(تصاویر) شکل و شمایل تخت جمشید قبل از حفاری
در سال ۱۹۲۴ میلادی (۱۳۰۳ خورشیدی) محقق آلمانی «ارنست هرتسفلد»، متخصص باستانشناسی، تاریخ و زبانهای ایران باستان، با درخواست دولت ایران قرار شد طرحی دقیقی از مجموعه کاخهای عظیم ویرانشده هخامنشی تخت جمشید تهیه کند. کاوشهای تخت جمشید از زمستان ۱۹۳۰-۱۹۳۱ میلادی آغاز شد و مؤسسه شرقشناسی دانشگاه شیکاگو مسئولیت حفاری و مرمت در تختجمشید را تا پایان سال ۱۹۳۹ میلادی به عهده گرفته بود.
هرتسفلد تا سال ۱۹۳۴ کاوشهای تخت جمشید را ادامه داد و مهمترین اقدامات او در این مدت، خاکبرداری کاخ خشایارشا، کشف بقایای رنگ روی پیکرههای شاه و ملازمانش در درگاه شمالی عمارت شورا، کشف کتیبه تأسیس کاخ جنوب شرقی، کشف کتیبه تأسیس کاخ صدستون، کشف مجموعه الواح گلی تختجمشید، کشف الواح زرین و سیمین با کتیبهای از داریوش مربوط به تأسیس کاخ آپادانا بود.
اگرچه بسیاری از مسافران و محققان اروپایی در قرن ۱۸ و ۱۹ از این مکان دیدن و آن را توصیف کردند، اما ارنست هرتسفلد نخستین کسی بود که با استفاده از روشهای حفاری مدرن و تکنیکهای روز، تحقیق علمی را طراحی و آغاز کرد. هرتسفلد با شروع این اقدام عظیم در سال ۱۹۳۱ میلادی تحت حمایت موسسه شرقشناسی دانشگاه شیکاگو، از معماران فردریش کرفتر (۱۸۹۸-۱۹۹۵) و کارل برگنر (متوفی ۱۹۳۵) برای شرکت در پروژه دعوت کرد و از ویرانههای تخت جمشید عکسهای هوایی گرفته شد که امروز یکی از اسناد مهم به جا مانده از این پایتخت امپراتوری ایران است.
تخت جمشید یکی از چندین پایتخت امپراتوری ایران در دوره هخامنشی (حدود ۵۵۰ تا ۳۳۰ قبل از میلاد) بود که در اوج خود از دریای اژه تا دره سند امتداد داشت. تخت جمشید در دامنه کوه رحمت یا کوه مهر توسط داریوش اول هخامنشی (حکومت ۵۲۲ تا ۴۸۶ پیش از میلاد) در حدود ۵۱۸ پیش از میلاد تاسیس شد. بناهای تراسی تخت جمشید (پارسه یا پرسپولیس نام یونانی به معنی شهری در پارس) که در دشت مرودشت، در حدود ۶۰ کیلومتری شمال شرقی شهر امروزی شیراز واقع شده است، احتمالاً محلی برای خدمات اداری داشته است. بخشهای تشریفاتی ویرانههای تخت جمشید که توسط اسکندر مقدونی در سال ۳۳۰ قبل از میلاد تخریب و به آتش کشیده شد تا سال ۱۶۲۰ میلادی شناسایی نشده بود.
پایگاه میراث جهانی تخت جمشید نیز به انگیزه چهلوپنجمین سالگرد ثبت تخت جمشید ویدئویی از بازسازی کاخهای تخت جمشید، کاوشهای باستانشناسی و ثبت آن در یونسکو منتشر کرده است.
منبع: ایسنا
منبع: faradeed-212004