(تصاویر) سفر به شهر مقدس یونانیان باستان در ایران؛ از معبد خورهه چه می دانید؟

کاوش های پیاپی در محوطه باستانی خورهه به خصوص معبد خورهه از دوره قاجار تا دهه های اخیر و یافته های آن نشان از اهمیت این نقطه از دوران هخامنشیان تا ساسانیان دارد. به استناد آنچه کاوشگران عقیده دارند، این معبد در دوره سلوکیان ساخته شده است.

به گزارش راهنماتو، معبد خورهه، با ستون‌های استوار و معماری رازآلود خود، یکی از بحث‌برانگیزترین بناهای تاریخی ایران به شمار می‌رود. جالب است بدانید در اوستا، خورهه به معنای برآمدن خورشید است که نشان از اهمیت این مکان و مقدس بودن آن برای ایرانیان است.

 این سازه که در میان اهالی به نام "معبد میلون" نیز شناخته می‌شود، قرن‌هاست که در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است؛ آیا این بنا یک معبد یونانی از دوره سلوکی است که آن را به دیونیسوس نسبت می دهند، یا کاخی اشکانی که کاربری نیایشی نیز داشته است؟

 باستان‌شناسانی مثل هرتسفلد تا رهبر، نظریات متفاوتی درباره قدمت و کاربرد این بنا ارائه داده‌اند، اما هنوز هم پرسش‌های بسیاری بی‌پاسخ مانده‌اند. در این مطلب به این پرسش پاسخ می دهیم که آیا خورهه نمادی از تلفیق هنر یونانی و ایرانی است، یا نشانه‌ای از قدرت‌نمایی شاهان اشکانی در برابر نفوذ فرهنگ غربی؟

پیشینه معبد خورهه

معبد خورهه، یا به‌طور دقیق‌تر محوطه تاریخی خورهه، بنایی رازآلود است که طی سال‌ها تفسیرهای گوناگونی درباره کاربری آن ارائه شده است. در ابتدا، برخی از محققان مانند هرتسفلد با توجه به سرستون‌های ایونیک یونانی، این مکان را معبدی از دوران سلوکیان مربوط به دیونیسوس دانسته بودند. اما دیونیسوس کیست و چرا برای یونانیان مهم بوده است؟

در دل سرزمین باستانی ایران، جایی که تاریخ در هر گوشه‌اش نجوا می‌کند، معبد خورهه همچون یادگاری از شکوه گذشته، استوار ایستاده است. این بنای اسرارآمیز، که گاه آن را خانه‌ای اشرافی و گاه معبدی مقدس دانسته‌اند، ترکیبی شگفت‌انگیز از معماری ایرانی و یونانی را در خود جای داده است.

معبد خورهه از سه بخش اصلی تشکیل شده است:

 ایوانی باشکوه که روزگاری شش ستون افراشته داشت و اکنون تنها دو ستون آن همچنان پابرجاست.
•  بخش درونی با حیاط مرکزی که حس آرامش را به ساکنان خود هدیه می‌داده است.
•  بخش بیرونی با اتاق‌هایی متقارن، که همچون نگهبانانی خاموش، رازهای این بنا را در دل خود حفظ کرده‌اند.

معماران خورهه، برای ساخت این بنا از سنگ‌های تراورتن بهره گرفته‌اند؛ سنگ‌هایی که استقامتشان همچون خاطراتی از روزهای دور، هنوز باقی مانده است. دیوارهای خشتی این بنا، که با رنگ‌های سرخ و سفید تزیین شده‌اند، نشان می‌دهند که این مکان برای مدتی طولانی مورد استفاده بوده است.

ستون‌های معبد خورهه، با طراحی خاص خود، چشمان هر بیننده‌ای را خیره می‌کنند. این ستون‌ها که به سبک ایونی یونانی ساخته شده‌اند، از شش قطعه سنگ بدون ملات تشکیل شده‌اند و با حفره‌هایی مکعب‌شکل و قطعات چوبی درهم قفل شده‌اند؛ روشی هوشمندانه که هم در معماری هخامنشی دیده می‌شود و هم در بناهای یونانی.

سرستون‌های خورهه، به زیبایی تمام، با دو مخروط ناقص که از قاعده کوچک به هم متصل شده‌اند، تراشیده شده‌اند. در میانه این تقاطع، عنصری ضربدری همچون امضایی هنرمندانه خودنمایی می‌کند. صفحه‌ای سنگی بر فراز این سرستون‌ها قرار دارد که زمانی، تیرهای چوبی یا سنگی سقف بر روی آن استوار بوده‌اند.

پایه‌های سنگی این بنا، با حجاری‌های دقیق و متوازن، همچون نگهبانانی وفادار، از گذشته‌ای پررمزوراز سخن می‌گویند. این پایه‌ها، از مکعب‌هایی منظم ساخته شده‌اند که با دقت در کنار هم قرار گرفته‌اند تا استحکام این بنا را برای قرن‌ها تضمین کنند.

معبد خورهه کجاست؟

 معبد خورهه در شهر محلات قرار دارد که خود یکی از شهرهای مهم در ایران باستان و تقسیمات شهری ان دوره است. برای رفتن به معبد خورهه باید به استان مرکزی، محلات، ۴۸ کیلومتری شمال شرق محلات بروید.