شرکت آمریکایی چگونه هزاران نفر را به خاطر «موز» قتل عام کرد؟

فرادید| گابریل گارسیا مارکز در رمان «صد سال تنهایی» خوانندگان را با خانواده خیالی بوئندیا آشنا می‌کند که در شهر آمریکای مرکزی ماکوندو زندگی می‌کنند. گارسیا مارکز که راوی داستان شش نسل از خانواده است، داستانی خارق‌العاده و دراماتیک خلق کرد که در نهایت بیش از ۴۵ میلیون نسخه آن به فروش رسید.

به گزارش فرادید، شاید خوانندگان از دانستن این که برخی از بخش‌های کتاب از رویدادهای واقعی الهام گرفته‌اند، شگفت‌زده شوند. اگرچه ماکوندو زاییده تخیل نویسنده است، نقش آن به عنوان «جمهوری موز» و جزئیات یک قتل‌عام، به شکل تکان‌دهنده‌ای واقعی است. 

یک تجارت پررونق

موز پوشیده‌شده در کیسه‌های آغشته به آفت‌کش، سال ۲۰۱۹

بخش زیادی از سود یونایتد فروت به ضرر محیط‌زیست و کارگران محلی تمام میشد. بخش‌هایی از جنگل‌های بارانی برای کاشت موز تخریب شدند و مردم فقیر مجبور به ترک خانه‌های خود می‌شدند. از مواد شیمیایی برای مبارزه با بیماری موز و آفات بدون توجه به منطقه اطراف یا مردم آن استفاده می‌شد. 

یونایتد فروت تمام جنبه‌های زنجیره تأمین خود را کنترل می‌کرد و این کنترل به زندگی کارگران نیز کشیده شده بود. بیشتر کارگران محلی یا مهاجران فقیر بودند. به آن‌ها دستمزدهای اندکی پرداخت میشد و بیشتر به جای پول نقد به صورت کوپن بود. آن‌ها در محل کارشان در مسکنی که شرکت تهیه کرده بود زندگی می‌کردند. تمام زندگی آن‌ها حول کارشان می‌چرخید که هفت روز در هفته بود. بهداشت آن‌ها ضعیف بود و بیماری بین کارگران موز رایج بود. 

تلاش برای ایجاد تغییر

جزوه «موز جدید» از سال ۱۹۳۱، توسط شرکت تابعه The Fruit Dispatch Company تولید و توزیع شد

اگرچه این درخواست‌ها به‌ویژه با استانداردهای امروزی غیرعادی نبودند، اما عملی شدن این تغییرات هزینه‌های تولید و عملیات شرکت یونایتد فروت را به شدت افزایش می‌داد. بنابراین مقامات این شرکت تصمیم گرفتند از قدرت سیاسی قابل‌توجه‌شان برای حل تهدیدی که USTM برای سود آن‌ها ایجاد کرده بود، کمک بگیرند. 

مقابله به مثل یونایتد فروت 

کالوین کولیج اثر ساموئل جانسون وولف، ۱۹۲۳

رئیس‌جمهور کالوین کولیج به مسائل خارجی چندان آگاه یا علاقه‌مند نبود و این مسائل را به اعضای کابینه‌اش واگذار کرد، اما تمایل داشت منافع تجاری آمریکا را افزایش دهد. مشارکت تجاری ایالات متحده در آمریکای لاتین در دوره ریاست جمهوری او بسیار قوی بود و گاهی اوقات شامل حمایت نظامی از سوی دولت ایالات متحده می‌شد. 

یونایتد فروت برای حمایت در طول اعتصاب به دولت کولیج متکی بود و آن را دریافت کرد. تفنگداران دریایی آمریکا مستقر در سواحل کلمبیا تهدید کردند که در صورت امتناع دولت کلمبیا از افزایش و توقف اعتصاب، به این کشور حمله خواهند کرد. دولت کلمبیا با درک تأثیر اقتصادی و ارعاب نظامی که این تهدید به طور بالقوه به همراه دارد، تصمیم گرفت بنا به خواست یونایند فروت عمل کند. حکومت نظامی روز ۵ دسامبر اعلام شد.

