ماجرای واقعی سریال Lockerbie: A Search for Truth؛ بمب گذاری لاکربی کار چه کسی بود؟

سریال لاکربی: جستجوی حقیقت (Lockerbie: A Search for Truth) از Peacock به جزئیات تحقیقات سرسختانه جیم سویر با بازی کالین فیرث به منظور یافتن کسانی می پردازد که مسئول مرگ دخترش در بمب گذاری غم انگیز پرواز پرواز ۱۰۳ پان آمریکن بر فراز لاکربی، اسکاتلند در سال ۱۹۸۸ بودند. این سریال بر اساس کتاب بمب گذاری لاکربی: جست و جوی یک پدر برای عدالت، نوشته سوایر، ساخته شده و تا حد زیادی روایت را روی سوایر و خانواده باقیمانده او نگه می دارد، در حالی که دیدگاه های دیگری را نیز در این ماجرا می گنجاند.

با این وجود، سریال لاکربی: جستجوی حقیقت جنجال برانگیخته است زیرا بسیاری از خانواده های قربانیان لاکربی به شدت با سوایر مخالف هستند (یکی از زنان روایت سوایر از ماجرا را روایتی می نامد که «اکثریت ما که عزیزان خود را از دست داده ایم با آن همسو نیستیم و بسیار سخت علیه آن جنگیده ایم»)، اما تیلور گیتس از مجله Collider، در نقد خود، این سریال را بیشتر یک مطالعه شخصیت می داند تا پروپاگاندایی برای جلب مقبولیت عمومی نسبت به ادعاهای خود. اما آنچه این سریال واقعاً انجام می‌دهد این است که تحقیقات درباره این اقدام تروریستی را روشن می‌کند، تحقیقاتی که دهه‌ها بدون نتیجه قطعی به طول انجامیده است، داستانی غم‌انگیزی از تحقیقاتی غم انگیز در مورد یک تراژدی.

صدمات حیرت‌انگیز بود: میلیون‌ها قطعه از هواپیمای متلاشی شده در منطقه‌ای به مساحت نزدیک به ۸۰۰ مایل مربع پخش شد و زخمی فراموش نشدن بر شهر باقی گذاشت که از آن زمان بازسازی شده اند. با این حال، این آسیب فیزیکی در مقایسه با تعداد جان باختگان، مرگبارترین حمله تروریستی در بریتانیا تا به امروز، کمرنگ است: ۲۵۹ مسافر، ۱۶ خدمه، و ۱۱ ساکن لاکربی، که هر کدام عزیزان خود را تنها گذاشته و آن ها و نسل های بعدی شان را داغدار کردند.

مالکان MEBO و مغازه در مالت نام مشترکی برای خرید این اقلام داشتند که به مقامات دادند: افسر اطلاعاتی لیبی، عبدالباسط المقرحی. اولی اظهار داشت که المقرحی را از زوریخ می‌شناسد، جایی که آنها دفاتری کنار هم داشتند، در حالی که دومی مدعی شد که در هفته‌های قبل از بمب‌گذاری به مردی که شبیه مظنون بوده، لباس فروخته است. در نوامبر ۱۹۹۱، به ادعای Time، حکم بازداشت المقرحی و الامین خلیفه فهیمه صادر شد، اما معمر قذافی، دیکتاتور لیبی، درخواست استرداد این زوج به مقامات واشنگتن یا ادینبورگ را رد کرد.

جیم سوایر همانطور که در «لاکربی: جستجوی حقیقت» به تصویر کشیده شده، بسیار خبرساز شد

ادعای بی گناهی المقرحی توسط کسی جز جیم سوایر پشتیبانی نشد. سوایر سال‌های پس از انفجار را صرف تحقیقات خاص خود کرده بود و نه تنها به دنبال افراد مسئول بود، بلکه به دنبال افشای ضعف‌های امنیتی و پروتکل‌هایی بود که منجر به خود حمله شد، و این تلاش‌های او است که روایت لاکربی: جستجوی حقیقت را به پیش می برد.

یکی از باورنکردنی‌ترین کارهایی که سوایر در این سریال انجام می‌دهد، آوردن یک بمب جعلی به هواپیمای بریتیش ایرویز از لندن به نیویورک به بوستون است که امنیت ضعیف فرودگاه‌ها را آشکار می‌کند. باور نکردنی نیست، بله، اما واقعی است. در سال ۱۹۹۰، سوایر یک نسخه کپی از بمب را ساخت که شامل یک چاشنی، تایمر، باتری ها، یک سوئیچ فشار و مواد منفجره غیرواقعی پر از خمیر بادام بی خطر بود و آن را در داخل یک دستگاه ضبط قابل حمل قرار داد، همانطور که مقامات مدعی شده بودند بمب واقعی طراحی و جاگذاری شده است.

او بمب تقلبی را با خود به داخل هواپیما برد، حتی خمیر بادام را جلوی دید گذاشت تا امنیت فرودگاه به آن مشکوک شود، اما این دستگاه توانست از دستگاه های امنیتی فرودگاه عبور کند بدون اینکه کسی به آن مشکوک شود. سوایر درباره این طرح می گوید: «این یک شوخی نبود. این یک آزمایش جدی بود و متاسفانه موفق هم شد.

در اینجا، ۱۸ ماه پس از لاکربی، می توان یک دستگاه مشابه را از بخش امنیت رد کرد. به نظر من این بسیار ناامید کننده است. همچنین سوایر به شناسایی دو هشدار در مورد یک بمب گذاری قریب الوقوع در هواپیما، چند روز پیش از بمب گذاری لاکربی، یکی در روی پنجم دسامبر و یکی چند روز قبل تر، کمک کرد.

مسعود قرار است در ماه مه ۲۰۲۵ در خاک آمریکا محاکمه شود، که باعث تجدید فعالیت رسمی روی پرونده لاکربی شده است. هنوز هم همان موانعی که باعث بی نتیجه بودن تحقیقات اولیه شد موجود است: یک سری ارتباطات ضعیف، تشریفات اداری، و اتحادهای بین المللی که مانع از خاتمه یافتن کامل پرونده برای خانواده ها و دوستان کسانی می شود که جانشان را از دست داده اند.

اینکه آیا این محاکمه به پرونده بمب گذاری لاکربی پایانی قطعی می دهد یا نه، هنوز مشخص نیست، اما تا زمانی که این محاکمه به پایان نرسد، پروژه هایی مانند لاکربی: جستجوی حقیقت به باز بودن پرونده ادامه داده و هنوز سوالاتی وجود دارد که باید پاسخ داده شوند.

منبع: روزیاتو