی سازمان هواپیمایی کشوری از شرکت «تاو» بابت حق واگذاری از درآمد سازمان بسیار بالاتر می‌شد و هم‌ مالیات پرداختی تاو به سازمان مالیاتی ‌رقم قابل توجهی می‌شد. قرارداد این طرح طی دو سال با شرکت تاو نهایی شد و سپس به سازمان سرمایه‌گذاری خارجی فرستاده شد و پس از چند ماه مورد تصویب سازمان قرار گرفت. سپس به وزارت اقتصاد و دارایی فرستاده شد و مورد تأیید قرار گرفت، اما در مرحله ابلاغ، طرح با ممانعت‌های مقامات امنیتی و لابی‌های آنها در مجلس و در سایر ارکان تصمیم‌گیری نظام مواجه شد و متأسفانه امکان بهره‌برداری کشور و مردم از مواهب این طرح سلب شد.

5. مکانیزه‌کردن عملیات فرودگاه امام: برنامه‌ریزی برای مکانیزه‌کردن عملیات نشست و برخاست، مانور هواپیماها در تاکسی‌وی و پارک در رمپ فرودگاه با استفاده از دانش بهترین مشاور فرودگاهی در دنیا که متأسفانه به خاطر استیضاح امکان اجرائی آن فراهم نشد.

6. تهیه و ابلاغ دستورالعمل امکان خرید و استفاده از هواپیمای خصوصی در کشور که تا قبل از آقای مهندس خرم این کار امکان‌پذیر نبود.

7. بهبود مراحل تهیه و خرید هواپیما: تهیه و ابلاغ فلوچارت و دستورالعمل‌های خرید هواپیما توسط شرکت‌های هواپیمایی که قبلا در سازمان هواپیمایی وجود نداشت و به صورت سلیقه‌ای انجام می‌شد. بر اساس این روش، بسیاری از مراحل زائد و اضافی خرید هواپیما حذف شد و صرفه‌جویی قابل ملاحظه‌ای در هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی و سفرهای خارجی از این بابت انجام شد.

8. ابلاغ آسمان باز در جریان زلزله بم: ابلاغ و اجرای آسمان باز در جریان زلزله بم که منجر به ورود حجم عظیم و قابل ملاحظه‌ای از کمک‌های خارجی به کشور شد؛ به‌طوری که در همان روزهای اولیه اجرای آن، تمام فرودگاه‌های بم، کرمان، بندرعباس و حتی تهران مملو از هواپیماهای کمک‌رسان شده بود؛ به‌طوری که در هیچ‌یک از حوادث قهریه ناگوار قبلی این حجم از کمک‌رسانی خارجی وجود نداشته است.

حوزه جاده‌ای

1. بهره‌برداری از بزرگ‌ترین پایانه مرزی کشور در مرز خسروی: پایانه خسروی در محوری قرار گرفته ‌که از مهم‌ترین محورهای سیاحتی و زیارتی کشور است. این محور آسیای میانه، پاکستان، افغانستان و ارمنستان را به عراق و سوریه متصل می‌کند. این پایانه با امکانات و تجهیزات و بنایی مدرن‌ احداث شده است که از برخی از فرودگاه‌های کشور، مجهزتر و به‌روزتر است.

2. ساخت و افتتاح سه پایانه مرزی «جلفا در مرز ایران و آذربایجان، پایانه مرزی نوردوز در مرز ایران و ترکمنستان و پایانه مرزی باجگیران» در زمان مهندس خرم، وزیر راه و ترابری در سال 1381 و 1382 بوده است. علاوه بر این، برای تسریع و تسهیل حمل‌ونقل بین‌المللی کالا و مسافر، طرح جامع 12 پایانه نیز در زمان مهندس خرم تدوین و به مرور اجرا شد.

3. نوسازی ناوگان حمل‌ونقل مسافر جاده‌ای به تعداد شش‌هزارو ‌600 دستگاه و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل بین‌المللی بیش از سه‌هزارو ‌500 دستگاه انجام شد.

4. شفاف‌سازی اطلاعات و ارقام حوادث رانندگی و به تبع آن حساس‌سازی نمایندگان مجلس و دستگاه‌های اجرائی مرتبط برای تلاش مضاعف جهت ارتقای ایمنی حمل‌ونقل، همچنین پیگیری طرح قانون کمربند ایمنی و اجرائی‌شدن آن در سراسر کشور با همکاری و همیاری پلیس راهور که این امر به صورت فرهنگی اطلاع‌رسانی و آموزش داده شد و در کنار آن‌، با اعمال قانون توسط پلیس،‌ توانست در بازه زمانی کمتر از زمان مورد انتظار، در میان کاربران خودروها، نهادینه شود.

