(ویدئو) نقد فیلم «علت مرگ: نامعلوم»؛ سفری پرتعلیق در جاده استیصال، اخلاق و وسوسه

دیروز بعد از سال ها، به پیشنهاد دوستی، تصمیم گرفتیم برای تماشای فیلم «علت مرگ: نامعلوم» به سینما برویم. موزه سینمای باغ فردوس را انتخاب کردیم و بعد از تهیه بلیت به آنجا رفتیم. سالن کوچکی بود و کمتر از ۲۰ نفر در آن سانس به تماشای فیلم نشستیم. دوستم چند روز پیش تر، در اکران خصوصی، همراه با برخی از عوامل فیلم و تعدادی از ستارگان سینما، این فیلم را دیده بود اما آنقدر تحت تاثیر قرار گرفته بود که تصمیم گرفت در کنار من، یک بار دیگر فیلم را ببیند. به خاطر تمجید دوستم از آن، با خوش بینی به تماشای این فیلم نشستیم!

از همان ابتدای فیلم مشخص بود این یکی با فیلم های تجاری، سفارشی و البته کمدی های عمدتاً سخیف سال های اخیر سینمای ایران با آن فروش های فراتر از ۱۰۰ و ۲۰۰ میلیارد متفاوت است و اکنون که به عنوان یک مخاطب ساده می خواهم در مورد این فیلم بنویسم. هنوز روایتی که دیشب دیدم رهایم نمی کند. چقدر واقعی؟! چقدر روایت زندگی این روزهای خودمان بود؟! چقدر شبیه وضعیت کنونی جامعه و چقدر تاریک و البته تامل برانگیز؟!

اول از همه بگویم که فیلم علت مرگ: نامعلوم حدود ۴ سال توقیف بود و علیرغم موفقیت هایش در جشنواره های خارجی، به دلایلی که بعد از تماشای فیلم کاملاً برایم قابل درک بود، اجازه اکران نیافت و به تازگی مجوز انتشار گرفته است. اما در زمانه ای که سینمای مستقل و اجتماعی واقع گرایانه و هنری در ایران به حاشیه رفته، کاملاً قابل درک بود که تعداد تماشاگران این فیلم به اندازه کسری از تماشاگران فیلم های کمدی پرفروش و در حال اکران این روزها نیست و چقدر مایه تاسف!

بازی‌های بی‌نظیر در فیلمی بدون قهرمان

در مورد بازیگران و بازی هایشان هم باید گفت که علت مرگ: نامعلوم ستاره ندارد (خوشبختانه). زرنگار با دوری از ستاره‌سازی، فضایی واقع‌گرایانه خلق کرده که در آن هیچ‌کدام از شخصیت‌ها تماماً منفی نیستند. انگار هیچ کدام بازی نمی کنند، گویی مشغول تماشای یک مستند هستید که در آن زندگی واقعی شخصیت ها روایت می شود.

اگر چه بانیپال شومون مشهورترین بازیگر فیلم است و می توان به نحوی او را شخصیت اصلی فیلم دانست اما شخصاً ستاره این فیلم و بهترین نقش آفرینی آن را متعلق به ندا جبرائیلی در نقش بهار می دانم، بازیگری که انگار این نقش را زیسته، می توان به وضوح استرس و اضطراب را در حرف ها و حرکاتش دید، لمس کرد و برایش دل سوزاند.

عشق عمیق او به پیمان کاملاً پیداست و تلاشی که برای قانع کردن پیمان در موارد مختلف می کند، مخاطب را سر ذوق می آورد. او سعی می کند خوددار باشد، اضطرابش را کنترل نماید، حرف ها و خواسته هایش را سرکوب کند، تنها برای اینکه به عشقش بهانه ای برای جدایی ندهد. عشق بهار به پیمان شاید تنها نکته امیدوار کننده داستان باشد (در کنار عشق راننده به زن ناشنوا) که البته آن هم در پایان مانند همه تصورات دیگرمان به یاس تبدیل می شود.

«علت مرگ: نامعلوم»؛ اثری برای تفکر در ابهامات اخلاق مداری

«علت مرگ: نامعلوم» فیلمی است که شما را از همان لحظه نخست به دنیای تاریک و واقعی خود می‌کشاند؛ فیلمی که نه تنها مخاطب را با روایتی پرتعلیق و تکان‌دهنده مواجه می‌کند، بلکه از دل آن، آینه‌ای از زندگی امروز جامعه به نمایش می‌گذارد. این اثر نه تنها از کلیشه‌های سینمای تجاری فاصله می‌گیرد، بلکه تماشاگر را به سفری درونی دعوت می‌کند، سفری که در آن اصول اخلاقی، استیصال و تناقض‌های انسانی به شکلی بی‌پرده به چالش کشیده می‌شوند. زرنگار با ظرافت، این موضوع را به چالش می‌کشد که آیا در شرایط بحرانی، قضاوت درباره تصمیمات دیگران ممکن است؟ فیلم به ما یادآوری می‌کند که همه ما ممکن است در موقعیت‌های مشابه، تصمیمات غیرمنتظره و حتی غیراخلاقی بگیریم.

اگر از فیلم های کمدی، سطحی و تجاری سال های اخیر سینمای ایران خسته شده اید و می خواهید تماشاگر روایتی واقعی از زندگی این روزهایمان باشید، تماشای فیلم علت مرگ: نامعلوم را توصیه می کنم، فیلمی که انگار تکه ای از زندگی واقعی مردان و زنان اطرافمان است، فیلمی که حاشیه نمی رود و مستقیماً حرفی که خیلی فیلم های اجتماعی دیگر با لکنت می خواهند بگویند را بدون شعاری بودن، بیان می کند. باید به زرنگار و دیگر عوامل فیلم به خاطر شاهکاری که خلق کرده اند تبریک گفت. اگر چه علت مرگ: نامعلوم بی نقص نیست اما یکی از معدود فیلم های سال های اخیر سینمای ایران است که حرف هایی برای گفتن به عنوان یک اثر هنری دارد. به قول خود زرنگار، «فیلمِ اجتماعی، روایتگرِ روزگاری‌ست که بر مردمان می‌رود و علت مرگ: نامعلوم یک فیلمِ اجتماعی‌ست که وفادارانه به واقعیت می‌پردازد.»

منبع: روزیاتو