این «چشم» چگونه بر مصر باستان فرمانروایی می‌کرد؟

فرادید| چشم رع نمادی از مصر باستان و مملو از نمادگرایی و اهمیت تاریخی است. «رع» خدای خورشید در آیین‌های مصر باستان بود و نماد چشم، بُعدی خاص از قدرت او را نشان می‌داد.

به گزارش فرادید؛ مصریان معتقد بودند چشم رع که گاهی «چشم حقیقت» نامیده می‌شود، می‌تواند هر چیزی را ببیند و از این رو، حس اقتدار بی‌نظیری بر نوع بشر به او داده بودند. این نماد در اشکال مختلف هنر مصری، از جمله هیروگلیف‌ها، کنده‌کاری‌ها و طلسم‌ها به شکل چشم انسان یا شبیه چشم شاهین با قطره اشکی که از آن می‌ریزد، ظاهر شده است.

سخمت و چشم رع

انرژی زنانه‌ی موجود در چشم رع را می‌توان با این باور مصریان قیاس کرد که خورشید نماد رشد، باروری و تولد است و از این جهت می‌توان آن را یک موجود مونث به حساب آورد. در یکی از داستان‌های قدیمی رع، اشک‌هایی که از چشمان او می‌ریزند به نخستین مردم روی زمین تبدیل می‌شوند که نمایانگر قدرت عظیمی است که مصریان باستان به این نماد به عنوان منبع اصلی تمام زندگی نسبت می‌دادند. 

نمادی ژرف در مصر باستان

طلسم چشم رع، ۱۰۷۰–۶۶۴ پیش از میلاد

از یک سو، چشم رع به عنوان یک نیروی حفاظتی توانا دیده میشد که می‌توانست خطرات قریب‌الوقوع را دفع کند، مردم را ایمن نگه دارد، تعادل و نظم را در جهان برقرار کند و قدرت شفابخش باورنکردنی دارد. از سوی دیگر، چشم رع به عنوان یک محافظ سرسخت، این قدرت را داشت که ترس بزرگی به دل مصریان باستان بیندازد، چون آن‌ها معتقد بودند چشم رع می‌تواند شاهد اعمال شیطانی یا انحرافی آن‌ها باشد و اشکال خشونت‌آمیز و مخربی از مجازات را در مورد آن‌ها اعمال کند. این دوگانگی را می‌توان با روشی که مصریان هم به خورشید احترام می‌گذاشتند و هم از آن می‌ترسیدند (بخاطر خواص حیات‌بخش و مخرب آن) مقایسه کرد. 

چشم رع و چشم حوروس

تصاویری متفاوت از چشم رع/چشم حوروس

شکل متمایز و سبک‌دار چشم رع با تزئینات مواج آن، طوری طراحی شده بود که به علائم چشم شاهین، پرنده‌ای محبوب مصریان باستان شبیه باشد. این موضوع، چشم را با خود رع پیوند می‌دهد که معمولاً در آثار هنری به شکل مردی با سر شاهین نشان داده می‌شود. امروزه، چشم رع همچنان یک موتیف در فرهنگ عامه، در جواهرات، خالکوبی‌ها و سایر اشکال هنری است که به دلیل مظهر برجسته و نمادگرایی عمیق‌تر آن تحسین می‌شود.

مترجم: زهرا ذوالقدر