(تصاویر) گنجینۀ مجسمه‌های گمشده که بعد از آتش‌سوزی کلیسا کشف شدند

فرادید| در فوریه ۲۰۲۲، بازسازی کلیسای نوتردام پاریس آغاز شد. پس از آتش‌سوزی آوریل ۲۰۱۹، نزدیک به سه سال طول کشید تا آوارها پاک‌سازی شده و دیوارهای سنگی آسیب‌دیده و طاق‌های سقف مستحکم شوند.

به گزارش فرادید؛ اما پیش از شروع، نیاز به مداخله باستان‌شناسان بود. طبق قوانین فرانسه، هر پروژه ساختمانی که ممکن است خاک حاوی آثار یا بقایای باستانی را تخریب کند، نیازمند بررسی توسط باستان‌شناسان دولتی است. در نوتردام وظیفه آن‌ها این بود که مطمئن شوند هیچ اثر ارزشمندی زیر داربست ۷۷۰ تنی که برای بازسازی مناره لازم بود، نابود نمی‌شود.

بخشی از مجسمۀ حضرت مسیح که برای صدها سال در زیر کلیسا مدفون مانده بود

به‌محض اینکه تیم بسنیر کاشی‌های کف و لایه نازکی از خاک و آوار را برداشتند، قسمت بالای یک تابوت سربی نمایان شد. در نزدیکی آن، مجسمه‌های سنگ آهکی ظاهر شدند: سرها و بالاتنه‌هایی در اندازه واقعی که به‌طور مرتب درست زیر کف و در امتداد ورودی گروه کر چیده شده بودند.

بسنیر اجازه یافت تا عمیق‌تر از ۱۶ اینچ حفاری کند تا بتواند آثار را استخراج کند. درحالی‌که تیم ساختمانی منتظر بود، حفاری پنج‌هفته‌ای به بیش از دو ماه کشیده شد. یک تابوت سربی دیگر و همچنین چند قبر ساده‌تر پیدا شد؛ یافته‌هایی که چندان تعجب‌آور نبودند، چون در سراسر کلیسا قبرهای زیادی وجود دارد.

اما مجسمه‌ها به‌عنوان مهم‌ترین کشف شناخته شدند. باستان‌شناسان تشخیص دادند که این آثار بقایای یک «پرده‌نمای» سنگ آهکی قرن سیزدهمی هستند که در گذشته گروه کر و محراب نوتردام را از دید عمومی پنهان می‌کرد. این پرده‌نما در اوایل قرن هجدهم برچیده شد و عملاً ناپدید گشت و هیچ تصویر کامل یا سندی از سرنوشت آن وجود نداشت.

پرده‌نما: شاهکاری گمشده که دوباره کشف شد

«پرده‌نما» شاهکاری از مجسمه‌سازی گوتیک رنگ‌آمیزی‌شده بود. از جمله مجسمه‌هایی که تیم بسنیر کشف کرد، سر و بالاتنه مسیح بود؛ با چشمان بسته و خون قرمز که از زخم نیزه‌ای در پهلوی او جاری شده بود. بسنیر می‌گوید: «این مجسمه واقعاً از نظر ظرافت و توجه به جزئیات بی‌نظیر است. بازنمایی پلک‌ها، گوش‌ها و بینی فوق‌العاده است».

قطعه‌ای از پرده‌نمای کلیسای نوتردام

مجسمه‌های پرده‌نما داستان اصلی مسیحیت را روایت می‌کردند. به گفته مورخ، دنی ساندورن، «ما از توصیفات قدیمی می‌دانیم که صحنه‌هایی از رنج و آلام مسیح وجود داشته است؛ از شام آخر تا مصلوب شدن و رستاخیز، تمام داستان در آنجا نمایش داده می‌شد».

چرا پرده‌نما برچیده شد؟

پرده‌نما تقریباً پنج قرن پابرجا بود. در نهایت، تغییرات در مراسم مذهبی و تغییرات در سبک هنری باعث شد که سبک گوتیک کم‌کم نامحبوب شود. کشیش‌های نوتردام که سنت‌گرا بودند، پرده‌نمای خود را بیشتر از اکثر کلیساهای فرانسوی حفظ کردند.

بخشی از یک مجسمه کشف شده در زیر کلیسا

اما تحت فشار لوئی چهاردهم، که خواستار یک گروه کر بازتر بود (شامل مجسمه‌های بزرگی از خودش و پدرش، لوئی سیزدهم)، پرده‌نمای اصلی در نهایت در دهه ۱۷۱۰ برچیده شد و در کنار محل سابق خود دفن شد. با وجود اینکه مجسمه‌ها برچیده و شکسته شدند، هنوز مقدس محسوب می‌شدند و اجازه خروج از کلیسا را نداشتند.

باستان‌شناسان حدود هزار قطعه از پرده‌نما را کشف کردند که ۷۰۰ قطعه از آنها همچنان دارای آثار رنگ بودند. تصور می‌شود که در اصل، تمام مجسمه‌های نوتردام، از جمله آنهایی که در نمای جلویی قرار داشتند، به رنگ‌های روشن تزئین شده بودند، پیش از آنکه این سبک نیز از مد بیفتد. رنگ‌های باقی‌مانده روی مجسمه‌های پرده‌نما سرنخ‌هایی از ظاهر اصلی کلیسا ارائه می‌دهند.

بسنیر مطمئن نیست که تیمش چه مقدار از پرده‌نما را کشف کرده است، اما باور دارد که مقدار بیشتری از آن زیر گروه کر مدفون است؛ جایی که خارج از محدوده حفاری آنها قرار دارد. او می‌گوید: «غیرقابل بخشش است که چنین شاهکارهایی را در کف کلیسا باقی بگذاریم. حفاری‌ها باید ادامه پیدا کند.» اما با بازسازی تازه گروه کر و آماده شدن نوتردام برای بازگشایی، احتمالاً این اتفاق به این زودی‌ها نمی‌افتد.