فشار خون بالا؛ زمینه ها، علل و درمان‌های این بیماری
به طور معمول فشار خون بالا در طی چند سال ایجاد می‌شود و معمولاً بدون هیچ گونه علامتی است؛ اما حتی بدون علائم نیز می‌تواند منجر به آسیب عروق خونی و اندام ها، به خصوص مغز، قلب، چشم‌ها و کلیه‌ها شود.
یکی از بیماری‌های که امروزه اکثر مردم با آن سر و کار دارند و از آن رنج می‌برند فشار خون بالاست که گاه به علت بی نشانه بودن آن در مراحل اولیه به «بیماری خاموش» نیز شهرت یافته است. این بیماری شیوع بسیار بالایی در سراسر جهان دارد و برای مثال بر اساس آمار‌ها حدود ۲۵ درصد بزرگسالان انگلستان و حدود ۵۷ درصد بزرگسالان ایالت متحده به این بیماری مبتلا هستند. از آنجا که فشار خون بالا اغلب با علایم همراه نیست بسیاری از افراد آن را نگران کننده نمی‌دانند، حال آنکه این گونه نیست و این بیماری می‌تواند خطرات بسیار بالایی برای بیمار ایجاد کند. برای اینکه اطلاعات کاملی درباره این بیماری بدست آورید، با این مطلب همراه شوید تا به پاسخ سوالات خود درباره فشار خون بالا دست یابید.
فشار خون بالا به چه معناست؟
همه می‌دانند که بدن انسان برای زنده ماندن نیاز به گردش خون در تمام اعضای خود را دارد. این گردش از طریق شبکه‌ای پیچیده و بی شمار از سرخ رگ‌ها صورت می‌گیرد که خون را از قلب به سایر نقاط بدن منتقل می‌کند. برای آنکه خون بتواند در این عروق به جریان در آید، نیاز به فشار مناسبی دارد. این فشار جریان خون در سرخ رگ‌های بدن یعنی فشاری که در هر انقباض عضله قلب در اثر برخورد خون به دیواره سرخرگ وارد می‌شود، فشار خون نام دارد. هنگامی که سرخ رگ‌های بزرگ قابلیت ارتجاع و استحکام طبیعی خود را از دست بدهند و عروق کوچک نیز باریکتر شوند، فشار خون بالا می‌رود.
به سخن دیگر فشار خون بالا عبارت است از افزایش فشار وارده از جریان خون به دیواره رگ‌های خونی. فشار خون بالا گاهی «کشنده بی‌سر و صدا» نیز نامیده می‌شود، زیرا تا مراحل انتهایی اکثراً هیچ علامتی ندارد. توجه داشته باشید که فشار خون بطور طبیعی در اثر استرس و فعالیت بدنی بالا می‌رود، اما فردی که دچار بیماری فشار خون بالا است، به هنگام استراحت نیز فشار خونش بالاتر از حد طبیعی است.
به چه فشار خونی بالا و یا پایین می‌گویند؟
بالاترین میزان فشار خون، «فشار سیستولیک» است که همان فشاری است که به هنگام انقباض ماهیچه قلب موجب می‌شود تا خون از قلب به سایر نقاط بدن برسد. کمترین میزان فشار خون، «فشار دیاستولیک» است که فشار بین ضربان‌های قلب محسوب می‌شود و مربوط به زمانی است که قلب در حالت استراحت است. فشار خون بر حسب میلیمتر جیوه (mmhg) اندازه گیری می‌شود. میزان فشار خون بر پایه دو عدد نشان داده می‌شود. اولین عدد مربوط به فشار سیستولیک یا ماکزیمم و دومی مربوط به فشار دیاستولیک یا مینیمم است. معمولا یک فشار خون متعادل زیر mmhg ۸۵/۱۴۰ است (۱۴۰ فشار سیستولیک و ۸۵ فشار دیاستولیک). در بزرگسالان و بر اساس اندازه گیری فشار خون میتوان افراد را به ۵ دسته ذیل تقسیم بندی کرد:
۱. سالم: فشار خون سالم کمتر از ۸۰/۱۲۰ میلی متر جیوه (mm Hg) است.
۲. افزایش یافته: مقدار سیستولیک بین ۱۲۰ تا ۱۲۹ میلی متر جیوه، و مقدار دیاستولیک کمتر از ۸۰ میلی متر جیوه است. پزشکان معمولاً فشار خون بالا را با دارو درمان نمی‌کنند، در عوض ممکن است تغییر سبک زندگی را برای کمک به کاهش فشار خون پیشنهاد کنند.
۳. پرفشاری مرحله یک: مقدار سیستولیک بین ۱۳۰ تا ۱۳۹ میلی متر جیوه، یا مقدار دیاستولیک بین ۸۰ تا ۸۹ میلی متر جیوه است.
۴. رفشاری مرحله دوم: مقدار سیستولیک ۱۴۰ میلی متر جیوه یا بالاتر ا زآن است و یا میزان دیاستولیک ۹۰ میلی متر جیوه یا بیشتر از آن است.
