گنجی که ترامپ در زیر یخ‌های گرینلند به دنبالش است

بیش از یک قرن است که ثروت‌های نهفته در زیر سرزمین‌های یخی گرینلند موردتوجه خیلی‌هاست؛ اما سؤال مطرح شده این است که دسترسی به آن‌ها چقدر شدنی است و آیا تغییرات آب و هوایی، تفاوتی در این شرایط ایجاد خواهد کرد؟

جذابیت بزرگ‌ترین جزیره کره زمین موضوع غیرقابل‌انکاری است. در طول هزاره‌های اخیر، گرینلند همواره در کانون توجه بازدیدکنندگان بوده و افراد مختلفی را از اریک سرخ، بنیان‌گذار اولین شهرک اروپایی در بیش از هزار سال پیش‌گرفته تا نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم را به سواحل دورافتاده خود جذب کرده است.

حالا علاوه بر گرمایش آب‌وهوا که گریبان گیر همه دنیا شده، بحث علاقه‌مندی به این جزیره بکر هم حسابی داغ است؛ بخش عمده‌ای از دلیلش هم این است که این جزیره توجه دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا را به خود جلب کرده است.

همکاری‌ها و اکتشافات دقیق نقشه‌برداری که از یک قرن پیش انجام‌شده، شواهدی از منابع معدنی مهمی مثل عناصر خاکی کمیاب و مواد معدنی حیاتی مورداستفاده برای فناوری‌های انرژی سبز و همچنین ذخایر مشکوک سوخت فسیلی را ارائه می‌دهد. البته باید این را در نظر داشت که فرآیند یافتن، استخراج و انتقال مواد معدنی و سوخت‌های فسیلی چالشی چندلایه، چندملیتی و چندین دهه‌ای است.

گرینلند واقعاً چقدر است؟

در بیشتر نقشه‌ها، گرینلند بسیار بزرگ و تقریباً به‌اندازه قاره آفریقا به نمایش درآمده است ؛ اما این در حقیقت اغراقی بر روی نقشه محبوب مرکاتور است که کشورهای نزدیک به قطب را کشیده و بزرگ کرده و در اندازه آن‌ها اغراق‌شده است؛ درواقع، گرینلند حدود ۲ میلیون کیلومترمربع و به اندازه جمهوری دموکراتیک کنگو وسعت دارد و مثل بخش‌های مختلف زمین، یک توده خشکی قدیمی است که اسناد دقیقی از تاریخ زمین، از فوران‌های آتش‌فشانی گرفته تا شکاف‌ها و برخوردهای غول‌پیکر قاره‌ای را در خود نهفته دارد.

به گفته محققان، اکتشافات در گرینلند، به‌ویژه در مناطق شمال شرقی آن، بحث داغ ۱۲۰ تا ۱۳۰ سال پیش بود که در آن دوره، مواد معدنی مختلف کشف و معادن شروع به ظهور کردند.

در سال ۱۸۵۰ میلادی، کرایولیت معدنی (یخی که به دلیل نقطه ذوب بسیار بالا، هرگز ذوب نمی‌شود)، در جنوب غربی گرینلند یافت شد و مهاجران با استخراج کرایولیت، آن را در ساخت بی‌کربنات سودا به کار گرفتند. در طول جنگ جهانی دوم هم نیروهای متفقین با کشف معدنی از کرایولیت، از آن برای تولید آلومینیوم مورد استفاده در هواپیماها بهره بردند.

هر چند که نقشه‌برداری دقیق زمین‌شناسی در گرینلند پس از جنگ جهانی دوم آغاز شد و نقشه‌های اولیه زمین‌شناسی گرینلند در اوایل دهه ۲۰۰۰ به پایان رسید. از آن زمان تا به امروز، نقشه‌ها در حال اصلاح شدن هستند و ۵۵ نقشه در مقیاسی دقیق‌تر تکمیل‌شده و تلاش‌هایی نیز برای نقشه‌برداری زیر یخ‌ها انجام‌شده است.

