درامی جذاب از یک سوژه کاملا معمولی
محمد تقی‌زاده
«زمستان طولانی» ساخته حسن جعفری، مستندی 45دقیقه‌ای است که بنا‌بر نظرسنجی‌های روزهای نخست جشنواره هجدهم سینما‌حقیقت، جزء آثار منتخب تماشاگران انتخاب شده است. مستندی که به سیاق بسیاری از مستندهای این سال‌‌های سینمای مستد ایران، پرتره نیست و فیلم‌ساز از یک سوژه به‌ظاهر عادی، یک مستند جذاب و همراه‌کننده ساخته است. «زمستان طولانی» دو روایت را هم‌زمان پیش می‌برد: نخست بحث مهاجرت را خیلی صریح و جدی مطرح میکند و معضل مهاجرت روستانشینان به شهر و مصائب خالی‌شدن روستاها و پرشدن جمعیت شهرها را بررسی میکند. در این مضمون روایی، فیلم‌ساز از رفتن اصغر به عنوان آخرین فرزند یک خانواده 9نفره می‌گوید و در ادامه مشکلات این خلأ و کمبود را از لحاظ عاطفی و اقتصادی واکاوی میکند. مسئله مهاجرت موضوع اصلی فیلم و فیلم‌ساز است و برای نزدیکی با اقلیم فیلم توانسته ارتباط خوبی با سوژه برقرار کند و آن را به تصویر دربیاورد.
در بُعد دیگر روایی فیلم، با درام شخصیت‌ها مواجه هستیم. قدمعلی، پیرمرد 70و اندی ساله، سوژه اصلی مستند است که ضمن طرح بحث مهاجرت خیلی نامحسوس و زیرپوستی زندگی و زمانه او نیز به مخاطب نشان داده می‌شود. تعهد و امانت‌داری قدمعلی در روستا و اینکه تا این اندازه خود را متعهد به اموال همسایه و اهالی روستا می‌بیند که وقتی همسرش در بیمارستان بستری است نیز در فکر این است که پسرش را به روستا بفرستد تا مراقب اموال روستاییان باشد. ارتباط و علاقه قدمعلی با همسرش که در سکانس جذاب بگو‌مگوی این دو نمایش واقعی آن قابل دریافت است، از دیگر بخش‌های شخصیتی این پیرمرد است که او را ویژه و خاص کرده است و این هنر جعفری مستندساز است که توانسته زندگی به این سادگی و آدم‌‌های این‌چنین عادی را دراماتیزه و همراه‌کننده تصویر کند.
هنر جعفری علاوه‌بر مهارت در شخصیت‌پردازی و دراماتیک‌کردن یک قصه کاملا معمولی، موضع‌گیری آن در مقابل اشخاص و موضوعات است، به نحوی که درباره مسئله مهاجرت که مضمون اصلی فیلم است سعی کرده قضاوت نکند و فقط مشاهده‌گری تیزهوش باشد که وقایع را ثبت میکند. نتیجه آن شده که در تقابل میان مادر و پدر پیر و تنها و پسر جوان و آینده‌دار، طرف هیچ‌کدام را نمی‌گیرد و سعی میکند کنار بایستد و دغدغه‌ها و مسائل هر‌کدام را از زبان و حال‌و‌هوای خود او تبیین کند.
مستندهایی چون «زمستان طولانی» می‌توانند بیشتر نیز دیده شوند و در بسترهای تلویزیون و پلتفرم‌ها نیز نمایش داده شوند؛ چراکه از سویی جذابیت ارتباط با عامه مردم را دارند و از طرف دیگر، می‌توانند در بسیاری از بزنگاه‌ها برای اقشار شهرنشین نیز مفید فایده و حتی فرهنگ‌ساز باشند. تأثیر دیگر مستندهای این‌چنینی برای مسئولان است که به روستانشینان که به‌زعم مستند، یک‌چهارم جمعیت کشور را شامل می‌شوند با توجهی دوباره به رفع مشکلات آنها، برای کاهش تراکم در شهرها نیز اقدام کنند.
منبع: sharghdaily-953026