اجداد انسان از چه زمانی استفاده از ابزار را آغاز کردند؟

ما انسان‌ها بدون خلاقیت و نوآوری هیچ جایگاهی نداریم. ابداعات انسان تمام ابعاد زندگی روزمره او از غذا خوردن تا برقراری ارتباط را دربرمی‌گیرد. این مهارت و نبوغ ذاتاً با دو عامل پیوند دارد: مغزهای بزرگ و دست‌ها که در مقایسه با دیگر نخستی‌ها به‌طرز چشمگیر ماهرتر هستند. دیرین‌انسان‌شناس‌ها از مدت‌ها پیش به دنبال منشأ نوآوری‌های فناورانه‌ی انسان بوده‌اند. فسیل مشهور لوسی که پنجاه سال پیش در چنین روزهایی کشف شد، آغازگر درک جدیدی از این صفت بارز انسان‌ها بود.

در دهه‌ی ۱۹۵۰، کنت اوکلی، دیرین‌انسان‌شناس انگلیسی بر ابزارسازی به عنوان یکی از خصلت‌های منحصربه‌فرد انسان تأکید کرد؛ زیرا برخلاف مثلاً زبان می‌توان آن را از طریق شواهد باستانی نشان داد. استفاده از ابزار و به‌ویژه ابزارسازی از توانایی‌های متمایز انسان درنظر گرفته می‌شود که به احتمال زیاد با جد بزرگ‌مغز ما، یعنی انسان هومو ارکتوس (انسان راست‌‌قامت) آغاز شد.

در دهه‌ی ۱۹۶۰، جین گودال، پژوهشگر مشهور شامپانزه‌ها پس از سال‌ها پژوهش‌های نوآورانه در زمینه‌ی شاخت نخستی‌‌ها در جنگل‌های بارانی تانزانیا، به دنیا نشان داد که شامپانزه‌ها در پارک ملی گومبه استریم تانزانیا از چوب برای گرفتن موریانه‌ها و مورچه‌ها و همچنین از برگ‌ها به عنوان ابزاری برای نوشیدن آب استفاده می‌کنند.

گرچه چارلز داروین تقریبا ۱۰۰ سال پیش‌تر اشاره کرده بود که «شامپانزه‌ها در زیستگاه طبیعی میوه‌ای بومی تا حدی شبیه به گردو را با سنگ می‌شکنند»، این گودال بود که برای اولین بار استفاده از ابزارهای طبیعی توسط شامپانزه‌ها برای دسترسی به منابع را مستندسازی کرد. این مستندات، لوئیس لیکی، دیرین‌انسان‌شناس کنیایی را برآن داشت تا این جمله‌ی معروف را بگوید: «حالا باید ابزار و بشر را بازتعریف کنیم یا شامپانزه‌ها را به عنوان انسان بپذیریم.»

فسیل ناقص لوسی نشانه‌هایی از کاربرد ابزار را نشان داد.

مارزکه نشان داد که گونه‌ی آسترالوپیتکوس آفارنسیس با استفاده از روش‌های یادشده احتمالا ابزارهای سنگی را به برای کوبیدن استخوان حیوانات و خوردن ماده‌ی غذایی درون استخوان یا بریدن گوشت با تیغه‌های سنگی به کار می‌برد؛ اما با وجود تفسیر مارزکه، دانشمندان عمدتاً به همان تصور سابق که تنها سرده انسان از ابزار سنگی استفاده می‌کرده است، وفادار ماندند.

مارزکه از زمانه‌ی خود جلوتر بود. تقریبا ۲۰ سال بعد، شواهد باستانی رفتارهایی که مارزکه از ریخت‌شناسی آسترالوپیتکوس آفارنسیس استنباط کرده بود، به دست‌آمد. در سال ۲۰۱۰، پژوهشگرها به شواهدی از چکش‌کاری یا رفتار ضربه‌ای و نشانه‌های برش به دست آسترالوپیتکوس آفارنسیس در استخوان حیوانات در سایت دیکیکای اتیوپی رسیدند که قدمتش به ۳٫۴ میلیون سال پیش بازمی‌گردد. پنج سال بعد، گروهی دیگر ابزارهای سنگی بزرگ و زمختی را رونمایی کردند که نشانه‌ای از فناوری ناشناسی از سایت لومکوی کنیا با قدمت ۳٫۳ میلیون سال پیش بود. این یافته‌ها اولین شواهد از ساخت‌وساز ابزار سنگی در دوران آسترالوپیتکوس آفارنسیس به شمار می‌رفتند.

انگشت‌ شست بخش جدایی‌ناپذیر از توانایی حرکتی ما انسان‌ها در نظر گرفته می‌شود؛ زیرا نسبت به دیگر انگشت‌هایمان در حالت خم‌شده بلندتر است، قدرت بالایی دارد و به دو ماهیچه‌ی اضافی متصل است که معمولا در نخستی‌های دیگر پیدا نمی‌شوند. این انگشت دارای یک مفصل پهن و زینی شکل در مچ دست است که به ما امکان می‌دهد به‌راحتی پد گوشتی (قسمت نرم نوک انگشت) شست خود را به سمت پد هر‌کدام از انگشت‌هایمان در وضعیت گرفتن نیرومند برسانیم. پژوهشگرها معمولا این روش گرفتن را منحصر به انسان‌ها می‌دانستند؛ اما گرچه انگشت شست مخالف ما برای فعالیت‌های روزمره مثل نوشتن با خودکار یا استفاده از پیج‌گوشتی ضروری است، تنها منحصر به انسان نیست.

انواع میمون‌ها از ابزارهای زیستی و سنگی برای کارهای مختلف استفاده می‌کنند.