5. تصویب قانون موافقت‌نامه کریدور شمال و جنوب، قانون موافقت‌نامه دولتی راجع به دالان حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-‌جنوب که در هشتم مهرماه 1380 به تصویب نمایندگان مجلس رسیده بود، در آذر 1380 به تصویب شورای نگهبان رسید. از ویژگی‌های این موافقت‌نامه این است که ارتباط ترانزیتی بین کشورهای شمال اروپا، اسکاندیناوی و روسیه با کشورهای حوزه خلیج ‌فارس و حوزه اقیانوس هند و جنوب شرقی آسیا را از طریق ایران برقرار می‌کند و مزیت آن هم کوتاهی مسیر، ارزانی حمل و داشتن تقاطع‌های متعدد با گذرگاه‌های موجود بین آسیا و اروپا ازجمله تراسیکا و آلتید است.

6. برگزاری مراسم افتتاح شورای هماهنگی کریدور شمال و جنوب با حضور وزیر راه و ترابری جناب آقای مهندس خرم و با حضور وزرای کشور‌های روسیه، ‌بلاروس، ‌ قزاقستان، هندوستان و ایران.

7. برگزاری همایش «ایران، ترانزیت، فرصت‌ها و چالش‌های فرارو» با حضور وزرا و نمایندگان30 کشور و 20 سازمان بین‌المللی با حضور رئیس محترم جمهور و مهندس احمد خرم، وزیر راه و ترابری وقت، در خردادماه سال 1381 که وزیر راه و ترابری بر ضرورت همکاری، هم‌گرایی منطقه‌ای و بین‌المللی تأکید کرد و از حوزه حمل‌ونقل به‌عنوان زیربنایی توسعه اقتصادی منطقه یاد کرد. اهداف اصلی این همایش، معرفی قابلیت‌ها و ظرفیت‌های ایران به‌عنوان گذرگاه بین‌المللی و شناساندن مناطق آزاد تجاری کشور و نقاط ضعف و قوت مقررات مرتبط با حمل‌ونقل بین‌المللی بود.

8. ارتقای ایمنی عبور و مرور در حاشیه راه‌ها و طرح ایمن‌سازی مدارس حاشیه راه‌ها که باعث کاهش سوانح و تلفات ناشی از سوانح برای کودکان قربانی در مسیر تردد مدارس در حاشیه راه‌ها می‌شد که این طرح هنوز هم کاربرد و اهداف اولیه خودش را کماکان دارد و اعتبارات ویژه‌ای برای این امر و اجرای مطلوب آن صرف می‌شود که برابر ارزیابی‌های کارشناسی، بسیار اثربخش و پیشگیرانه بوده است.

9. کاهش امور تصدی‌گرایانه بخش حمل‌ونقل جاده‌ای و اصلاح ساختار سازمانی مرتبط با این بخش و چابک‌سازی اقدامات مجموعه دولتی و ساده‌‌سازی فرایندها بخش حمل‌ونقل.

10. احداث مجتمع‌های خدماتی رفاهی بین‌راهی با هدف کاهش تصادفات و توسعه صنعت گردشگری که در زمانی مهندس احمد خرم احداث این مجتمع‌ها آغاز و در حدود 36 مجتمع خدمات رفاهی در کشور احداث شد و 270 مورد تقاضای برای بخش خصوصی موافقت اصولی صادر شد که این مجتمع‌ها دارای امکاناتی از قبیل مسجد، جایگاه سوخت، محل بازی کودکان، پارکینگ، تعمیرگاه، غرف تجاری، سرویس بهداشتی، رستوران، سوپرمارکت و فضای سبز و امکانات خدماتی-رفاهی هستند و برای سهولت و ایجاد انگیزه در متقاضیان، تسهیلات ویژه کم‌بهره نیز برای احداث مجتمع‌های خدماتی-رفاهی تعیین شده است.

11. تشکیل کمیته‌های تخصصی ایمنی حمل‌ونقل در استان‌ها: با هدف کاهش تصادفات جاده‌ای، انسجام این دستگاه‌های اجرائی در‌خصوص تصمیمات و اقدامات مربوط به ایمنی حمل‌ونقل، بستر مناسب فعالیت‌های اجرائی در قالب برنامه کلان، بهبود شیوه‌های اجرائی و بهره‌گیری از توان و ظرفیت‌ بالقوه کارشناسی، فنی و عملیاتی موجود در استان‌ها، کمیته‌های ایمنی حمل‌ونقل استان در زمان مهندس خرم وزیر راه و ترابری در سال 1381 تشکیل شد.

لازم به ذکر است خدمات، اقدامات و عملکرد مهندس خرم در مدت تصدی وزارت راه و ترابری، بسیار پرفروغ‌تر و گسترده‌تر از موارد یادشده بوده و این موارد صرفا برش کوچکی از خدمات ایشان برای توسعه و اعتلای بخش حمل‌ونقل بوده است.

 مترا: 1. تشویق «مترا» به استفاده از مشاور خارجی برای مطالعات مسیرهای ریلی باعث ارتقای کیفیت و سطح استاندارد کار مترا و آشنایی مهندسان با مشاوران خارجی و ظرافت‌های آن شد.