۵. پرفشاری بحرانی: مقدار سیستولیک بیش از ۱۸۰ میلی متر جیوه است، و یا میزان دیاستولیک بیش از ۱۲۰ میلی متر جیوه است. فشار خون واقع در این محدوده نیازمند مراقبت فوری پزشکی است. در صورتی که در زمان بالا بودن فشار خون علائمی مانند درد قفسه سینه، سردرد، تنگی نفس یا تغییرات بینایی روی دهد، مراقبت‌های پزشکی اورژانسی لازم است.
۱. سالم: فشار خون سالم کمتر از ۸۰/۱۲۰ میلی متر جیوه (mm Hg) است.
۲. افزایش یافته: مقدار سیستولیک بین ۱۲۰ تا ۱۲۹ میلی متر جیوه، و مقدار دیاستولیک کمتر از ۸۰ میلی متر جیوه است. پزشکان معمولاً فشار خون بالا را با دارو درمان نمی‌کنند، در عوض ممکن است تغییر سبک زندگی را برای کمک به کاهش فشار خون پیشنهاد کنند.
۳. پرفشاری مرحله یک: مقدار سیستولیک بین ۱۳۰ تا ۱۳۹ میلی متر جیوه، یا مقدار دیاستولیک بین ۸۰ تا ۸۹ میلی متر جیوه است.
۴. رفشاری مرحله دوم: مقدار سیستولیک ۱۴۰ میلی متر جیوه یا بالاتر ا زآن است و یا میزان دیاستولیک ۹۰ میلی متر جیوه یا بیشتر از آن است.
۵. پرفشاری بحرانی: مقدار سیستولیک بیش از ۱۸۰ میلی متر جیوه است، و یا میزان دیاستولیک بیش از ۱۲۰ میلی متر جیوه است. فشار خون واقع در این محدوده نیازمند مراقبت فوری پزشکی است. در صورتی که در زمان بالا بودن فشار خون علائمی مانند درد قفسه سینه، سردرد، تنگی نفس یا تغییرات بینایی روی دهد، مراقبت‌های پزشکی اورژانسی لازم است.
فشار خون بالا را چگونه میتوان تشخیص داد؟
تشخیص فشار خون بالا به سادگی اندازه گرفتن فشار خون است. بیشتر مطب‌ها فشار خون را به عنوان بخشی از ویزیت معمول چک می‌کنند. اگر در مراجعه بعدی فشار خون شما اندازه گیری نشد، درخواست اندازه گیری آن را مطرح کنید. در صورتی که فشار خون شما بالا باشد، ممکن است پزشک بخواهد برای چند روز یا چند هفته، چندین بار آن را اندازه گیری کنید. به ندرت اتفاق می‌افتد که پس از تنها یک خوانش تشخیص فشار خون مطرح شود. پزشک نیازمند مشاهده شواهد حاکی از یک مشکل پایدار است. این امر ناشی از این است که محیط شما، مانند استرس حضور در مطب پزشک می‌تواند در افزایش فشار خون نقش داشته باشد. همچنین سطح فشار خون در طول روز تغییر می‌کند. در صورت بالا بودن فشار خون، احتمالاً پزشک آزمایشات بیشتری را برای رد بیماری‌های زمینه‌ای انجام خواهد داد. این آزمایشات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
۱. آزمایش ادرار
۲. غربالگری کلسترول و سایر آزمایش‌های خون
۳. تست فعالیت الکتریکی قلب با الکتروکاردیوگرام (EKG، که گاهی به آن ECG گفته می‌شود)
۴. سونوگرافی قلب یا کلیه‌ها
این آزمایشات می‌تواند به پزشک در تشخیص مشکلات ثانویه ناشی از فشار خون بالا کمک کند. علاوه بر این آن‌ها می‌توانند اثرات ناشی از افزایش فشار خون بر اندام‌ها را بررسی کنند. در این مدت ممکن است پزشک درمان پرفشاری را شروع کند. درمان زودهنگام ممکن است خطر آسیب پایدار را کاهش دهد.
۱. آزمایش ادرار
۲. غربالگری کلسترول و سایر آزمایش‌های خون
۳. تست فعالیت الکتریکی قلب با الکتروکاردیوگرام (EKG، که گاهی به آن ECG گفته می‌شود)
۴. سونوگرافی قلب یا کلیه‌ها
این آزمایشات می‌تواند به پزشک در تشخیص مشکلات ثانویه ناشی از فشار خون بالا کمک کند. علاوه بر این آن‌ها می‌توانند اثرات ناشی از افزایش فشار خون بر اندام‌ها را بررسی کنند. در این مدت ممکن است پزشک درمان پرفشاری را شروع کند. درمان زودهنگام ممکن است خطر آسیب پایدار را کاهش دهد.
