(تصاویر) زنانی که سرنوشت یک جایزه را رقم زدند

اولیویا دی هاویلند، هنرپیشه بریتانیایی ـ آمریکایی برنده اسکار، نخستین زنی است که در تاریخ جشنواره کن و در سال ۱۹۶۶ میلادی در رأس هیات داورانِ رقابتی این رویداد سینمایی قرار گرفت و در سال‌های پس از آن نیز سوفیا لورن (۱۹۶۶)، اینگرید برگمن (۱۹۷۳)، ژن مورو (۱۹۷۵) و (۱۹۹۵)، ایزابل آجانی (۱۹۹۷)، لیو اولمان (۲۰۰۱)، جین کمپیون (۲۰۱۴)، کیت بلانشت (۲۰۱۸) و گرتا گرویگ (۲۰۲۴) به عنوان رئیس هیأت داوران جشنواره کن انتخاب شده‌اند و امسال نیز ژولیت بینوش بازیگر مطرح فرانسوی در یکی از مهم‌ترین جشنواره‌های سینمایی در جایگاه ریاست هیأت داوران بخش مسابقه اصلی قرار گرفته و به قضاوت فیلم‌های نامزد نخل طلا می‌نشیند.

بینوش در سال ۲۰۱۰ برای نقش‌آفرینی در فیلم «کپی برابر اصل» به کارگردانی عباس کیارستمی، جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره کن را دریافت کرد. او تنها بازیگری است که موفق به کسب جایزه بهترین بازیگر زن از هر سه جشنواره بزرگ اروپایی (کن، ونیز، برلین) شده است. او در سال ۱۹۹۴ برای فیلم «سه رنگ: آبی» ساخته کیشلوفسکی، جام ولپی بهترین بازیگر زن جشنواره ونیز را دریافت کرد و برای نقش یک پرستار در دوران جنگ جهانی دوم در فیلم «بیمار انگلیسی» به کارگردانی آنتونی مینگلا، جایزه خرس نقره‌ای جشنواره برلین را به دست آورد؛ نقشی که برای او جایزه بفتا و اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل زن را نیز به همراه داشت.

در ادامه نگاهی خواهیم داشت به تمام چهره‌هایی که در طول ۷۷ دوره برگزاری جشنواره کن تا سال ۲۰۲۴، ریاست هیأت داوران بخش رقابتی را بر عهده داشته‌اند:

۲۰۲۴: سال گذشته «گرتا گرویگ»، کارگردان آمریکایی پس از موفقیت با فیلم «باربی» در رأس هیات داوران بخش مسابقه کن قرار گرفت و در نهایت، فیلم آمریکایی «آنورا» ساخته شان بیکر نخل طلای بهترین فیلم را به خانه برد.

۲۰۲۳: «روبن اوستلوند»، سینماگر سوئیسی پس از کسب دومین نخل طلای جشنواره کن از جشنواره سال ۲۰۲۲، در رأس داوران کن قرار گرفت و با تصمیم دیگر اعضای هیأت داوران، فیلم «آناتومی یک سقوط» از «ژوستین تریه» از کشور میزبان فرانسه برنده جایزه اول جشنواره نام گرفت.

۲۰۲۲: هفتاد و پنجمین جشنواره فیلم کن با حضور اصغرفرهادی به عنوان یکی از اعضای داوران در کنار «وینسنت لیندون» بازیگر فرانسوی در رأس تیم داوری برگزار شد و فیلم «برادران لیلا» از سعید روستایی هم در بخش مسابقه رونمایی شد و سرانجام «روبین اوستلوند» با فیلم «مثلث غم» برای دومین بار فاتح نخل طلا شد.

۲۰۲۰ و ۲۰۲۱: جشنواره سال ۲۰۲۰ در نهایت به دلیل همه‌گیری کرونا برگزار نشد و به جای آن رویدادی محدود در سپتامبر همان سال با نمایش چند فیلم برگزار شد. «اسپایک لی»، کارگردانی آمریکایی که برای ریاست هیأت داوران کن ۲۰۲۰ انتخاب شده بود در دوره بعدی به جشنواره بازگشت و ریاست داوران هفتاد وچهارمین دوره کن در سال ۲۰۲۱ را بر عهده گرفت؛ در سالی که فیلم «قهرمان» فرهادی جایزه بزرگ هیأت داوران را به خود اختصاص داد و فیلم فرانسوی «تیتان» از «جولیا دورکورنو» صاحب نخل طلای بهترین فیلم شد.