اهمیت مواد معدنی در دنیای امروز

اقتصاد جهان به لطف مواد معدنی حیاتی زنده است؛ البته که یافتن آن‌ها هرساله سخت و سخت‌تر می‌شود. چنین موادی برای انتقال انرژی پاک اهمیت زیادی دارند و طبق تخمین کارشناسان، تقاضا برای منابع معدنی و فلزی در راستای برآورده کردن تقاضا برای فناوری‌های انرژی تا سال ۲۰۴۰ چهار برابر خواهد شد؛ چراکه همه‌چیز از باتری وسایل نقلیه الکتریکی گرفته تا آسیاب‌های بادی و پنل های خورشیدی به مواد معدنی حیاتی نیاز دارند.

با توجه به اینکه سه معدن قدیمی در گرینلند آسیب قابل‌توجهی به محیط‌زیست، به‌ویژه به آب‌های اطراف جزیره وارد کرده‌اند، پارلمان فعلی گرینلند، نگرانی‌های زیادی درباره اثرات طولانی‌مدت استخراج معادن دارد و در سال ۲۰۲۱، قانونی در این کشور تصویب شد که میزان اورانیوم در منابع استخراج‌شده را محدود می‌کند و اقدامی را که توسعه معدن عناصر کمیاب خاکی در جنوب گرینلند را متوقف کرد، به تصویب رساند.

سنگ‌های زباله حاصل از استخراج معادن جزو آلوده‌ترین پسماندها هستند که معمولاً در کنار رودخانه‌ها و خطوط ساحلی ریخته می‌شوند و دانشمندان سطوح بالایی از فلزات را در هر چیزی از عنکبوت گرفته تا گلسنگ، ماهی و دوکفه‌ای‌های نزدیک معادن پیدا کردند.

از سوی دیگر دمای سرد و شوری کم در اطراف گرینلند، روند بهبود محیط‌زیست را به‌طور دردناکی کند می‌کند؛ به‌نحوی‌که اثرات آلودگی‌ها بعد از ۵۰ سال هم قابل‌تشخیص است و همین آلودگی‌ها به آب، منابع غذایی گرینلندها و فرصتی برای معیشت مبتنی بر ماهیگیری و شکار آسیب می‌رساند.

تغییرات آب و هوایی به‌شدت بر قطب شمال تأثیرگذار است؛ تا حدی که دمای آن منطقه تقریباً چهار برابر سریع‌تر از بقیه سیاره افزایش می‌یابد. طبق محاسبات جدید، در هر ساعت ۳۰ میلیون تن یخ در یخ ورقه یخی گرینلند از دست می‌رود. در پنج دهه اخیر، وسعت یخ در دریای قطب شمال در حال کاهش بوده است و تغییرات آب و هوایی دوگانگی عجیبی را در گرینلند ایجاد کرده است: گرم شدن آب‌وهوا به معنای تغییر اکوسیستم‌ها، افزایش سطح دریاها و اختلال در جریان‌های اقیانوسی است و از سوی دیگر به‌منزله باز شدن گذرگاه‌های اقیانوس منجمد شمالی و حمل‌ونقل آسان‌تر مواد معدنی حیاتی مورداستفاده در فناوری‌های انرژی سبز خواهد بود که این امید را ایجاد می‌کند که به کاهش تغییرات آب و هوایی کمک رسان باشد.

با در نظر داشتن این موارد، این نگرانی ایجاد می‌شود که آیا گرینلند در شرف تبدیل‌شدن به غرب وحشی بعدی است؟ مته فردریکسن، نخست‌وزیر دانمارک معتقد است که همه‌چیز به مردم گرینلند بستگی دارد؛ اما بعید است که کشورهای دیگر به همین سادگی دست از سر این جزیره برداشته و نسبت به گرینلند بی‌علاقه شوند.

منبع: خبرآنلاین