علائم فشار خون بالا چیست؟
در بیماری فشار خون بالا، ممکن است شخصی که به این بیماری مبتلا شده است هیج علائمی را در بدن خود حس نکند به این دلیل برخی پزشکان آن را قاتل خاموش مینامند. با این حال بعضی از حالات بدنی انسان نماینگر مشکلی در بدن است که میتوان برخی از این علائم را به فشار خون نسبت داد، که عبارت اند از:
۱. بالا رفتن دمای بدن (گرگرفتگی)
۲. درد در ناحیه سینه
۳. وجود لکه خون در ادرار
۴. به سختی و غیر شمرده نفس کشیدن
۵. سردرد غیر منتظره
علائمی دیگری نیز وجود دارند که در برخی از بیماران بروز پیدا می‌کند، مانند:
۱. تعریق بیش از حد معمول
۲. اضطراب شدید
۳. مشکلاتی در خوابیدن
۴. سرخ شدن رنگ پوست
همچنین وقتی بیماری فشار خون در وضعیت خطرناک و بحرانی قرار می‌گیرد، علائم زیر پدیدار می‌شوند:
۱. خون ریزی از بینی بدون داشتن جراحت
۲. سرگیجه و سردرد‌های مداوم و پر درد
۱. بالا رفتن دمای بدن (گرگرفتگی)
۲. درد در ناحیه سینه
۳. وجود لکه خون در ادرار
۴. به سختی و غیر شمرده نفس کشیدن
۵. سردرد غیر منتظره
علائمی دیگری نیز وجود دارند که در برخی از بیماران بروز پیدا می‌کند، مانند:
۱. تعریق بیش از حد معمول
۲. اضطراب شدید
۳. مشکلاتی در خوابیدن
۴. سرخ شدن رنگ پوست
همچنین وقتی بیماری فشار خون در وضعیت خطرناک و بحرانی قرار می‌گیرد، علائم زیر پدیدار می‌شوند:
۱. خون ریزی از بینی بدون داشتن جراحت
۲. سرگیجه و سردرد‌های مداوم و پر درد
عوامل و فاکتور‌های موثر در ایجاد فشار خون بالا کدامند؟
پرفشاری خون تحت تاثیر چندین مورد مختلف است، به این معنی که عوامل و ریسک فاکتور‌های متعددی وجود دارند که با اثرات متفاوتی باعث فشار خون بالا می‌شوند که در زیر به آن‌ها اشاره خواهد شد:
۱. سن: افزایش سن خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می‌دهد. تا سن ۶۴ سالگی، فشار خون بالا در مردان شایع‌تر است. بعد از ۶۵ سالگی، زنان با احتمال بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا روبرو هستند. گرچه فشار خون بالا در بزرگسالان رایج است، اما کودکان نیز ممکن است در معرض خطر باشند. در برخی کودکان، فشار خون بالا به علت مشکلات کلیوی یا قلبی ایجاد می‌شود. اما در تعداد بیشتری از کودکان، عادت‌های ناسالم زندگی مانند رژیم غذایی ناسالم، چاقی و عدم ورزش، در ابتلا به فشار خون بالا نقش دارند.
۲. نژاد: فشار خون بالا در بین مردم آفریقایی رایج‌تر است، که نسبت به سفید پوستان، اغلب در سن پایین‌تر ایجاد می‌شود. عوارض جدی فشار خون بالا مانند سکته مغزی، حمله‌ی قلبی و نارسایی کلیوی نیز در افراد آفریقایی تبار شایع‌تر است.
۳. اضافه وزن یا چاقی: هرچه وزن بالاتر رود، بدن جهت تامین اکسیژن و مواد مغذی بافت‌ها خون بیشتری نیاز دارد. افزایش حجم خون داخل عروقی، فشار روی دیواره‌های شرایین را افزایش می‌دهد.
۴. عدم فعالیت جسمانی: افرادی که غیر فعال هستند دارای تعداد ضربان قلب بیشتری هستند. تعداد ضربان قلب بالاتر به معنای سخت‌تر کار کردن و انقباض بیشتر قلب و در نتیجه افزایش نیروی وارده به شریان‌ها می‌باشد. نداشتن فعالیت بدنی، خطر ابتلا به اضافه وزن را نیز افزایش می‌دهد.
۵. استفاده از توتون و تنباکو: سیگار کشیدن و استفاده از تنباکو فشار خون را به طور موقت افزایش می‌دهد، اما مواد شیمیایی موجود در تنباکو می‌تواند به دیواره‌های شریان‌ها آسیب برساند. این آسیب باعث تنگی شریان‌ها و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی می‌شود. قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.
۶. مصرف زیاد نمک یا حساسیت به نمک: وجود سدیم بیش از حد در رژیم غذایی می‌تواند باعث تجمع مایعات در عروق و در نتیجه افزایش فشار خون شود. این حالت در بعضی از جمعیت‌ها مانند سالمندان، آمریکایی‌های آفریقایی تبار، افراد چاق یا افراد مبتلا به نارسایی کلیوی (کلیوی) رخ می‌دهد.
۷. کمبود پتاسیم در رژیم غذایی: پتاسیم به تعادل سدیم داخل سلولی کمک می‌کند. اگر به اندازه کافی پتاسیم در رژیم غذایی دریافت نباشد و فرد دچار کمبود پتاسیم شود، سدیم زیادی در خون تجمع می‌یابد و آب را به خود جذب می‌کند و باعث افزایش حجم داخل عروقی و در نتیجه افزایش فشار خون می‌شود.
