زخم توله‌شیر قدیمی است

زینب  رحیمی-خبرنگار محیط زیست: دامپزشکی که توله ‎شیر باغ وحش صفادشت را جراحی کرد، می‎گوید: در هنگام مراجعه، وضع حیوان مزمن بود و رنگ استخوان، بافت عفونی زخم و کم‎خونی شدید نشان می‎‎دهد که این زخم به تازگی ایجاد نشده است. توله‎شیر زخمی باغ ‎وحش صفادشت که روز دوشنبه (16 مهر 1403) از باغ وحش به بیمارستان دامپزشکی مرکزی تهران منتقل شده بود، تحت عمل جراحی قرار گرفت. پای چپ توله ‎شیر از وسط استخوان ران به پایین قطع شده و یک بند و نیم از انگشت شماره پنچ دست راستش هم بریده شده است. باغ وحش صفادشت در روزهای ابتدایی ماه مهر پلمب شد و در حال حاضر امکان بازدید عمومی از این مجموعه وجود ندارد. با اینکه علیرضا شرفی مدیرعامل سابق باغ وحش صفادشت، تصرف عدوانی را دلیل تعطیلی این مجموعه می‎داند، شهردار صفادشت عملکرد غیرقابل قبول مدیر باغ وحش و تلفات چند حیوان از جمله زرافه و گورخر را به‌عنوان عامل پلمب‌شدن باغ وحش پیش می‎کشد. درباره زمان زخمی‌شدن توله‎شیر باغ وحش صفادشت هم اختلاف وجود دارد. با اینکه شرفی مدیرعامل سابق باغ وحش صفادشت، مدعی است که هم‌زمان با پایان کارش در باغ وحش صفادشت، همه حیوانات در سلامت کامل بوده‎اند و پای توله‎شیر بعد از تحویل باغ‎ وحش آسیب دیده است اما سازمان حفاظت محیط زیست اظهارات او را خلاف واقع دانسته و اعلام می‎کند که آسیب‌دیدگی توله‎شیر حداقل به سه ماه پیش برمی‎گردد.

زخم‌‌های توله‎ شیر تازه نبود

در این میان، اظهارات دامپزشکی که توله‎شیر را جراحی کرده، روشنگر است. دکتر امید مرادی، رئیس بیمارستان دامپزشکی مرکزی تهران، تازه‌بودن زخم حیوان را به هیچ وجه تأیید نمی‎کند و علائمی مثل بیرون‌زدگی استخوان‎ها، تغییر رنگ استخوان، تغییرات ایجادشده در بافت و عفونی‌شدن آن را نشانه وضع مزمن توله‎شیر می‎داند و صراحتا می‎گوید که «مدت‌زمان قابل توجهی از جراحت توله شیر گذشته است. کم‎خونی شدید حیوان هم این را تأیید می‎کند. همچنین نبود خون‌ریزی در بافت و وجود عفونت شدید در آن نشانگر این است که مدت‌زمانی از بروز زخم گذشته، به حدی که استخوان‎ها هم کاملا تغییر رنگ داده‎اند».

بخیه دست توله‎ شیر اصولی نبوده

این دامپزشک با تأکید بر اینکه در یک دوره زمانی، استخوان‎های بیرون‌زده حیوان در معرض هوا بوده است، در پاسخ به این پرسش که آیا کار درمانی برای بهبود زخم دست و پای توله‎شیر انجام شده بوده یا خیر؟ می‎گوید: «معلوم بود اقداماتی برای بخیه‌زدن زخم دست توله‎شیر انجام شده بود اما نتیجه‎بخش نبوده چون به طور اصولی بخیه نشده بود. معاینات نشان می‎دهد که مدتی از زمان بخیه گذشته بود و از نخ نایلون برای بخیه دست توله‎شیر استفاده شده بود، نه نخ قابل جذب. از نظر من این توله‎شیر اقدامات درمانی جدی‎تری نیاز داشته است».