کشتار موز

روز بعد، ۶ دسامبر، جمعیتی در شهر سیناگا جمع شدند. اگرچه بسیاری از جمعیت جزء کارگران اعتصابی بودند، اما برای اعتراض تجمع نکرده بودند. یکشنبه بود و بسیاری از افراد در مراسم کلیسای مجاور شرکت کرده بودند و منتظر شنیدن سخنرانی فرماندار منطقه بودند. بسیاری بر این باور بودند که قرار بوده درباره فهرست درخواست‌های USTM صحبت شود. علاوه بر کارگران یونایتد فروت، جمعیت شامل خانواده‌ها و فرزندان آن‌ها نیز میشد. 

علاوه بر مردمی که جمع شده بودند، اعضای ارتش کلمبیا نیز تجمع کردند. مسلسل‌ها در مجموع در چهار موقعیت، هر کدام در یک گوشه از میدان عمومی روی پشت بام بودند. سربازان به رهبری ژنرال کارلوس کورتس وارگاس که بعداً ادعا کرد فقط برای جلوگیری از تهاجم یک قدرت خارجی اقدام کرده، دستور دادند میدان ظرف پنج دقیقه خالی شود. بسیاری از جمعیت با اینکه سربازان و قدرت شلیک آن‌ها را می‌دیدند، باور نمی‌کردند ارتش بی‌گناهان را نشانه بگیرد و به آن‌ها شلیک کند. گذشته بر این، تعداد افرادی که در این منطقه کوچک جمع شده بودند، رفتن را برای کسانی که قصد ترک آنجا را داشتند غیرممکن کرده بود. 

«سخنرانی ریاست‌جمهوری» اثر ریکاردو رندون براوُ، ۱۹۲۹، این کاریکاتور رئیس جمهور کلمبیا میگل آبادیا مندز و نفوذ ایالات متحده بر او را مسخره کرده است.

معلوم نیست چه بلایی به سر اجساد کشته‌شدگان آمد، اگرچه برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد ارتش اجساد را در قطار بار کرد و آن‌ها را در یک گور دسته‌جمعی یا در اقیانوس رها کرد؛ دوباره شرکت یونایتد فروت بر سیاست منطقه تسلط داشت. 

یونایتد فروت به تبلیغ مزایای سلامتی موز ادامه داد. سال ۱۹۴۱ «ارزش‌های تغذیه‌ای و درمانی موز» توسط یونایتد فروت منتشر شد

شرکت یونایتد فروت که اکنون با نام چیکیتا شناخته می‌شود، هرگز به دلیل نقشی که در این قتل‌عام داشت مجازات نشد و به فعالیت خود در خاک کلمبیا ادامه داد. این قتل‌عام آخرین باری نبود که این شرکت به خاطر سود خود، خشونت را رواج داد. 

سال ۲۰۰۷، شرکت موز چیکیتا در دادگاهی به اتهام حمایت از تروریسم متهم شد. این اتهامات پس از کشف این موضوع مطرح شد که این شرکت در حال پرداخت‌های بلندمدت به نیروهای متحد دفاع شخصی یا AUC در کلمبیا است. AUC یک گروه شبه‌نظامی جناح‌راستی است که مسئول بسیاری از حملات خشونت‌آمیز علیه حقوق بشر از جمله قتل، آوارگی و تهدید است و بین سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۴ بیش از ۱.۷ میلیون دلار از چیکیتا دریافت کرده است. 

یک پسر شانزده‌ ساله در حال برداشت موز در کاستاریکا، سال ۲۰۱۹، عکس از مدیسون استوارت

با این حال، این جنایات تا حد زیادی بر عموم جهان پوشیده ماند و این بی‌خبری همچنان به موز کمک کرده تا جایگاهش را به عنوان محبوب‌ترین میوه جهان حفظ کند. هرساله صد میلیارد موز در سطح جهان خورده می‌شود که به طور یکسان در مزارع پشت خانه‌ها و مزارع شرکت‌ها تولید می‌شود و ده میلیارد آن موز شرکت چیکیتا است. 

وبسایت این شرکت در حال حاضر اقدامات حفاظت از محیط‌زیست، مشارکت در جنبش‌هایی مانند آگاهی از سرطان سینه و ابتکارات پایداری را تبلیغ می‌کند. آیا اینها اقدامات شرکتی است که خود را اصلاح کرده یا شرکتی که در نهایت باید در قبال اقداماتش از سوی مردم پاسخگو دانسته شود؟

مترجم: زهرا ذوالقدر