۸. مصرف بیش از حد الکل: مصرف زیاد الکل می‌تواند به قلب آسیب برساند. مصرف بیش از یک نوشیدنی در روز برای زنان و بیش از دو نوشیدنی در روز برای آقایان ممکن است بر فشار خون تاثیر گذارد.
۹. استرس: سطح بالای استرس می‌تواند منجر به افزایش موقتی فشار خون شود. اگر با پرخوری، استفاده از تنباکو یا نوشیدن الکل به آرامش برسید، فقط با افزایش فشار خون مواجه خواهید شد.
۱۰. بارداری: گاهی اوقات بارداری باعث فشار خون بالا می‌شود.
۱۱. استعداد ژنتیکی برای ابتلا به فشار خون بالا: افرادی که یک یا دو والد مبتلا به فشار خون بالا دارند، احتمال ابتلا به فشار خون بالا در آن‌ها حدود دو برابر بیشتر از جمعیت عادی است.
۱۲. آترواسکلروز: سفتی یا عدم کشش در شریان‌ها که منجر به افزایش مقاومت در عروق کوچک (مویرگ ها) می‌شود. این افزایش سختی سرخرگ‌های محیطی در افرادی مسنی که چاق هستند و ورزش نمی‌کنند و مصرف نمک بالایی دارند، دیده می‌شود.
۱۳. برخی بیماری‌های مزمن: بیماری‌های مانند بیماری کلیوی، دیابت و آپنه خواب خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می‌دهند.
۱. سن: افزایش سن خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می‌دهد. تا سن ۶۴ سالگی، فشار خون بالا در مردان شایع‌تر است. بعد از ۶۵ سالگی، زنان با احتمال بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا روبرو هستند. گرچه فشار خون بالا در بزرگسالان رایج است، اما کودکان نیز ممکن است در معرض خطر باشند. در برخی کودکان، فشار خون بالا به علت مشکلات کلیوی یا قلبی ایجاد می‌شود. اما در تعداد بیشتری از کودکان، عادت‌های ناسالم زندگی مانند رژیم غذایی ناسالم، چاقی و عدم ورزش، در ابتلا به فشار خون بالا نقش دارند.
۲. نژاد: فشار خون بالا در بین مردم آفریقایی رایج‌تر است، که نسبت به سفید پوستان، اغلب در سن پایین‌تر ایجاد می‌شود. عوارض جدی فشار خون بالا مانند سکته مغزی، حمله‌ی قلبی و نارسایی کلیوی نیز در افراد آفریقایی تبار شایع‌تر است.
۳. اضافه وزن یا چاقی: هرچه وزن بالاتر رود، بدن جهت تامین اکسیژن و مواد مغذی بافت‌ها خون بیشتری نیاز دارد. افزایش حجم خون داخل عروقی، فشار روی دیواره‌های شرایین را افزایش می‌دهد.
۴. عدم فعالیت جسمانی: افرادی که غیر فعال هستند دارای تعداد ضربان قلب بیشتری هستند. تعداد ضربان قلب بالاتر به معنای سخت‌تر کار کردن و انقباض بیشتر قلب و در نتیجه افزایش نیروی وارده به شریان‌ها می‌باشد. نداشتن فعالیت بدنی، خطر ابتلا به اضافه وزن را نیز افزایش می‌دهد.
۵. استفاده از توتون و تنباکو: سیگار کشیدن و استفاده از تنباکو فشار خون را به طور موقت افزایش می‌دهد، اما مواد شیمیایی موجود در تنباکو می‌تواند به دیواره‌های شریان‌ها آسیب برساند. این آسیب باعث تنگی شریان‌ها و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی می‌شود. قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.
۶. مصرف زیاد نمک یا حساسیت به نمک: وجود سدیم بیش از حد در رژیم غذایی می‌تواند باعث تجمع مایعات در عروق و در نتیجه افزایش فشار خون شود. این حالت در بعضی از جمعیت‌ها مانند سالمندان، آمریکایی‌های آفریقایی تبار، افراد چاق یا افراد مبتلا به نارسایی کلیوی (کلیوی) رخ می‌دهد.
۷. کمبود پتاسیم در رژیم غذایی: پتاسیم به تعادل سدیم داخل سلولی کمک می‌کند. اگر به اندازه کافی پتاسیم در رژیم غذایی دریافت نباشد و فرد دچار کمبود پتاسیم شود، سدیم زیادی در خون تجمع می‌یابد و آب را به خود جذب می‌کند و باعث افزایش حجم داخل عروقی و در نتیجه افزایش فشار خون می‌شود.
۸. مصرف بیش از حد الکل: مصرف زیاد الکل می‌تواند به قلب آسیب برساند. مصرف بیش از یک نوشیدنی در روز برای زنان و بیش از دو نوشیدنی در روز برای آقایان ممکن است بر فشار خون تاثیر گذارد.
