(تصاویر) سفر به ایران قدیم؛ مروری بر ماجرای کشف حجاب در دوران رضا شاه

در بستر‌های شکل یافته از عصر ناصرالدین شاه مانند آشنایی با مشروطه و تجدد، زمینه را برای نگرشی جدید و متفاوت در ذهن روشنفکران نسبت به پوشش زنان به وجود آورد، اما رضا شاه حجاب زنان را یک مانع در راه نوسازی و نوگرایی ایران قلمداد کرد.

به گزارش فرارو، در ۱۷ دی ماه ۱۳۱۴ بود که رضاشاه دستور همگانی کشف حجاب زنان را صادر کرد. با این دستور تحول عمیقی در نحوه پوشش زنان در ایران به وجود آمد، اما جرقه‌های تغییر پوشش زنان به سال‌های قبل بر می‌گردد. شاید برای همه ما سوال باشد که کشف حجاب از کجا آغاز شده است؟ بررسی منابع تاریخی نشان می‌دهد که رضاشاه قانون منع حجاب ابلاغ کرد، اما زمینه‌های آن توسط تجددخواهان فراهم شده بود و پهلوی اول به آن رسمیت بخشید.

حجاب در دوره رضا شاه

در دوره پهلوی اول، موضوع کشف حجاب در ابتدا در اندیشه افرادی مانند تیمورتاش، آخوندزاده و میرزاآقاخان کرمانی مطرح شد. چنان که تیمورتاش در سال ۱۳۱۲ واردات کلاه‌های زنانه از غرب را قانونی نمود. در این شرایط بود که رضا شاه در ۱۳۱۳ به دعوت آتاتورک به ترکیه رفت و با برنامه‌های اصلاحاتی او آشنا شد و تصمیم گرفت که ایرانیان نیز همان مسیر را طی کنند.

مستشار الدوله سفیر ایران در ترکیه، تاثیرپذیری رضاشاه از بی حجابی زنان ترک را چنین توضیح می‌دهد: «پس از پایان ضیافت رسمی شام، رضاخان تا نیمه‌های شب نخوابید و وقتی دید من نیز بیدارم گفت: من تصور نمی‌کردم ترک‌ها تا این اندازه پیشرفت کرده باشند. حالا می‌بینم که ما خیلی عقب هستیم، مخصوصا در تربیت زنان... فورا باید با تمام قوا به پیشرفت سریع مردم مخصوصا زنان اقدام کنیم»

رضاخان که تحت تاثیر وضعیت ترکیه قرار گرفته بود، یکسال بعد به محمود جم رئیس الوزار اینگونه می‌گوید: «نزدیک دوسال است که این موضوع کشف حجاب سخت فکر مرا مشغول کرده است. از وقتی زنان ترکیه را دیده‌ام، چادر را دشمن ترقی و پیشرفت ایران می‌دانم. درست حکم یک دمل را پیدا کرده است و باید با احتیاط به آن نیشتر زد و از بین برد.» از این رو در اول دی ماه دستورالعمل اجرای غیر رسمی به تمام ولایات ایران فرستاده شد و در روز ۱۷ دی ماه ۱۳۱۴ در جشن فارغ التحصیلی عمارت دانشسرای عالی تهران همسر و دختران شاه بدون حجاب ظاهر شدند و عملا دستور کشف حجاب را صادر کردند و این روز به نام «آزادی زن و کشف حجاب» نامگذاری شد.