(تصاویر) وجه تمایز اصلی دیپ سیک از سایر مدل های هوش مصنوعی چیست؟

سال‌هاست که غول‌های فناوری آمریکا مانند OpenAI، گوگل و متا بر صنعت هوش مصنوعی حکمرانی می‌کنند. اما حالا یک رقیب تازه‌ نفس چینی به نام دیپ سیک (DeepSeek) آمده تا دنیای هوش مصنوعی را تغییر دهد.

مدل جدید این استارتاپ، DeepSeek-R1، به لطف عملکرد قدرتمند، متن‌باز بودن و توسعه کم هزینه حسابی سر و صدا به پا کرده است. نکته قابل توجه اینجاست که این مدل در برخی ویژگی‌ها حتی توانسته با برترین نمونه‌های موجود رقابت کند. در شرایطی که هوش مصنوعی به یکی از ارکان اصلی فناوری تبدیل شده، آشنایی با تفاوت‌های دیپ سیک با مدل‌های مطرح می‌تواند نگاهی تازه به آینده این صنعت بدهد. آیا این تازه‌ وارد می‌تواند غول‌های قدیمی این حوزه  را به چالش بکشد.

۱. هوش مصنوعی متن‌ باز در برابر مدل‌های اختصاصی

مدل DeepSeek-R1 از R1 از معماری ترکیب متخصصان (Mixture-of-Experts – MoE) بهره می‌برد که به طور چشمگیری کارایی محاسباتی را افزایش می‌دهد. این مدل شامل 671 میلیارد پارامتر است، اما به لطف ساختار MoE، در هر پردازش تنها 37 میلیارد پارامتر فعال می‌شوند. این ویژگی به دیپ سیک اجازه می‌دهد که با کمترین هزینه‌های محاسباتی، عملکرد عالی را ارائه دهد و موجب بهینه‌سازی مصرف منابع پردازشی شود. برخلاف معماری‌های سنتی مبتنی بر ترنسفورمر (Transformer)، که معمولا به تمام پارامترها نیاز دارند، این مدل با فعال‌سازی تنها بخش‌های مورد نیاز، منابع را بهینه می‌کند.

یکی از بزرگ‌ترین مزایای DeepSeek-R1، عملکرد قابل توجه آن با هزینه‌ای بسیار پایین‌تر از مدل‌های رقیب است. به گفته کارشناسان دیپ سیک، هزینه آموزش این مدل تنها حدود 5.6 میلیون دلار (معادل 312 میلیارد تومان) بوده است. این رقم به‌طور قابل‌ توجهی کمتر از هزینه‌های آموزش مدل‌های مشابه مانند GPT-4 از اپن ای‌آی است که معمولا صدها میلیون دلار هزینه دارند.

دیپ سیک R1 در زمینه‌ هایی مانند منطق، ریاضیات و برنامه‌نویسی نیز عملکردی خیره‌کننده دارد. در آزمون‌های جداگانه‌ای که از این هوش مصنوعی چینی انجام شد، این مدل توانست در حل مسائل منطقی، محاسبات ریاضی و تولید کد، عملکردی بهتر از مدل‌های مطرح مانند چت جی‌ پی‌ تی 4 داشته باشد.

یکی از دستاوردهای چشمگیر دیپ سیک R1، کسب امتیاز ۲۰۲۹ اِلو (Elo) در کدفورسز (Codeforces)، پلتفرم معتبر مسابقات برنامه‌نویسی، می‌باشد. این امتیاز، دیپ سیک را بالاتر از ۹۶.۳٪ از برنامه‌نویسان انسانی قرار داده است.

این مدل از تکنیک زنجیره تفکر (Chain-of-Thought – CoT) استفاده می‌کند که به آن امکان می‌دهد مسائل پیچیده را گام‌ به‌گام تجزیه و تحلیل کند. این ویژگی به‌ ویژه برای حل مسائل پیچیده ریاضی و تولید کدهای بهینه شده بسیار مهم است. درحالیکه چت‌ جی‌پی‌تی همچنان در نوشتار خلاقانه و تعاملات انسانی قوی‌تر است. از سوی دیگر، دیپ سیک توانسته موقعیت خود را به‌عنوان ابزاری ایده‌آل برای توسعه‌دهندگان، مهندسان و پژوهشگرانی که به خروجی‌های دقیق، منطقی و کارآمد نیاز دارند، محکم کند.