۹. استرس: سطح بالای استرس می‌تواند منجر به افزایش موقتی فشار خون شود. اگر با پرخوری، استفاده از تنباکو یا نوشیدن الکل به آرامش برسید، فقط با افزایش فشار خون مواجه خواهید شد.
۱۰. بارداری: گاهی اوقات بارداری باعث فشار خون بالا می‌شود.
۱۱. استعداد ژنتیکی برای ابتلا به فشار خون بالا: افرادی که یک یا دو والد مبتلا به فشار خون بالا دارند، احتمال ابتلا به فشار خون بالا در آن‌ها حدود دو برابر بیشتر از جمعیت عادی است.
۱۲. آترواسکلروز: سفتی یا عدم کشش در شریان‌ها که منجر به افزایش مقاومت در عروق کوچک (مویرگ ها) می‌شود. این افزایش سختی سرخرگ‌های محیطی در افرادی مسنی که چاق هستند و ورزش نمی‌کنند و مصرف نمک بالایی دارند، دیده می‌شود.
۱۳. برخی بیماری‌های مزمن: بیماری‌های مانند بیماری کلیوی، دیابت و آپنه خواب خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می‌دهند.
فشار خون بالا چه عوارضی دارد؟
فشار بیش از حد بر روی دیواره شریان‌ها ناشی از فشار خون بالا می‌تواند به رگ‌های خونی و اندام‌های بدن آسیب برساند. فشار خون بالای کنترل نشده، می‌تواند به عوارض زیر منجر شود:
۱. حمله قلبی یا سکته مغزی: فشار خون بالا می‌تواند باعث سخت و ضخیم شدن شریان‌ها (آترواسکلروز) شود که می‌تواند منجر به حمله قلبی، سکته مغزی یا سایر عوارض شود.
۲. آنوریسم: افزایش فشار خون می‌تواند رگ‌های خونی را تضعیف و برآمده کند و باعث تشکیل آنوریسم شود. پارگی آنوریسم، می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.
۳. نارسایی قلبی: برای پمپ کردن خون در برابر فشار بالا در رگ‌ها، قلب باید سخت‌تر کار کند که باعث می‌شود دیواره حفره‌های قلب ضخیم شوند (هایپرتروفی بطن چپ)، در نهایت عضله ضخیم شده برای برآورده ساختن نیاز‌های بدن با مشکل مواجه می‌شود، که می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود.
۴. تضعیف و تنگ شدن رگ‌های خونی در کلیه ها: می‌تواند از عملکرد طبیعی اندام‌ها جلوگیری کند.
۵. ضخیم شدن، تنگی یا پارگی رگ‌های خونی در چشم: می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی شود.
۶. زوال عقل: تنگی یا انسداد شریان‌ها می‌تواند جریان خون به مغز را محدود کند و منجر به نوع خاصی از زوال عقل شود. سکته‌ی مغزی که جریان خون را به مغز متوقف می‌کند نیز می‌تواند دمانس عروقی ایجاد کند.
۷. سندرم متابولیک: این سندرم شامل مجموعه‌ای از اختلالات متابولیکی در بدن از جمله افزایش دور کمر، تری گلیسیرید بالا، کاهش کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL یا کلسترول خوب)، فشار خون بالا و سطح بالای انسولین است. این شرایط باعث افزایش احتمال ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی و سکته مغزی می‌شود.
۸. مشکل در حافظه: فشار خون بالای کنترل نشده ممکن است بر توانایی فرد در فکر کردن، یادآوری و یادگیری تاثیر بگذارد. مشکل در حافظه یا درک مفاهیم در افراد مبتلا به فشار خون بالا شایع‌تر است.
۱. حمله قلبی یا سکته مغزی: فشار خون بالا می‌تواند باعث سخت و ضخیم شدن شریان‌ها (آترواسکلروز) شود که می‌تواند منجر به حمله قلبی، سکته مغزی یا سایر عوارض شود.
۲. آنوریسم: افزایش فشار خون می‌تواند رگ‌های خونی را تضعیف و برآمده کند و باعث تشکیل آنوریسم شود. پارگی آنوریسم، می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.
۳. نارسایی قلبی: برای پمپ کردن خون در برابر فشار بالا در رگ‌ها، قلب باید سخت‌تر کار کند که باعث می‌شود دیواره حفره‌های قلب ضخیم شوند (هایپرتروفی بطن چپ)، در نهایت عضله ضخیم شده برای برآورده ساختن نیاز‌های بدن با مشکل مواجه می‌شود، که می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود.
۴. تضعیف و تنگ شدن رگ‌های خونی در کلیه ها: می‌تواند از عملکرد طبیعی اندام‌ها جلوگیری کند.
۵. ضخیم شدن، تنگی یا پارگی رگ‌های خونی در چشم: می‌تواند منجر به از دست دادن بینایی شود.
