این غار در مازندران به دلیل شرایط خاص، دیگر قابل دسترسی نیست

به گزارش شرق ، درجه حفاظتی دو غار به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردی که دارند ارتقاء یافت. غارها به لحاظ اهمیت به چهار درجه تقسیم می‌شوند افزایش درجه حفاظت غارها به منظور حفاظت از گونه‌های جانوری، گیاهی و ساختارهای درونی آن‌هاست.

هم‌اکنون غار لی‌بن به درجه یک و غار دانیال به درجه ۲ ارتقاء یافتند.

نمونه‌هایی دیگر از غارهای درجه یک:

غار کتله خور در زنجان: ساختارهای بسیار زیبا قندیل‌ها

قره نازدر آذربایجان غربی: ارتباط با آبخوان کارستی و اهمیت آن در تامین آب شرب

سرخون- یزد: ساختارهای حساس و گونه های خاص زیستی

بخش‌های دست‌نخورده غار علیصدر و سهولان

غارهای درجه ۲؛ دسترسی محدود (محققان و غارنوردان حرفه ایی)

غار دانیال

شهرستان عباس آباد البرز مرکزی

دلیل ارتقاء درجه حفاظتی: دومین غار بزرگ رودخانه‌ای ایران بعد از غار قوری قلعه پاوه است که گونه‌ای از بندپایان میکروسکوپی به نام Plutomurus danialensis در آن یافت شده است. این غار به دلیل حفاظت از آبخوان‌ها و سفره‌های آب‌های زیرزمینی از آلودگی به درجه ۲ ارتقاء یافت و صرفا برای محققان و غارنوردان در دسترس است.

نمونه‌هایی دیگر از غارهای درجه دو:

نباتی و دوسر در یزد: به علت دارابودن ساخت های ارزشمند زمین شناسی

چیر در آذربایجان شرقی : بدلیل خطر آسیب توسط معادن مجاور

کهک در دلیجان: از پرپرتگاه‌ترین غارهای ایران، دارای بلندترین چکیده‌های مخروطی و مرمرین سرخ

درجه ۳: گردشگرپذیر

ازوار در کاشان

نخجیر در اراک

درجه ۴؛ دسترسی آزاد

ارزش زیستگاهی دارد و به همه غارهایی اطلاق می‌شود که حیات وحش از آن برای استراحت و یا زادآوری استفاده می‌:ند. این غارها برای انسان جذابیت بصری ندارد ولی به دلیل طمع گنج‌یابان تخریب می‌شود. البته برخی از این غارها مانند غار اسکندر گازهای سمی کشنده تولید می‌کنند. چندی پیش چند گنج‌یاب در اثر گاز گوگرد دی اکسید جان خود را در غار از دست دادند.

غارها، قدیمی‌ترین بانک ژن دنیا هستند

راشین گوهرشاهی، متخصص سنگ‌شناسی: غارها به لحاظ حساسیت به تخریب و ارزش حفاظتی به ۴ گروه تقسیم می‌شوند. درجه غارها زمانی افزایش می‌یابد که مطالعات علمی روی آن صورت گرفته باشد و به طور مثال ویژگی خاصی مانند گونه‌ای بسیار نادر، ساختارهای فیزیکی خاص، پیدا کردن آثار تاریخی و اجتماعات کهن، یا استخوان‌های باستانی و ... درون آن وجود داشته باشد و یا مشخص شود، حضور گردشگر و یا غارنورد به این موجودات آسیب جبران ناپذیر وارد می‌کند. تردد در غارهای درجه برای عموم ممنوع است و فقط متخصصان برای پژوهش از سازمان حفاظت محیط زیست و با رعایت پروتکل‌های خاص وارد آن می‌شوند. اواخر دهه ۸۰ دستورالعمل حفاظت و بهره برداری از غارهای کشور تدوین شد. تا پیش از این مصوبه غارهایی مثل سهولان و علیصدر که به لحاظ حساسیت جزو غارهای درجه یک هستند، مورد بهره‌برداری قرار گرفته است و الان بخشی از معیشت مردم محلی وابسته به آن شده است. در حالی که غارهای درجه یک این‌چنینی را برای زنده ماندن غار، نباید بیشتر از ۵۰۰متر اجازه تردد داد. سازمان حفاظت محیط زیست البته نمی‌خواهد که جلوی گردشگران و اقتصاد محلی را بگیرد ولی پیمانکار حداقل می‌تواند با حساسیت بیشتر گردشگری در غارها را مدیریت کند. هر ۲۰ نفر یک راهنما به همراه داشته باشد که دیوارنگاری توسط برخی گردشگران صورت نگیرد، اجازه بردن وسایل شخصی و خوراکی به درون غار ندهد.

غارها موجودات زنده‌ای هستند که با دی‌اکسید ناشی از تنفس گردشگران، نورهای مصنوعی، زباله، میکروارگانیزم‌هایی که انسان‌ها با خود به عمق غار می‌برند و ... شروع به خودتخریبی و مردن می‌کنند. غاری که استالاکتیت و استالاگمیت در آن شکل می‌گیرد، هنوز زنده است. غارها، قدیمی‌ترین بانک ژن دنیا هستند. هر میکروارگانیسمی که درون آن باشد تا میلیون‌ها سال درون غار دست‌نخورده باقی خواهد ماند. مثلا الان در بخش‌هایی از غار سهولان، ساختارهای گل‌کلمی به دلیل حضور بی‌ضابطه گردشگر جلبک بسته و تخریب در آن شروع شده است. حضور بی‌ضابطه اقلیم غار را از بین می‌برد. در این صورت ارزش حفاظتی غار نیز کاهش پیدا می‌کند. در این شرایط سازمان حفاظت محیط زیست، بخش‌های دست‌نخورده‌تر غار را با حصارکشی مسدود می‌کند و اجازه بازدید نمی‌دهد؛ مثل غار کتله خور و علیصدر. تا کنون ۱۳ غار درجه یک به ثبت ملی رسیده است.

غارهای درجه ۲ نیمه مسدودند و محققان و غارنوردان حرفه‌ای با اجازه سازمان حفاظت محیط زیست اجازه حضور در آن را پیدا می‌کنند. در این غارها به هیچ عنوان اجازه نورپردازی داده نمی‌شود. خوشبختانه جامعه غارنوردان ما به این موضوع آگاهند. غارهای درجه سه به روی عموم باز است و بهره‌برداران می توانند آن را نورپردازی و پله گذاری کنند. اصلی‌ترین معارض این غارهای معدنکاوان هستندو غارهایی مثل ازوار در کاشان و یا نخجیر اراک به لحاظ اهمیت بیشتر از درجه ۳ باید حفاظت شوند ولی به دلیل تعارضاتی که با میراث فرهنگی و معدنکاوان دارد متاسفانه هنوز به درجه بالاتر ارتقاء نیافته است.

غارهای درجه ۴، ارزش زیستگاهی برای حیات وحش دارد. این غارها به عنوان پناهگاهی برای حیوانات در زمستان عمل می‌کنند و از نظر طبیعی کارکرد دارند. این غارها برای انسان‌ها جذابیت بصری ندارد ولی برای خفاش‌ها که ارزش زیستی آنها این روزها به وضوح مشخص شده است، مامن و محل زادآوری است. اندازه و محل قرارگیری آنها اهمیت ندارد بلکه ارزش زیستگاهی آن مهم است. متاسفانه این غارها بیشتر مورد هجوم گنج‌یابان قرار می‌گیرد.