۲۰۱۹: هفتاد و دومین دوره جشنواره کن با حضور «الخاندرو گونزالز ایناریتو» در مقام ریاست داوران برگزار شد و اعضای هیأت داوران که شامل چهره‌هایی چون «کلی رایکارد»، «پاول پالیکوفسکی» و «آلیس رورواشر» بودند به اتفاق آرا فیلم کره‌ای «انگل» را برنده نخل طلا معرفی کردند؛ فیلمی که در ادامۀ جوایز اسکار، تاریخ‌ساز شد و به عنوان یکی از موفق‌ترین فیلم‌های غیرانگلیسی‌زبان تمام ادوار سینما شناخته می‌شود.

۲۰۱۸: «کیت بلانشت» بازیگر تحسین‌شده استرالیایی در رأس داوران کن ۲۰۱۸ قرار داشت. او هشتمین زن تاریخ کن به عنوان رئیس هیأت داوران نام گرفت و در نهایت به همراه دیگر اعضای داوران فیلم ژاپنی «دزدان فروشگاه» ساختۀ «هیروکازو کوریدا» را شایسته دریافت نخل طلای کن دانستند.

۲۰۱۷: در این دوره از جشنواره که همزمان با هفتادمین سالگرد جشنواره کن بود، «پدرو آلمادوار» کارگردان اسپانیایی ریاست هیأت داوران را بر عهده داشت و در نهایت فیلم سوئدی «میدان» به کارگردانی «روبن اوستلوند» برنده نخل طلای بهترین فیلم شد.

۲۰۱۶: در جشنواره کن ۲۰۱۶ نوبت به «جورج میلر» سینماگر استرالیایی و خالق سری فیلم‌های «مکس دیوانه» بود که فرصت حضور در جایگاه معتبر ریاست بخش رقابتی کن را تجربه کند.

در این سال که نخل طلای بهترین فیلم به «من، دنیل بلیک» ساخته تحسین‌شدۀ انگلیسی رسید، کتایون شهابی، تهیه‌کننده ایرانی نیز یکی از داوران بخش رقابتی این رویداد سینمایی بود. فیلم «فروشنده» ساخته اصغر فرهادی نیز در این دوره از جشنواره برندۀ دو جایزه بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر مرد (شهاب حسینی) شد.

۲۰۱۵: در شصت‌وهشتمین دوره جشنواره فیلم کن برای اولین‌بار نام دو سینماگر در رأس هیأت داوران این رویداد سینمایی قرار گرفت؛ برادران «کوئن». این دو کارگردان صاحب‌نام تاکنون ۹ اثر را در جشنواره کن شرکت داده‌اند و در سال ۱۹۹۱ یک نخل طلا، سال‌های ۱۹۹۶ و ۲۰۰۱ دو جایزه بهترین کارگردانی و در سال ۲۰۱۳ جایزه بزرگ جشنواره فیلم کن را از آن خود کردند. در سال ۲۰۱۵ در نهایت جایزه نخل طلا به «دیپان» ساختۀ «ژام اودیار» فرانسوی رسید.

۲۰۱۴: «جین کمپیون» کارگردان صاحب‌نام که در تمام ادوار برگزاری جشنواره کن، تنها کارگردان زن برنده نخل طلا محسوب می‌شود، سال گذشته و در دوره شصت‌وهفتم بر مسند هیأت داوران بخش رقابتی کن نشست. او در سال ۱۹۹۲ با فیلم تحسین‌شده «پیانو» موفق به دریافت این جایزه شد و در میان چهار کارگردان زنی قرار گرفت که تا کنون توانسته‌اند نامزد اسکار کارگردانی شوند.

۲۰۰۸: «شون پن»، بازیگر و کارگردان هالیوودی در حالی ریاست هیأت داوران این سال را برعهده داشت که در سال ۱۹۹۷ با فیلم «او بسیار دوست داشتنی است» جایزه بهترین بازیگر مرد را از آن خود کرد و در سال ۲۰۰۱ نیز با فیلم «پیمان» نامزد نخل طلا شد. در این سال فیلم «کلاس» ساخته «لاورنت کانته» نخل طلا را کسب کرد.

۲۰۰۷: «استفن فریرز» که سابقه دو نامزدی نخل طلا در سال‌های ۱۹۸۷ و ۱۹۹۶ را داشت، رییس هیأت داوران کن شد. فیلم «۴ ماه، ۳ هفته و دو روز» ساخته «کریستین مونیگو» نخل طلا را به دست آورد.

۲۰۰۶: در پنجاه‌ونهمین دوره جشنواره کن «وونگ کار وای»، کارگردان موج نو سینمای هنگ‌کنگ با چهار نامزدی نخل طلا، رییس هیأت داوران معرفی شد. او جایزه بهترین کارگردانی کن را با فیلم «خوشبخت کنار هم» در کارنامه سینمایی دارد. در این سال فیلم تحسین‌شده «بادی که به مرغزار می‌وزد» به کارگردانی «کن لوچ» موفق به کسب نخل طلا شد.