۶. زوال عقل: تنگی یا انسداد شریان‌ها می‌تواند جریان خون به مغز را محدود کند و منجر به نوع خاصی از زوال عقل شود. سکته‌ی مغزی که جریان خون را به مغز متوقف می‌کند نیز می‌تواند دمانس عروقی ایجاد کند.
۷. سندرم متابولیک: این سندرم شامل مجموعه‌ای از اختلالات متابولیکی در بدن از جمله افزایش دور کمر، تری گلیسیرید بالا، کاهش کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL یا کلسترول خوب)، فشار خون بالا و سطح بالای انسولین است. این شرایط باعث افزایش احتمال ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی و سکته مغزی می‌شود.
۸. مشکل در حافظه: فشار خون بالای کنترل نشده ممکن است بر توانایی فرد در فکر کردن، یادآوری و یادگیری تاثیر بگذارد. مشکل در حافظه یا درک مفاهیم در افراد مبتلا به فشار خون بالا شایع‌تر است.
فشار خون بالا چگونه درمان می‌شود؟
در صورت تشخیص پرفشاری اولیه توسط پرشک، تغییر سبک زندگی ممکن است به کاهش آن کمک کند. اگر تغییر سبک زندگی به تنهایی کافی نباشد، و یا چنین کار‌هایی اثرگذار نباشد، ممکن است پزشک دارو تجویز کند. در صورتی که مشخص شود بیماری زمینه‌ای دیگری عامل پرفشاری خون است، درمان بر روی این بیماری‌ها متمرکز خواهد شد. به عنوان مثال، اگر آغاز مصرف دارویی باعث افزایش فشار خون شده است، پزشک دارو‌های دیگری را که این عارضه جانبی ندارند، امتحان می‌کند.
گاهی اوقات، فشار خون بالا علی رغم درمان علت اصلی همچنان پابرجاست است. در چنین حالتی پزشک فوق تخصص فشار خون ممکن است برای کمک به کاهش فشار خون، در ایجاد تغییرات در سبک زندگی و تجویز دارو‌ها با شما همکاری کند. برنامه‌های درمانی پرفشار خون اغلب در حال توسعه اند. درمانی که در ابتدا مؤثر بود ممکن است با گذشت زمان اثرگذاری کمتری داشته باشد. پزشک شما برای بهتر کردن روند درمان شما به همکاری شما ادامه خواهد داد. بسیاری از افراد در مورد دارو‌های فشار خون آزمون و خطا می‌کنند. ممکن است لازم باشد برای رسیدن به یک، یا ترکیبی از دارو‌های اثرگذار، دارو‌های مختلفی را امتحان کنید. برخی از دارو‌های مورد استفاده در درمان پرفشاری خون عبارتند از:
۱. مسدود کننده‌های بتا: مسدود کننده‌های بتا باعث می‌شوند قلب کندتر و با نیروی کمتری کار کند. این امر با کاهش میزان خونی که در هر تپش از طریق شریان‌ها پمپ می‌شود، فشار خون را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، این دارو‌ها برخی از هورمون‌های بدن را که می‌تواند موجب افزایش فشار خون شوند را مسدود می‌کنند.
۲. دیورتیک ها: سطح بالای سدیم و مایع اضافی در بدن می‌تواند موجب افزایش فشار خون شود. دیورتیک ها، که به آن‌ها قرص آب نیز گفته می‌شود، به کلیه‌ها کمک می‌کنند تا سدیم اضافی را از بدن دفع کنند. با دفع سدیم، مایع اضافی جریان خون به ادرار منتقل شده و این امر به پایین آمدن فشار خون کمک می‌کند.
۳. مهار کننده‌های ACE: آنژیوتانسین ماده شیمیایی است که باعث انقباض و باریک شدن عروق خونی و دیواره‌ی شریان‌ها می‌شود. مهارکننده‌های ACE (آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین) مانع تولید بیشتر این ماده شیمیایی در بدن می‌شوند. این مسئله به شل شدن عروق خونی و کاهش فشار خون کمک می‌کند.
۴. مسدود کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین-۲ (ARB ها): در حالی که مهار کننده‌های ACE موجب مهار شدن سنتز آنژیوتانسین می‌شوند، ARBها مانع از اتصال آنژیوتانسین به گیرنده‌ی خود می‌شوند. بدون این ماده شیمیایی، عروق خونی منقبض نمی‌شوند. این امر در شل شدن عروق و کاهش فشار خون مؤثر است.
۵. مسدود کننده‌های کانال کلسیم: این دارو‌ها مانع از ورود مقداری از کلسیم به داخل سلول‌های عضلانی قلب می‌شوند. این فرایند منجر به کاهش نیروی ضربان قلب، و کاهش فشار خون می‌شود. این دارو‌ها عروق خونی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهند و موجب شل شدن آن‌ها و کاهش بشتر فشار خون می‌شوند.
۶. آگونیست‌های آلفا -۲: این نوع دارو پالس‌های عصبی که موجب انقباض عروق خونی می‌شوند را تغییر می‌دهد. این امر به شل شدن عروق خونی کمک می‌کند و متعاقباً فشار خون را کاهش می‌دهد.
