آلودگی هوا سرطان‌زا و دومین عامل مرگ زودرس

ایرنا: عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌گوید: آلودگی هوا هر سال بیش از هشت میلیون مرگ زودرس را در دنیا رقم می‌زند و در دنیا به‌ عنوان دومین عامل مرگ زودرس شناخته می‌شود. مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا به‌ عنوان دومین عامل مرگ پس از فشار‌خون شناخته شده‌اند. یکی از دلایل فشار‌خون هم مواجهه با آلودگی هواست. آلودگی هوا به ‌عنوان بزرگ‌ترین معضل محیط‌زیستی و خطرناک‌ترین عامل محیط‌زیستی برای سلامت انسان است. در ایران طبق قانون «هوای پاک»، یکی از وظایف وزارت بهداشت محاسبه مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا و خسارات اقتصادی ناشی از آن است. این وزارتخانه از سال ۱۳۹۶ این کار را شروع کرده است. آخرین آماری که وزارت بهداشت منتشر کرده، مربوط به سال ۱۴۰۲ است. در بررسی که در ۵۷ شهر با جمعیتی نزدیک به ۴۸ میلیون نفر انجام شده است، ۳۰‌هزار‌و ۶۹۰ نفر از هم‌وطنان ما‌ بر اثر مرگ منتسب به ذرات معلق در این شهرها جان خود را از دست داده‌اند. او معتقد است: آلودگی هوا بعد از سوءتغذیه دومین علت مرگ زودرس کودکان است. آلودگی هوا در همه مراحل زندگی انسان اثر منفی می‌گذارد؛ از دوران جنینی تا سالمندی. در مورد ایجاد سرطان و به‌ویژه سرطان خون در کودکان نیز نقش آلودگی هوا اثبات شده است. تولد نوزادان زودرس، تولد کودکان با وزن کم، مرگ‌های زودرس، عفونت‌های تنفسی و کاهش ضریب هوشی، از عوارض مواجهه کودکان، نوزادان و مادران باردار با هوای آلوده است. اگر بتوانیم آلودگی هوا را کنترل کنیم، خیلی می‌تواند به بحث جوانی جمعیت کمک کند. شاهسونی ادامه می‌دهد: غلظت ذرات معلق در ایران به‌طور میانگین ۳۰ میکروگرم بر مترمکعب است که بیشتر از شش برابر رهنمود سازمان جهانی بهداشت و ۲.۵ برابر استاندارد ملی کشور است. این رقم نشان می‌دهد مردم ما چند برابر استاندارد ملی کشور با این ذرات مواجه‌ هستند. ما در کشور منابع انتشار مختلفی داریم که باعث تولید این ذرات معلق و سایر آلاینده‌ها می‌شوند. مازوت و سوخت‌های سنگین هم سبب انتشار گاز دی‌اکسید گوگرد و ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون می‌شوند. توقف هر‌کدام از این منابع انتشار، از‌ جمله مازوت‌سوزی، منجر به کاهش غلظت ذرات معلق به ‌عنوان مهم‌ترین آلاینده مضر برای سلامتی مردم خواهد شد. او می‌گوید: وزارت بهداشت طبق قانون هوای پاک، وظیفه محاسبه مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا و اعلام شرایط اضطرای را دارد. ما از سال ۱۳۹۶ این کار را انجام داده‌ایم و نتایج کار خود را به‌طور مستند خدمت سیاست‌گذاران ارسال کرده‌ایم. طبق قانون هوای پاک، وظیفه نظارت بر حسن اجرای قانون هوای پاک با سازمان محیط زیست کشور است. ما در سال گذشته هم به این موضوع ورود کردیم و در شهرهایی مثل اراک و دیگر شهرهایی که در آنجا مازوت‌سوزی می‌شد، از طریق دانشگاه‌های علوم‌پزشکی به وظایف خود عمل کردیم و نتیجه را برای دستگاه‌های مسئول فرستادیم، ولی حمایتی که باید انجام می‌شد‌ صورت نگرفت و مازوت‌سوزی متوقف نشد. اما در سال جاری این تصمیم گرفته شد که مازوت‌سوزی متوقف شود. او توضیح می‌دهد: واقعیت این است که ما در تهران بحث مازوت‌سوزی نداشتیم و مازوت‌سوزی در کلان‌شهرهایی مثل اراک و اصفهان اتفاق می‌افتاد. یکی از مشکلاتی که با آن مواجهیم بحث ناترازی انرژی است. مصرف بالای انرژی در کشور باعث شده‌ نیروگاه‌ها برای تأمین سوخت خود و تولید برق به سمت مازوت‌سوزی بروند. میزان بالای مصرف انرژی به‌خصوص در منازل باعث مازوت‌سوزی شده است؛ در‌حالی‌که در شرایط طبیعی، سوخت نیروگاه‌ها باید گاز طبیعی باشد. به گفته او، مطالعه‌ای که صرفا درباره مازوت‌سوزی انجام شود، از طرف وزارت بهداشت انجام نشده است، اما در شهرهایی که مازوت‌سوزی انجام می‌شود شاهد افزایش غلظت ذرات معلق و همچنین دی‌اکسید گوگرد هستیم. بررسی‌هایی که انجام داده‌ایم نشان می‌دهد‌ افزایش غلظت آلاینده‌ها سبب بیشتر‌شدن مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا می‌شود. مهم‌ترین اقداماتی که ما می‌توانیم درباره بحث آلودگی هوا انجام دهیم، ابتدا توسعه ناوگان حمل‌ونقل و سپس حرکت به سمت مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر است. او تأکید می‌کند: آلودگی هوا طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت، سرطان‌زای قطعی است و مواجهه طولانی‌مدت با آلودگی هوا سبب ایجاد سرطان به‌خصوص در کودکان می‌شود. تقریبا هر ۲۰ میکروگرم مواجهه با غلظت ذرات معلق در هوا معادل مصرف یک نخ سیگار است. در بعضی از روزها این غلظت به چندین برابر می‌رسد؛ گویی هر شهروند غیرسیگاری چند نخ سیگار کشیده است. امیدواریم مردم از این اقدام دولت با مصرف کمتر برق پشتیبانی کنند. شاهسونی می‌گوید: طبق قانون هوای پاک مصوب سال ۹۶ که به دستگاه‌های مربوطه ابلاغ هم شد، باید سالانه ۱۰ درصد از تولید انرژی و برق وزارت نیرو از انرژی‌های تجدیدپذیر باشد. موقعیت جغرافیایی کشور ما طوری است که هم نور خورشید و هم باد داریم و می‌توانیم از آنها برق تولید کنیم. اگر این قانون اجرا شود، می‌تواند آلودگی هوای کشور را به‌طور محسوسی کاهش دهد.