۵. پوشش زبانی و استراتژی بازار

یکی از بزرگ‌ترین مزایای دیپ سیک، قیمت‌گذاری اقتصادی و به صرفه آن است. دیپ سیک R1 تنها با نرخ ۰.۱۴ دلار (۷,۸۰۰ تومان) به ازای هر یک‌ میلیون پیام از کاربران دریافت می‌کند. این درحالی است که هزینه چت جی‌پی‌تی ۴ حدود ۷.۵۰ دلار (۴۲۰,۰۰۰ تومان) برای هر یک‌ میلیون پیام است.

این تفاوت چشمگیر در قیمت، دیپ سیک را به انتخابی هوشمندانه برای کسب‌وکارها و توسعه‌دهندگانی تبدیل کرده است که به‌ دنبال مدل‌های پیشرفته با هزینه ارزان و مناسب هستند.

۷. حریم خصوصی و محدودیت‌های محتوایی

ورود دیپ سیک به بازار جهانی، تحولی بزرگ در صنعت هوش مصنوعی ایجاد کرده است. معرفی مدل دیپ سیک R1، موجی از تغییرات را در بازار به همراه داشت و حتی باعث شد ارزش سهام برخی شرکت‌های بزرگ فناوری کاهش یابد. به‌عنوان نمونه، ارزش سهام شرکت انویدیا حدود ۶۰۰ میلیارد دلار کاهش یافت، زیرا سرمایه‌گذاران نگران شدند که مدل‌های کم‌هزینه و بهینه همانند دیپ سیک، تقاضا برای تراشه‌های پرقدرت این شرکت را کاهش دهند. این موضوع نه‌ تنها شرکت انویدیا، بلکه دیگر شرکت‌های بزرگ تأمین‌کننده سخت‌افزار هوش مصنوعی مانند AMD و اینتل را نیز تحت تأثیر قرار داد.

در واکنش به موفقیت دیپ سیک، شرکت‌های چینی بزرگی مانند علی‌بابا و بایت‌دنس نیز برای به‌روزرسانی مدل‌های هوش مصنوعی خود اقدام کردند. این رقابت شدید، صنعت هوش مصنوعی چین را قوی‌تر کرد و نشان داد که شرکت‌های آسیایی هم می‌توانند با غول‌های آمریکایی رقابت کنند.

علاوه بر این، برخی از استارتاپ‌های هوش مصنوعی در اروپا و آمریکا نیز در حال کار روی مدل‌های مشابه با معماری بهینه و هزینه کمتر هستند. این روند می‌تواند در آینده نزدیک، تغییرات مهمی در نحوه کسب‌وکار شرکت‌های بزرگ هوش مصنوعی ایجاد کند. گفتنی است اگر این مدل‌های کم‌هزینه محبوب شوند، ممکن است شرکت‌های بزرگ مجبور شوند قیمت خدمات خود را کاهش دهند تا در رقابت باقی بمانند. این اتفاق برای کاربران و کسب‌وکارهای کوچک که به هوش مصنوعی احتیاج دارند، یک فرصت عالی می‌شود.

۹. آینده و چشم‌انداز هوش مصنوعی دیپ سیک

دیپ سیک با ورود خود به دنیای هوش مصنوعی، موجی از تحول را به همراه داشت. این شرکت با مدل‌های کم‌هزینه خود، نشان داد که می‌توان هم قدرت بالا و هم هزینه پایین را در کنار هم داشت. با چنین رویکردی، دیپ سیک نه‌ تنها هزینه‌های توسعه هوش مصنوعی را کاهش داد بلکه دسترسی به این فناوری را برای بسیاری از کاربران نیز آسان کرد.

در حالیکه شرکت‌های بزرگ مانند اوپن‌ ای‌ آی و گوگل به دنبال مدل‌های گران‌قیمت و پیچیده هستند، دیپ سیک ثابت کرد که می‌توان با رویکردی متفاوت، نتیجه مشابهی با هزینه‌ به مراتب کمتر داشت. این رقابت جدید در صنعت هوش مصنوعی، تاثیرات قابل توجهی بر بازار خواهد داشت و ممکن است راه را برای مدل‌های کارآمد و ارزان‌ در آینده هموار کند. باید دید این تغییرات چه تاثیری بر نحوه استفاده از هوش مصنوعی در صنایع مختلف خواهد گذاشت و چگونه می‌توان از این مدل‌های اقتصادی برای ارتقاء تکنولوژی‌ بهره برد.