درمان‌های خانگی برای بیماری فشار خون بالا
فشار خون بالا را اغلب با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی میتوان کنترل و حتی درمان کرد. به یاد داشته باشید که یکی از عوامل مهم در ابتلای افراد به فشار خون بالا، وجود سبک زندگی نادرست و عدم رعایت برخی اصول مربوط به سلامتی است، بنابراین اصلاح این موارد می‌تواند تأثیر بسزایی در درمان این بیماری داشته باشد. رایج‌ترین و موثر‌ترین درمان‌های خانگی فشار خون بالا را میتوان به ترتیب ذیل برشمرد:
۱. استفاده از رژیم غذایی سالم: رژیم غذایی سالم قلب برای کمک به کاهش فشار خون بالا بسیار حایز اهمیت است؛ علاوه بر این، برای مدیریت پرفشاری تحت کنترل و کاهش خطرات عوارض ناشی از آن نیز مهم است. این عوارض شامل بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و حمله قلبی می‌شوند. رژیم غذایی سالم قلب بر غذا‌هایی تأکید دارد که شامل موارد زیر هستند:
ــ میوه‌ها
ــ سبزیجات
ــ غلات کامل
ــ پروتئین‌های کم چرب مانند ماهی
۱. استفاده از رژیم غذایی سالم: رژیم غذایی سالم قلب برای کمک به کاهش فشار خون بالا بسیار حایز اهمیت است؛ علاوه بر این، برای مدیریت پرفشاری تحت کنترل و کاهش خطرات عوارض ناشی از آن نیز مهم است. این عوارض شامل بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و حمله قلبی می‌شوند. رژیم غذایی سالم قلب بر غذا‌هایی تأکید دارد که شامل موارد زیر هستند:
ــ میوه‌ها
ــ سبزیجات
ــ غلات کامل
ــ پروتئین‌های کم چرب مانند ماهی
۲. ورزش کردن: دستیابی به وزن سالم مستلزم فعالیت بدنی بیشتر است. ورزش کردن علاوه بر نقشی که در کاهش وزن دارد، می‌تواند به کاهش استرس، کاهش طبیعی فشار خون و تقویت سیستم قلبی عروقی کمک کند. هدف، انجام دادن ۱۵۰ دقیقه فعالیت فیزیکی سبک در هر هفته است. این برابر ۵ دوره ۳۰ دقیقه‌ای در هفته است.
۳. کنترل وزن: در صورت داشتن اضافه وزن یا چاقی، کاهش وزن از طریق رژیم غذایی سالم قلب و افزایش فعالیت بدنی می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.
۴. کنترل استرس: ورزش راهی بسیار خوبی برای مدیریت استرس است. فعالیت‌های دیگر نیز می‌تواند باشندباشد. این فعالیت‌ها عبارتند از:
ــ مدیتیشن
ــ تنفس عمیق
ــ ماساژ
ــ ریلکسیشن عضلات
ــ یوگا یا تای چی
۵. در پیش گرفتن یک سبک زندگی پاک تر: اگر سیگاری هستید، سعی کنید ترک کنید. مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو به بافت‌های بدن آسیب می‌رسانند و دیواره عروق خونی را سخت می‌کنند. همچنین اگر الکل مصرف می‌کنید، حتماً آن را ترک کنید، زیرا الکل سبب افزایش فشار خون می‌شود.
۶. درمان بیماری‌های زمینه ای: درمان بیماری‌های زمینه‌ای که باعث فشار خون بالا می‌شوند، همچنین موجب بهبود فشار خون بالا می‌شود. بیماری‌هایی مانند: تنگی شریان کلیوی، فئوکروموسیتوما (سرطان نادر غده‌ی فوق کلیوی)، نارسایی احتقانی قلب، دیابت.
توصیه‌هایی غذایی برای درمان فشار خون بالا
۱. گوشت کمتر، و گیاهان بیشتری مصرف کنید: رژیم غذایی گیاهی راه آسانی برای افزایش فیبر و کاهش مقدار سدیم و چربی اشباع نشده و ترانس حاصل از غذا‌های لبنی و گوشت است. میزان مصرف میوه، صیفی جات، سبزیجات برگ دار و غلات سبوس دار را افزایش دهید. به جای گوشت قرمز، پروتئین‌های کم چرب سالم مانند ماهی، مرغ یا توفو را انتخاب کنید.
۲. میزان سدیم رژیم غذایی را کاهش دهید: افراد مبتلا به فشار خون بالا و افرادی که در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی هستند ممکن است نلازم باشد مصرف روزانه سدیم خود را بین ۱.۵۰۰ میلی گرم و ۲۳۰۰ میلی گرم در روز حفظ کنند. بیشتر اوقات بهترین راه کاهش سدیم، طبخ غذا‌های تازه است. از خوردن غذا‌های رستورانی یا غذا‌های آماده که عموماً سدیم بسیار زیادی دارند، خودداری کنید.
