گِل‌نِبِشته‌های هخامنشی به ما چه می‌گویند؟
تاریخ با ما سخن می‌گوید، فیلم‌ها، کتاب‌ها، موزه‌ها، اسناد و هر اکتشافی برای ما از اعماق تاریخ و زیست فرهنگی و اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مردمان قدیم از تمدن‌های گذشته روایت‌های شگفت انگیزی دارند می‌کنند. دیوار نوشته‌ها نقاشی‌ها، معماری‌های قدیم، هر آنچه که میراث فرهنگی یک کشور است، چه در معرض دید باشند یا به تازگی کشف شوند، داستانی و ماجرایی و پیامی برای ما دارند. الواح تاریخی و گلنبشتهها نیز چنین هستند.
به گزارش ایرنا، در میان آثار مسترد شده به ایران از کشور‌های خارجی، گلنبشتهها (الواح) مربوط به دوره هخامنشی، یکی از پرخبرترین و جذاب‌ترین محموله‌های استردادی است که تا کنون در قالب ۶ محموله ایران برگردانده شده‌اند. ششمین محموله شامل ۱۱۰۰ قطعه لوح تاریخی به زبان و خط عیلامی، است که پنجم مهر ماه ۱۴۰۳ همزمان با بازگشت مسعود پزشکیان رئیس جمهوری از سازمان ملل متحد آمریکا به کشور بازگردانده شد.
استرداد این اشیاء تاریخی نتیجه رایزنی‌های فشرده وزارت امور خارجه، وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و معاونت حقوقی رئیس‌جمهوری با موسسه شرق‌شناسی شیکاگو است که پیش از این هم در ۵ مرحله و در مجموع، ۵ هزار و ۷۶۸ قطعه از این الوح تاریخی به کشور بازگردانده شده است.
تا کنون ۶ هزار و ۸۶۸ قطعه از این الواح در سال‌های ۱۳۲۷، ۱۳۳۰، ۱۳۸۴، ۱۳۹۸، ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ به کشور بازگشته است و قرار است مابقی الواح که شامل ۸ هزار و ۱۰۰ قطعه است نیز در مدت ۵ سال آینده به کشور بازگردانده شوند.
گلنبشتهها کجا و کی کشف شده‌اند؟
الواح گلی در فاصله سال‌های ۱۳۱۱ تا ۱۳۱۴ در مجموعه تخت جمشید در یک محل کشف شدند، اما به دلیل فقدان دانش بازخوانی آنها در کشور، طی توافقی به موسسه شرق‌شناسی آمریکا ارسال شدند تا مورد بازخوانی قرار گرفته و اطلاعات ارزشمند آنها استخراج شود.
در سال ۱۳۱۱ هنگام ریل‌گذاری برای تخلیه خاک‌های کاوش ایوان شمالی تخت‌جمشید، در گوشه شمال شرقی تختگاه کاوشگران با بخش بایگانی هخامنشیان برخورد کردند، ۳۰هزار لوح گلی از آنجا کشف شد، در کاوش‌هایی که در خزانه هخامنشیان انجام شد هم ۳ هزار لوح گلی دیگر نیز کشف شد.
چه تعداد گل‌نبشته برگردانده شده است؟
بعد از مطالعه و انتشار نتایج مطالعات صورت گرفته روی این الواح در قالب چند کتاب، استرداد آنها آغاز شد که تاکنون بخشی از لوح‌ها در چهار مرحله به ایران برگردانده شده‌اند: سال ۱۳۲۷ شمسی (۱۷۹ قطعه)، سال ۱۳۲۹ شمسی (۳۷هزار قطعه)، سال ۱۳۸۳ شمسی (۳۰۰ قطعه) و سال ۱۳۹۸ شمسی (۱۷۸۳ قطعه)؛ سال ۱۴۰۲ (۳۵۰۶ قطعه) و مهر سال ۱۴۰۳ (۱۱۰۰ قطعه) هم مسترد شد، که البته بخش‌های اول و دوم استردادی قطعات عموما خرد شده و ناخوا بودند.
در این میان بازگشت بخش چهارم الواح به کشور شرایط پیچیده‌تری داشت و اسرائیل بنا داشت تا لوح‌های هخامنشی را به عنوان غرامت یک حمله انتحاری از سوی مبارزان فلسطینی مصادره کند که برای آن پرونده معروف «جنی روبین» را علیه ایران تشکل داد و لابی صهیونیست‌ها هم در این زمینه کاملاً مصمم بود الواح ایرانی را به نفع خانواده قربانیان آن واقعه مصادره کند، اما نهایتاً پیگیری‌های ایران مانع آن شد و تیر رژیم صهیونیستی برای غارت لوح‌های هخامنشی به سنگ خورد.
بی‌تردید استرداد اشیا تاریخی دستاورد ارزشمند فرهنگی در چارچوب دیپلماسی فرهنگی و حقوقی است، دستاوردی برای استیفای حقوق ملت ایران و ثمره ماندگار تلاش کارشناسان و مدیران وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وزارت امور خارجه و معاونت حقوقی ریاست جمهوری در صحنه دیپلماسی با پایداری و ایستادگی است.
منبع: fararu-784169