ادعای باغ وحش صفادشت درباره خودخوری توله‎ شیر تأیید نشد

هنوز دلیل اولیه بروز زخم دست و پای توله‎ شیر باغ وحش صفادشت مبهم است. دامپزشک سابق این باغ وحش مدعی است که دست توله‌شیر در اثر بازی با توله پوما زخمی شده بود اما پای حیوان در اثر خودخوری آسیب دیده بود. مدیرعامل سابق باغ وحش صفادشت هم در گفت‎وگو با «شرق» اضطراب ناشی از تنهایی توله‎شیر را دلیل بروز خودخوری در حیوان می‎داند و معتقد است که این عارضه طی سه یا چهار روز ایجاد شده است اما دامپزشک جراحی که توله‎شیر را معاینه و جراحی کرده این اظهارات را به هیچ وجه تأیید نمی‎کند. او می‎گوید: «ممکن است در شرایط اضطراب‎آور، حیوان دست به خودخوری بزند، اما اینها نشانه‎های خاص خودش را دارد. اگر حیوان با دندانش زخم را کنده باشد، لبه‎های زخم، لبه‎های تر و تمیز و شارپی نیست. ظاهر زخم در دست و پای توله‎شیر نشان نمی‎دهد که حیوان در اثر استرس پای خودش را کَنده و دریده باشد».

معاینه زخم توله‎ شیر

مرادی تأکید دارد: «براساس مشاهدات من، هیچ علائمی وجود ندارد که ثابت کند پای توله‎شیر باغ ‎وحش صفادشت توسط خودش یا حیوان دیگری گاز گرفته یا دریده شده است. در بسیاری مواقع حیوان به دلیل نداشتن حس درد در ناحیه‎ای از دست یا پا می‎تواند بخشی از اندام را بکند. این در شرایطی است که حیوان دچار عفونت شدید شده باشد و چون بوی عفونت را می‎فهمد برای دورکردن منبع بو از خودش، آن را می‎کند. در چنین مواقعی، ظاهر زخم قابل تشخیص است اما درباره این توله‎شیر، شکل زخم به هیچ عنوان نشانگر دریدگی نبود و این‌طور نبود که حیوان خودش را دریده باشد بلکه زخم به شکلی بود که استخوان‎ها همه از بند جدا شده بودند. اگر حیوان خودش را دریده بود، استخوان می‎شکست. به نظر من زخم این حیوان ناشی از یک ضربه بوده است». چرایی آسیب‎دیدگی توله‎شیر باغ‎ وحش صفادشت همچنان محل سؤال است، دامپزشک جراح این حیوان هم وجود اطلاعات مربوط به رادیوگرافی حیوان در مرحله اولیه بروز زخم را لازمه اظهارنظر دقیق می‎داند. او ضربه شدید به دست و پا، یا ردشدن شیء سنگین از روی پای حیوان را به عنوان دلیل احتمالی بروز آسیب مطرح می‎کند. اما نکته مهم این است که از نظر دامپزشک جراح توله‎شیر، زخم دست و پا در یک بازه زمانی ایجاد شده است. چون نشانه‌هایی مثل گوشت‌آوردن زخم در دست و پای حیوان شباهت بسیاری به هم دارد. موضوعی که اظهارات مسئولان باغ وحش صفادشت درباره زمان بروز زخم در ناحیه دست و پا را هم زیر سؤال می‎برد.

وضع پا وخیم بود

توله‎ شیر شش‌ماهه باغ وحش صفادشت ماده است. حالا پای چپش قطع شده و یک و نیم بند از انگشت پنجم دست راستش هم بریده شده است. امید مرادی دامپزشکی که این توله‌شیر را جراحی کرده، می‎گوید: «سعی کردیم تا حد ممکن، حداقل تغییر در آناتومی بدن توله‎شیر اعمال شود یعنی حداقل کوچک‌سازی را انجام دهیم چون اندام قدامی برای این حیوانات اهمیت بسیاری دارد. به هر حال وضع پا بسیار وخیم بود و استخوان‎های قبل از بندهای انگشت اصلا وجود نداشت».

توله ‎شیر باغ وحش صفادشت بعد از جراحی مجددا به همین باغ وحش برگردانده شده و در همان‌جا نگهداری می‎شود، بنابراین این نگرانی‎ وجود دارد که زخم حیوان مجدد عفونت کند. ضمن اینکه بروز مشکلات استخوانی از جمله آرتروز و محدودیت در بارداری از جمله چالش‎های احتمالی این شیر ماده در بزرگسالی است.