۳. مصرف شیرینی جات را به حداقل برسانید: غذا‌ها و نوشیدنی‌های قندی تنها کالری دارند، اما فاقد ارزش غذایی هستند. اگر چیز شیرینی می‌خواهید، سعی کنید میوه‌های تازه یا اندکی شکلات تلخ که خیلی شیرین نیستند، مصرف کنید. منابع مطالعاتی معتبر نشان می‌دهد که مصرف منظم شکلات تلخ موجب کاهش فشار خون می‌شود.
۲. میزان سدیم رژیم غذایی را کاهش دهید: افراد مبتلا به فشار خون بالا و افرادی که در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی هستند ممکن است نلازم باشد مصرف روزانه سدیم خود را بین ۱.۵۰۰ میلی گرم و ۲۳۰۰ میلی گرم در روز حفظ کنند. بیشتر اوقات بهترین راه کاهش سدیم، طبخ غذا‌های تازه است. از خوردن غذا‌های رستورانی یا غذا‌های آماده که عموماً سدیم بسیار زیادی دارند، خودداری کنید.
۳. مصرف شیرینی جات را به حداقل برسانید: غذا‌ها و نوشیدنی‌های قندی تنها کالری دارند، اما فاقد ارزش غذایی هستند. اگر چیز شیرینی می‌خواهید، سعی کنید میوه‌های تازه یا اندکی شکلات تلخ که خیلی شیرین نیستند، مصرف کنید. منابع مطالعاتی معتبر نشان می‌دهد که مصرف منظم شکلات تلخ موجب کاهش فشار خون می‌شود.
گیاهان دارویی برای درمان فشار خون بالا
برخی از گیاهان دارویی هستند که بنا به خواص خود می‌توانند در درمان فشار خون بالا بسیار موثر عمل کنند. با این همه باید در نظر داشته باشید که مصرف این گیاهان دارویی علاوه بر فوایدی که دارند می‌توانند مضراتی را نیز به همراه داشته باشند که برای همه افراد تجویز نمی‌شود بهتر است قبل از مصرف این دارو‌ها ابتدا با پزشک معالج مشورت کنید و سپس اقدام به مصرف این گیاهان کنید.
۱. ریحان: یکی از سبزیجاتی می‌باشد بسیار خوشمزه می‌باشد و میتوان از این گیاه دارویی در انواع و اقسام غذا‌ها استفاده کرد و به کمک آن فشار خون را کاهش داد و یا فشار خون را کنترل کرد. در این گیاه یک ترکیب شیمیایی به نام اوژنول وجود دارد که باعث می‌شود مانع از مسدود شدن رگ‌های قلب شود، علاوه بر این موارد از این گیاه دارویی میتوان در رژیم‌های غذایی استفاده کرد که هیچ ضرری نیز متحمل نمی‌شود.
۲. دارچین: یکی از ادویه‌های خوشمزه‌ای می‌باشد که باعث طمع دادن به غذا می‌شود و جنبه دارویی نیز دارد که باعث کاهش فشار خون می‌شود.
۳. هل: این گیاه که از کشور هندوستان به دیگر کشور‌ها صادر می‌شود در کشور‌های جنوب آسیا نیز بسیار پرکاربرد است. استفاده روزمره این گیاه در وعده‌های غذایی و یا نوشیدنی‌های خود موجب کاهش فشار خون بالا می‌شود.
۴. تخم کتان: تخم کتان که تشکیل شده از امگا ۳ فراوان است به کاهش فشار خون کمک می‌کند. به گفته پزشکان برای افرادی که مبتلا به این بیماری هستند مصرف روزانه تخم کتان یکی از واجبات است، چون به راحتی می‌تواند این بیماری را کنترل کند. تخم کتان علاوه بر کاهش فشار خون به کاهش کلسترول، افزایش تحمل گلوکز، ایفای نقش به جای آنتی اکسیدان و یا کاهش خطر تصلب شرایین قلب و بیماری‌های قلبی کمک می‌کند.
۵. سیر: سیر علاوه بر طعم دهندگی به غذا به سلامتی بدن نیز کمک می‌کند. باعث برقراری آرامش در بدن می‌شود و به شدن به کاهش فشار خون بالا کمک می‌کند. باعث می‌شود که خون راحت‌تر در رگ‌های قلب جاری شود.
۶. تخم کرفس: تخم کرفس را میتوان در انواع غذا استفاده کرد، از تخم کرفس به عنوان یکی از گیاهان کاهش فشار خون بالا یاد شده است. استفاده از این عصاره در غذا‌ها نتیجه شگفت آوری را به همراه دارد که می‌توانید بیماری فشار خون بالا را کاهش و یا کنترل کنید.
۷. زنجبیل: استفاده از زنجبیل در غذا‌ها باعث می‌شود که علاوه بر طعم بی نظیری که به غذا می‌دهد موجب کاهش فشار خون بالا شود.
۸. زالزالک: یکی از روش‌های گیاهی درمان فشار خون بالا محسوب می‌شود که اغلب پزشکان مصرف این گیاه را برای بیماران خود تجویز می‌کنند، که طعم و مزه بی نظیری نیز دارد.