۲. کاهش زمان مطالعه مسیر پروژه‌های ریلی از ۱۰ ماه به دو ماه با به‌کارگیری «‌GPS»‌های خاص. بعدها مشاوران دیگر نیز از این روش‌ استفاده کردند و این تحول مهمی در مطالعات مسیر پروژه‌های ریلی و جاده‌ای ایجاد کرد و به یک نقطه عطف تبدیل شد.

‌۳.‌ انجام حدود۴۰ پروژه موفق آی‌تی و اجرائی‌شدن آنها و اخذ رتبه اول‌ آی‌تی در میان ‌وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی و دریافت لوح تقدیر از رئیس‌جمهور.

۴.‌ طراحی و راه‌اندازی اولین و قوی‌ترین سیستم مناقصه‌گذاری کشور‌ سپس ارائه آن نزد معاون اول رئیس‌جمهور و وزرای راه‌ و ترابری، اقتصاد، بازرگانی و رئیس سازمان برنامه و بودجه و تأیید کامل توسط حاضران تا جایی که وزیر اقتصاد اعلام کرد «شما از ما خیلی جلوتر هستید و من کار تیم خودمان را متوقف خواهم کرد».

5. راه‌اندازی سیستم فروش بلیت اینترنتی قطارهای رجا به‌عنوان یک پروژه اینترنتی موفق.

۶.‌ موافقت و تشویق انجام مطالعات طرح جامع حمل‌و‌نقل کشور توسط مترا با شریک شرکت خارجی

راه‌آهن:‌ در دوره پنج‌ساله برنامه سوم توسعه، بالاخص در سال‌های 1380 تا 1384، سیاست خصوصی‌سازی در شرکت راه‌آهن آغاز و عملیاتی شد. در این راستا، با مطالعه اصلاح ساختار شرکت راه‌آهن با بهره‌گیری از مدل‌های راه‌آهن‌های دنیا، نسبت به جدا‌سازی زیر‌ساخت از امور بهره‌برداری اقدام شد (‌ساختار یکپارچه عمودی فعلی). تهیه و تصویب قانون دسترسی آزاد به شبکه ریلی کشور به‌منظور زمینه‌سازی ورود بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری‌های راه‌آهن که منجر ه به این شد که‌ راه‌آهن با معرفی 11 شرکت جدید خصوصی به بانک‌های عامل جهت تأمین منابع مالی برای بخش غیردولتی، با سیاست انتقال واگن‌های باری راه‌آهن به‌عنوان آورده غیر‌نقدی، خصوصی‌سازی را آغاز کرد. بنابراین از اوایل دهه 1380 خصوصی‌سازی با هدف افزایش بهره‌وری، تأمین مالی و سرمایه‌گذاری از طرف بخش غیردولتی، کوچک‌سازی و چابک‌سازی راه‌آهن را شروع کرد. این حرکت جسورانه باعث شد روند رشد حمل بار و مسافر در دهه 1380 رشد مناسب‌تری‌ به خود بگیرد و سهم بازار حمل بار ریلی به 14 درصد و مسافر به هشت درصد بر حسب تن-‌کیلومتر و نفر-‌‌کیلومتر برسد. اصلاح نظام تعرفه گذاری از پنج طبقه اصلی ابتدا به مدل محور-‌کیلومتر و به دنبال آن تن-‌کیلومتر در سال‌های بعد انجام شد. این ‌تغییر نرخ‌گذاری و رقابتی‌شدن تعرفه راه‌آهن یکی از مؤثرترین اقدامات بنیادی در اجرای سیاست خصوصی‌سازی راه‌آهن بوده است.‌

 ‌اقدامات تصدی‌گری: به دنبال واگذاری کامل واگن‌های باری در قالب ایجاد شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی، کلیه وظایف تصدی‌گری در شرکت راه‌آهن شناسایی و مرحله به مرحله در جهت کوچک‌سازی شرکت راه‌آهن واگذاری آنها آغاز شد.

نتایج:

‌1. کاهش تعداد نیروی انسانی‌ (از 26 هزار نفر در سال 1380 به 9 هزار نفر در سال 1402). 2. افزایش بهره‌وری. 3. افزایش سهم سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی‌. 4. افزایش رقابت و ارائه خدمات باکیفیت. 5. افزایش سهم بازار در بار و مسافر. به دنبال شروع سیاست خصوصی‌سازی در نهایت در سال 1384 قانون دسترسی آزاد به شبکه ریلی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که می‌توان به جرئت گفت با تدوین این قانون و آیین‌نامه‌های مرتبط با آن، جهت‌گیری و راهبردهای سیاست خصوصی‌سازی در راه‌آهن شکل گرفت. در این دوره، در حال حاضر شاهد ایجاد هشت شرکت مالک لکوموتیو، 28 شرکت حمل‌ونقل باری و نزدیک به ... شرکت حمل‌ونقل مسافری و بسیاری از شرکت‌های تعمیرات و نگهداری و تأمین در زمینه خط و ابنیه فنی، لکوموتیو، واگن‌ باربری و مسافری و ایجاد اشتغال برای بخش خصوصی هستیم.

نقش مؤثر در احداث و راه‌اندازی راه‌آهن بافق مشهد