۲۰۰۵: «امیر کاستاریکا» به عنوان یکی از برترین و پرافتخارترین چهره‌های تمام ادوار جشنواره کن رئیس تیم داوری بخش رقابتی شد. این کارگردان صربستانی در سال ۱۹۸۵ با فیلم «وقتی پدر برای کار و کاسبی رفته بود» و در سال ۱۹۹۵ با فیلم «زیرزمین» دو جایزه نخل طلا را گرفت. او سه‌بار دیگر نیز نامزد نخل طلا شد و یک جایزه بهترین کارگردانی (عصر کولی‌ها) و یک جایزه فیپرشی را نیز کسب کرده است. در این سال فیلم «بچه» ساخته برادران داردن بهترین فیلم معرفی شد.

۲۰۰۴: «کوئنتین تارانتینو»، ‌کارگردان موفق هالیوود در پنجاه‌وهفتمین دوره کن رییس هیأت داوران بود. او در سال ۱۹۹۴ با فیلم «داستان عامه‌پسند» نخل طلا گرفت و به اوج شهرت رسید. او دوبار پس از آن نیز با فیلم‌های «ضدمرگ» و «حرامزاده‌های عوضی» نامزد نخل طلا بود. در این سال نخل طلا به فیلم «فارنهایت ۹/۱۱» ساخته مایکل مور رسید.

۲۰۰۳: «پاتریس شرو»، بازیگر و کارگردان فرانسوی که سه‌بار سابقه حضور در بخش رقابتی را داشت، در سال ۱۹۹۴ با فیلم «ملکه ماروت» جایزه هیأت داوران را گرفت. فیلم «فیل» ساخته‌ معروف «گاس ون سنت» در این سال نخل طلا را گرفت.

۲۰۰۲: «دیوید لینچ»، کارگردان سرشناس آمریکایی رییس هیأت داوران بود. لینچ که با فیلم «در قلب وحشی» در سال ۱۹۹۰ نخل طلای کن را کسب کرد، سه‌بار دیگر با فیلم‌های «جاده مالهند» (جایزه بهترین کارگردانی)، «داستان استریت» و «توئین پیکس: با من بر آتش برو» نامزد نخل طلا بوده است. در این سال فیلم «پیانیست» ساخته رومن پولانسکی جایزه بهترین فیلم را گرفت.

۲۰۰۱: این‌بار ریاست هیأت داوران کن به یک بازیگر و کارگردان زن رسید؛ «لیو اولمان»، سینماگر نروژی و بازیگر مورد علاقه «اینگمار برگمن» در رأس تیم داوری کن قرار گرفت. او با فیلم «بی‌ایمان» در سال ۲۰۰۰ نامزد نخل طلا بود. در این سال فیلم «اتاق پسر» ساخته «نانی مورتی» بهترین فیلم جشنواره شد.

۱۹۹۶: «فرانسیس فورد کاپولا»، کارگردان صاحب‌نام هالیوود و خالق «پدرخوانده» ریاست هیأت داوران کن را در این سال عهده‌دار بود. او دو جایزه نخل طلا با فیلم‌های «اینک آخرالزمان» (۱۹۷۹) و «مکالمه» (۱۹۷۴)، یک جایزه فیپرشی و یک جایزه کلیسای معنوی را در کارنامه سینمایی خود دارد. در این سال جایزه نخل طلا به فیلم «رازها و دروغ‌ها» ساخته «مایک لی» رسید.

۱۹۹۵: «ژن مورو»، هنرپیشه، خواننده و کارگردان فرانسوی هدایت هیأت داوران کن را در این سال در دست داشت. این سینماگر فرانسوی در سال ۱۹۶۰ با فیلم «هفت روز، هفت شب» جایزه بهترین بازیگر زن را از آن خود کرد. فیلم «زیرزمین» ساخته «امیر کاستاریکا» موفق به دریافت نخل طلای کن شد.

۱۹۷۴: «رنه کلر»، فیلمساز برجسته فرانسوی از سوی مسئولان جشنواره کن به عنوان رئیس هیأت داوران انتخاب شد. «مکالمه» ساخته «فرانسیس فورد کاپولا» آن دوره بهترین فیلم معرفی شد.

۱۹۷۳: «اینگرید برگمن»، ستاره درخشان دهه ۴۰ هالیوود و برنده سه جایزه اسکار بازیگری رییس هیأت داوران کن بود. جایزه نخل طلا مشترکا به «مترسک» ساخته جری شاتزبرگ و «مزدور» ساخته آلن بریجز رسید.

