به بهانه حادثه معدن طبس؛ مستمری بازماندگان چگونه محاسبه می‌شود؟

ایرنا: با فروکش‌کردن التهاب ناشی از وقوع انفجار در معدن زغال‌سنگ طبس و اتمام عملیات امداد و نجات، اکنون وقت آن رسیده تا مطالبات قانونی خانواده‌های قربانیان این حادثه در اسرع وقت پیگیری و پرداخت شود. آن‌طور که «جواد قناعت»، استاندار خراسان جنوبی، در دیدار جمعی از خانواده‌های جان‌باختگان این حادثه بیان کرده، دیه متوفیان با طی‌کردن روند عادی خود در حال پرداخت به خانواده‌هاست و شرکت معدنی مبلغی هم به‌عنوان مساعده و به صورت بلاعوض به جهت تأمین هزینه‌های مراسم تدفین و ترحیم به حساب خانواده‌ها واریز کرده است. قناعت با اشاره به اینکه مهم‌ترین دغدغه خانواده‌ها برقراری مستمری متوفیان است، متذکر شد: این موضوع با جدیت در حال پیگیری است و سعی شده این مستمری از همین مهرماه و بدون وقفه پرداخت شود. مطابق مفاهیم علوم اجتماعی سازمان‌های بیمه‌ای و به عبارتی دقیق‌تر، جامعه در موارد فوت نان‌آور خانواده، جایگزین او شده و مسئولیت تأمین معیشت بازماندگان بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی را برعهده خواهد گرفت. اما چه افرادی از بازماندگان استحقاق دریافت مستمری را دارند؟ همه بیمه‌شدگانی که تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی هستند که در زمان حاضر بیشتر از نصف جمعیت ایران را شامل می‌شود، بعد از پرداخت حق بیمه و احراز شرایط سن و سابقه بیمه‌پردازی می‌توانند تقاضای بازنشستگی کرده و از مزایای آن در کنار خدمات درمانی استفاده کنند. اما اگر فرد بیمه‌شده یا بازنشسته یا ازکارافتاده کلی فوت کند، این سازمان به بازماندگان او در صورت احراز شرایط قانونی، مستمری بازماندگان پرداخت می‌کند. درباره نحوه برقراری مستمری بازماندگان بیمه‌شدگان و اینکه چه کسانی مشمول دریافت آن هستند، با رئیس اداره امور بازماندگان اداره کل مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی به گفت‌وگو نشستیم. رئیس اداره امور بازماندگان اداره‌ کل مستمری‌های سازمان تأمین‌ اجتماعی در توضیح این مطلب در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا گفت: براساس قانون تأمین‌ اجتماعی، پرداخت حقوق و مستمری به بازماندگان واجد شرایط بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر بازنشسته یا ازکارافتاده کلی فوت‌شده، یکی از تعهدات بلندمدت این سازمان است که به‌عنوان «برقراری مستمری بازماندگان» شناخته می‌شود. «رضا دهقان‌زاده» اظهار کرد: در صورت فوت بیمه‌شده قبل از بازنشستگی بر اثر حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای (بیماری‌هایی که به سبب شرایط محیط کار برای بیمه‌شده پیش می‌آید)، بازماندگان واجد شرایط او مشمول دریافت مستمری بازماندگان خواهند بود. او افزود: وفق بند ۱۶ ماده ۲ قانون تأمین اجتماعی، مستمری عبارت از وجهی است که طبق شرایط مقرر در این قانون (قانون تأمین اجتماعی) به منظور جبران قطع همه یا قسمتی از درآمد به بیمه‌شده و در صورت فوت او برای تأمین معیشت بازماندگان او به آنان پرداخت می‌شود.

