(عکس) سفر به ایران قدیم؛ «عزاداری کمر به کمر»؛ آیین ۴۰۰ ساله

یکی از آئین‌های عزاداری و سوگواری در دهه اول ماه محرم در روستای قلعه‌نو خرقان، سینه‌زنی کمر به کمر بوده است که یکی از رسوم دیرینه مردم این روستا در دهه اول ماه محرم است که با شماره ٣٠۵٢ در فهرست آثار ناملموس ثبت شده است. 

مسئول ثبت آثار ناملموس استان سمنان اظهار کرد: سوگواران سپس به‌سوی «حسینیه ذوالفقار» رفته و در آنجا تا پاسی از شب گذشته به عزاداری و سینه‌زنی می‌پردازند. در شب هشتم ماه محرم هیئت عزاداری «حسینیه حاج قاسم» روستای قلعه‌نو خرقان جهت عرض ارادت و تسلیت به «تکیه میانه و حسینیه‌های خرقان و ذوالفقار» می‌روند. دید و بازدیدهای هیئت‌های عزاداری تا شب دهم محرم به طول می‌انجامد.

در شب تاسوعا، سوگواران حسینی به حسینیه خرقان و حسینیه‌های پایین روستا به جهت عزاداری می‌روند. با نزدیک شدن دسته عزاداری به حسینیه میزبان یک نفر به نام «جلودار» بر شیپور دمیده و حضور هیئت را اعلام می‌دارد. در این هنگام هیئت میزبان نیز به نشانه خوش‌آمد گویی در شیپور می‌دمد.

او افزود: دیدوبازدید هیئت‌های عزاداری از شب هفتم ماه محرم از حسینیه قلعه بالا، حسینیه اعظم، میانه، ذوالفقار و حسینیه حاج قاسم آغاز و تا شب دهم ادامه می‌یابد. در شب دهم ماه محرم همه دسته‌های عزاداری در مزار روستا و در جوار امامزاده که اهالی در اصطلاح به آن «معصوم زاده» می‌گویند جمع شده و تا نیمه‌های شب به عزاداری می‌پردازند.

در روز عاشورا عزاداران حسینی و همه دسته‌جات عزاداری اعم از زنجیرزن و سینه‌زن در حسینیه‌های محله‌های خود جمع شده با برافراشتن پرچم، علامت، علم، اسب ذوالجناح و نخل به مکانی که «قتلگاه» نام دارد رهسپار می‌شوند. پس از جمع شدن دسته‌های عزاداری در این مکان دسته «سینه‌زن کمر به کمر» بالغ‌ بر بیست حلقه نیز با شور و هیجان خاصی بر سینه زده و عزاداری می‌کنند.

رستگاران گفت: به هنگام ظهر عاشورا با بلند کردن نخل توسط هیئت‌های عزادار، صدای شیون و ناله بلند شده و همگان ذکر «الله‌اکبر» و «وای حسین کشته شد» را بلند فریاد می‌کشند، کبوترها را پرواز داده و در گوشه‌ای از مکان قتلگاه خیمه‌ها را به آتش می‌کشند. اتمام عزاداری با شنیدن صدای اذان بوده که سوگواران نماز ظهر عاشور را در این مکان به جماعت برگزار می‌کنند. امروزه مفهوم و سبک خوانش نوحه‌ها با نوحه‌هایی که درگذشته انجام می‌شده تغییر کرده است.

درگذشته مداحان نوحه‌ها را به‌صورت ساده خوانده و سینه‌زنان درحالی‌که کمر یکدیگر را گرفته بودند به‌آرامی بر سینه می‌زدند. اما امروزه مداحان جوان با شور و هیجان خاصی مداحی کرده عزاداران را به شور آورده آنان نیز با هیجان خاصی بر سینه زده و پرش پاهایشان تند و بلندتر است.