یوزپلنگ آسیایی در لبه پرتگاه انقراض
ایسنا: در‌حالی کمتر از ۲۰ قلاده از یوزپلنگ آسیایی باقی مانده است که برای نجات آن همکاری همه، از دولت گرفته تا جوامع محلی، ضروری به نظر می‌رسد. به گزارش ایسنا، از سال ۲۰۱۰، ۴ دسامبر (۱۴ آذر) به بزرگداشت یوزپلنگ به عنوان روز جهانی یوزپلنگ اختصاص یافته است. هر سال این روز خاص به عنوان یادآور زیبایی باورنکردنی و منحصر‌به‌فرد این گربه بزرگ و همچنین نیاز فوری به تلاش‌های حفاظتی گرامی داشته می‌شود. گونه یوز دارای دو زیرگونه اصلی است: زیرگونه آسیایی و زیرگونه آفریقایی. وضعیت یوزپلنگ آسیایی به‌قدری وخیم است که در‌حال‌حاضر این گونه جانوری در کشورهای همسایه ایران به طور کلی منقرض و در ایران هم به بخش‌هایی از استان‌های یزد، خراسان جنوبی، کرمان و سمنان محدود شده و جمعیت آن در سه استان یزد، خراسان جنوبی و کرمان بسیار ناچیز است. این گونه در لیست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارد. به گفته حمید ظهرابی، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، بر‌اساس آخرین آمار به دست آمده، هفت یوز بالغ و ۱۰ توله یوز شناسایی شده‌اند. «فراز» و «فقه» دو یوز نر بالغ هستند. از یوزهای بالغ ماده «هیوا» توله‌ای ندارد ولی «مهشاد» چهار توله و «هلیا»، «هرب» و «تلخاب» هر‌کدام دو توله دارند. تخریب زیستگاه یکی از عوامل مؤثر بر انقراض گونه‌هایی مانند یوزپلنگ است که شکل‌های مختلفی دارد. جاده‌کشی، معدن‌کاوی، چرای بی‌رویه و تغییر کاربری اراضی، آسیب زیادی به زیستگاه‌های حیات‌وحش می‌زنند و ازهم‌گسیختگی زیستگاه و جزیره‌ای‌شدن آن، به صورتی که گونه در زیستگاه اسیر می‌شود را در پی دارد؛ در نتیجه برای جفت‌یابی و پیدا‌کردن طعمه دچار مشکل می‌شوند. شتر، دام و سگ‌های گله هم به معضلی برای یوزپلنگ آسیایی تبدیل شده‌اند. به گفته حسن اکبری، معاون سابق محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست، یکی از تهدیدهای جدی یوزپلنگ آسیایی در مجموعه حفاظتی توران، حضور تعداد زیادی دام و شتر است. دام و شتر در بسیاری از نقاط این مجموعه رفت‌و‌آمد می‌کنند. همراه گله‌های دام، چوپان و تعداد قابل توجهی سگ است. این در‌حالی است که یوزپلنگ، به‌ویژه توله‌ها در مقابل وجود سگ بسیار آسیب‌پذیر هستند، به‌گونه‌ای که در بسیاری از مواقع مجبور به خروج از زیستگاه می‌شوند تا به جاهای امنی بروند یا اگر در آن مکان بمانند، آسیب خواهند دید. از سوی دیگر، حدود ۵۰ درصد از تلفات گوشت‌خواران مرتبط با تصادفات جاده‌ای حاشیه مناطق حفاظت‌شده است؛ چراکه حیوانات مجبور به خروج از زیستگاه می‌شوند و تصادف می‌کنند. سازمان حفاظت محیط زیست در سال‌های گذشته اقداماتی را برای حفاظت از یوز انجام داده است. این سازمان در دولت چهاردهم هم در این زمینه برنامه‌هایی دارد، البته به گفته شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، برنامه حفاظت از یوز نیازمند مرور درس آموخته‌های گذشته و ایجاد یک ساختار پژوهشی و اجرائی منسجم و همدل است. ظهرابی در این زمینه می‌گوید: در تلاش برای به‌روزرسانی این برنامه‌ها هستیم و آنها را تکمیل و اجرا می‌کنیم. به منظور اطمینان از صحت و دقت این برنامه‌ریزی، در‌حال فعال‌کردن کارگروهی از متخصصان بیرون از سازمان حفاظت محیط زیست هستیم تا آنان با کارشناسان درون سازمان همراه شوند و به صورت مشترک این برنامه‌ها را بازبینی و حین اجرا بر آنها نظارت و در صورت لزوم، برنامه را بازنگری کنند. این ساختار مدیریتی است که فعلا در سطح ستاد طراحی شده است. متخصصان داخلی را با انتشار فراخوان انتخاب می‌کنیم. قصد داریم این متخصصان پس از استقرار، خودشان بر حسب نیاز از متخصصان بین‌المللی هم دعوت و نظرخواهی کنند. به گفته معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست، همه برنامه‌هایی که در گذشته طراحی شده است را با قوت ادامه می‌دهیم. اولویت ما در این دوره مانند گذشته حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی، امن‌کردن زیستگاه‌ها و ارتقای کیفیت و مطلوبیت زیستگاه است و در این جهت برنامه‌هایی برای افزایش ایمنی و حفاظت از مناطق، تقویت نیروهای محیط‌بان، به‌کار‌گرفتن امکانات و تجهیزات حفاظتی، استفاده از تجهیزات نوین حفاظتی و جلب مشارکت مردم در حفاظت از یوز را داریم که بخش عمده‌ای از فعالیت‌های ما را در‌بر‌می‌گیرد.
یکی از تهدیدات یوزپلنگ آسیایی، تصادف جاده‌ای است که این اتفاق بیشتر در جاده عباس‌آباد - میامی رخ داده است. اقداماتی در سال‌های قبل به منظور ایمن‌سازی این جاده برای یوزپلنگ‌ها آغاز شد که در دولت چهاردهم تداوم پیدا کرده است. انصاری در جلسه‌ای با فرزانه صادق مالواجرد، وزیر راه و شهرسازی، فنس‌کشی در حاشیه جاده عباس‌آباد - میامی را پیگیری کرد که با دستور مساعد خانم وزیر، منابع مالی تأمین شد و به‌زودی عملیات اجرائی آن شروع می‌شود.
به گفته انصاری، روشن‌سازی این معبر نیز تکمیل شده است و کاهش سرعت خودروها در جاده عباس‌آباد که یک سال اجرا شد، با توافق مجدد قرار شده به صورت دائم ادامه پیدا کند و حداکثر سرعت مجاز خودروها در این محدوده ۹۰ کیلومتر خواهد بود.
منبع: sharghdaily-951277