رئیس اداره امور بازماندگان اداره‌ کل مستمری‌های سازمان تأمین‌ اجتماعی ادامه داد: بنابر این تعریف و مطابق مفاهیم علوم اجتماعی سازمان‌های بیمه‌ای و به عبارتی دقیق‌تر، جامعه در موارد فوت نان‌آور خانواده، جایگزین او شده و مسئولیت تأمین معیشت بازماندگان بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی را برعهده خواهد گرفت. او در پاسخ به اینکه ضوابط و نحوه تخصیص مستمری بازماندگان در سازمان تأمین اجتماعی چگونه است، تصریح کرد: در صورت فوت بیمه‌شده بازنشسته، در صورت فوت بیمه‌شده ازکارافتاده کلی مستمری‌بگیر، در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که ۱۰ سال آخر حیات خود حداقل حق بیمه یک سال کار، مشروط بر اینکه ظرف آخرین سال حیات حق بیمه ۹۰ روز کار را پرداخت کرده باشد، بازماندگان براساس شرایط مطرح‌شده در قانون می‌توانند مشمول دریافت مستمری بازماندگان شوند. دهقان‌زاده گفت: چنانچه بیمه‌شده فاقد شرایط مقرر باشد (در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که ۱۰ سال آخر حیات خود حداقل حق بیمه یک سال کار، مشروط بر اینکه ظرف آخرین سال حیات حق بیمه ۹۰ روز کار را پرداخت کرده باشد)، ولی حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه را قبل از فوت پرداخت کرده یا دارای سابقه پرداخت حق بیمه بین ۱۰ تا ۲۰ سال باشد یا دارای سابقه پرداخت حق بیمه بین یک تا ۱۰ سال باشد و همچنین در مواردی که بیمه‌شده بر اثر حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای فوت کند، مشمول تخصیص مستمری بازماندگان خواهد بود. پرداخت مستمری به بازماندگان بیمه‌شده‌ در صورت فوت به غیر از حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای چگونه است؟ او در توضیح بیشتر مشمولان برخورداری از مستمری بازماندگان با اشاره به اینکه پرداخت مستمری به بازماندگان بیمه‌شده‌ای که به علل دیگر و غیر از حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای فوت کند، منوط به احراز چند شرط است، گفت: در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که در ۱۰ سال آخر حیات خود حداقل حق بیمه یک سال کار را پرداخته باشد، مشروط به اینکه ظرف آخرین سال حیات، حق بیمه ۹۰ روز کار را پرداخت کرده باشد، بازماندگان او مشمول دریافت مستمری بازماندگان خواهند بود. رئیس اداره امور بازماندگان اداره‌ کل مستمری‌های سازمان تأمین‌اجتماعی افزود: علاوه‌بر‌این چنانچه بیمه‌شده متوفی حداقل ۲۰ سال حق بیمه مقرر را قبل از فوت پرداخت کرده باشد، بازماندگان واجد شرایط او می‌توانند از مستمری بازماندگان با رعایت ماده ۱۱۱ قانون تأمین‌ اجتماعی استفاده کنند و مجموع مستمری پرداختی به بازماندگان متوفی در‌این‌صورت از حداقل مزد کارگر عادی کمتر نخواهد بود. دهقان‌زاده تصریح کرد: همچنین در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که بین ۱۰ تا ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد، به بازماندگان او به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه و بدون الزام به رعایت ماده ۱۱۱ قانون تأمین‌ اجتماعی، مستمری پرداخت خواهد شد. دهقان‌زاده در پاسخ به این سؤال که بازماندگان واجد شرایط بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی که استحقاق دریافت مستمری را دارند، کدام‌اند؟ گفت: بازماندگان بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی شامل پدر و مادر، فرزندان، همسر، فرزندخوانده و نوادگان اناث به شرط نداشتن شغل و شوهر و اثبات کفالت آنها از طرف اجدادشان و در صورت احراز شرایط قانونی، مستمری دریافت خواهند کرد.

او با بیان اینکه همسر دائم بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی می‌تواند از مستمری استفاده کند، افزود: شوهر بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر زن متوفی مشروط بر اینکه اولا تحت تکفل زن بوده و ثانیا سن او از ۶۰ سال متجاوز باشد یا طبق نظر کمیسیون پزشکی موضوع ماده ۹۱ قانون تأمین اجتماعی ازکارافتاده بوده و در هر حال مستمری دریافت نکند. رئیس اداره امور بازماندگان اداره‌ کل مستمری‌های سازمان تأمین‌ اجتماعی در پاسخ به این سؤال که درباره فرزندان بیمه‌شده متوفی مستمری بازماندگان به چه صورت است، تصریح کرد: این افراد فرزندان (فرزندخوانده) پسر هستند؛ در‌صورتی‌که سن آنان کمتر از ۲۰ سال (حداکثر ۱۹ سال تمام) بوده یا منحصرا به تحصیل دانشگاهی اشتغال داشته یا به علت بیماری یا نقص عضو، طبق نظر کمیسیون‌های پزشکی از‌کارافتاده نیازمند باشند، مشمول دریافت مستمری خواهند شد. دهقان‌زاده با اشاره به اینکه گروه بعدی دریافت مستمری بازماندگان شامل فرزندان (فرزندخوانده) دختر مجرد و فاقد شغل است، گفت: این افراد پدر و مادر متوفی هم مشمول دریافت مستمری هستند و به شرط اینکه اولا تحت تکفل او بوده، ثانیا سن پدر از ۶۰ سال و سن مادر از ۵۵ سال تجاوز کرده باشد یا آنکه به تشخیص کمیسیون پزشکی موضوع ماده ۹۱ قانون تأمین اجتماعی ازکارافتاده باشند و در هر حال مستمری دریافت نکنند. او افزود: به موجب قانون حمایت از خانواده، زوجه (عیال) دائم بیمه‌شده متوفی در صورت ازدواج مجدد نیز کماکان در زمره بازماندگان واجد شرایط خواهد بود. شوهر بیمه‌شده زن متوفی نیز تنها مشروط بر اینکه تحت تکفل زن و سن او بیشتر از ۶۰ سال باشد یا طبق نظر کمیسیون پزشکی، ازکارافتاده بوده و در هر حال مستمری دریافت نکند، می‌تواند این مستمری را دریافت کند.