۱۹۷۲: «جوزف لوزی»، کارگردان آمریکایی که دو نخل طلا با فیلم‌های «تصادف» و «واسطه» داشت و همچنین دو بار نیز در بخش رقابتی نامزد نخل طلا بود، رییس هیأت داوران کن شد. «طبقه کارگر به بهشت می‌رود» ساخته الیو پتری بهترین فیلم بخش رقابتی شد.

۱۹۷۱: «میشله مورگان»، بازیگر فرانسوی به عنوان رییس هیأت داوران انتخاب شد. فیلم «واسطه» ‌ساخته جوزف لوزی نخل طلا را کسب کرد.

۱۹۷۰: «میگل آنخل آستوریاس»، شاعر و نویسنده اهل گواتمالا به عنوان یکی دیگر از چهره‌های ادبی رییس جشنواره کن شد. فیلم معروف «MASH» ساخته رابرت آلتمن نخل طلا را گرفت.

۱۹۶۹: «لوچیانو ویسکونتی»، کارگردان بنام ایتالیایی در این سال رئیس هیأت‌ داوران شد. او دوبار با فیلم‌های «مرگ در ونیز» (۱۹۷۱) و «یوزپلنگ» (۱۹۶۳) نامزد نخل طلا شد و توانست با فیلم «یوزپلنگ» نخل طلا را از آن خود کند. همچنین او برای این فیلم جایزه بیست‌وپنجمین سالگرد تأسیس جشنواره کن را گرفت. جایزه نخل طلا به «اگر ...» ساخته لیندسی اندرسون رسید.

از سال ۱۹۶۸ تا اولین سال برگزاری جشنواره کن در سال ۱۹۴۶ نیز به ترتیب چهره‌های هنری چون «آندره چاسمن» (۱۹۶۶۸)، «الساندرو بلاستی» (۱۹۶۷)، «سوفیا لورن» (۱۹۶۶)، «اولیویا دو هاویلاند» (۱۹۶۵)، «فریتز لانگ» (۱۹۶۴)، «آرماند سالاکرو» (۱۹۶۳)، «تتسورو فروکاکی» (۱۹۶۲)، «ژان جیونو» (۱۹۶۱)، «جورج سیمنون» (۱۹۶۰)، «مارسل آکارد» (۱۹۵۸/۱۹۵۹)، «آندره مائوریس» (۱۹۵۷)، «موریس لمن» (۱۹۵۶)، «مارسل پانول» (۱۹۵۵)، «ژان کوکتو» (۱۹۵۴/۱۹۵۳)، «موریس جنوا» (۱۹۵۲)، «آندره موریس» (۱۹۵۱) و «جورج هویسمن» برای سال‌های (۱۹۴۹/۱۹۴۷/۱۹۴۶) ریاست هیأت داوران جشنواره بین‌المللی فیلم کن را برعهده داشتند.

عباس کیارستمی،  کارگردان سرشناس ایرانی در عرصه بین‌المللی در سال ۱۹۹۳ یکی از اعضای داوران بخش اصلی جشنواره کن بود و در سال ۲۰۲۲ نیز به عنوان داور بخش سینه‌فونداسیون و فیلم کوتاه کن انتخاب شد. این سینماگر شناخته شده ایرانی در عرصه بین‌المللی در سال ۲۰۰۵ ریاست داوران جایزه دوربین طلای کن (بهترین فیلم اول جشنواره) را بر عهده داشت و در سال ۲۰۱۴ نیز در رأس هیأت داوران بخش سینه‌فونداسیون و فیلم کوتاه کن حضور داشت.

لیلا حاتمی  در سال ۲۰۱۴،  کتایون شهابی  در سال ۲۰۱۶ و  اصغر فرهادی  در سال ۲۰۲۲ دیگر سینماگران ایرانی هستند که تاکنون در میان اعضای هیأت داوران بخش رقابتی جشنواره کن حضور داشتند.

«ژن مورو» بازیگر فرانسوی تنها چهره‌ای است که دو بار افتخار ریاست داوران کن را داشته است؛ نخستین بار در سال ۱۹۷۵ و بیست سال پس از آن در سال ۱۹۹۵.

«ویلیام استرین» رمان‌نویس آمریکایی برنده جایزه پولیتزر، تنها چهره‌ غیرحرفه‌ای در امر سینماست که تاکنون رئیس داوران بخش مسابقه اصلی جشنواره کن بوده است. این نویسنده در سال ۱۹۸۳ به کن دعوت شد و هیأت داوران تحت ریاست او، جایزه نخلا طلای بهترین فیلم جشنواره را به «تصنیف نارایاما» ساخته «شوهی ایمامورا» از ژاپن اعطا کرد.

منبع: ایسنا