(تصاویر) ۸ مسیر تجاری که تاریخ جهان را تغییر دادند

از جاده‌های باستانی گرفته تا مسیرهای دریایی پرخطر، مسیرهای تجاری در طول تاریخ تاثیر شگرفی بر جوامع مختلف داشته‌اند. این مسیرها نه‌تنها کالاهای کمیاب مانند نمک و ادویه‌ها را بین فرهنگ‌ها رد و بدل می‌کردند، بلکه به‌عنوان گذرگاه‌هایی برای تبادل دانش، فناوری، ایده‌ها و حتی بیماری‌ها نیز محسوب می‌شدند.

در این مقاله با هشت مسیر تجاری مهم آشنا می‌شوید که تاریخ جهان را به‌طرز چشمگیری تحت‌تاثیر قرار داده‌اند.

۱. جاده ابریشم

برخلاف بیشتر مسیرهای تجاری دیگر در این فهرست، مسیرهای ادویه‌ای شامل راه‌های دریایی بودند که شرق و غرب را به هم متصل می‌کردند. فلفل، میخک، دارچین و جوز هندی از جمله کالاهای بسیار پرطرفدار در اروپا بودند؛ اما پیش از قرن پانزدهم، دلالان شمال آفریقا و عرب‌ها دسترسی به این ادویه‌ها را کنترل می‌کردند و آن‌ها را بسیار گران و کمیاب کرده بودند.

از قرن پانزدهم تا هفدهم میلادی، فناوری جدید ناوبری امکان سفرهای دریایی طولانی از اروپا را فراهم کرد و اروپاییان شروع به برقراری روابط تجاری مستقیم با اندونزی، چین و ژاپن کردند. برخی معتقدند که تجارت ادویه‌ها به توسعه کشتی‌های سریع‌تر، تشویق استعمار و ایجاد روابط دیپلماتیک جدید بین شرق و غرب کمک کرد. کریستف کلمب نیز در سفر معروف خود در سال ۱۴۹۲، تجارت ادویه‌ها را در ذهن داشت.

پرتغالی‌ها، هلندی‌ها و انگلیسی‌ها به‌خصوص از کنترل تجارت ادویه در اندونزی امروزی، به‌ویژه منطقه مالاکو (که به جزایر ادویه نیز معروف است) سود زیادی به دست آوردند؛ زیرا این منطقه تنها منبع جوز هندی و میخک در آن زمان بود. جنگ‌ها به‌خاطر ادویه‌ها درگرفت؛ سرزمین‌ها مستعمره شدند و ثروت‌های کلانی از این تجارت به دست آمد و این مسیر تجاری را به یکی از مهم‌ترین مسیرهای جهانی تبدیل کرد.

۳. مسیر کندر

مسیر کندر برای حمل کندر و مُر، که تنها در جنوب شبه‌جزیره عربستان (یمن و عمان امروزی) یافت می‌شدند، ایجاد شد. کندر و مُر از صمغ خشک شده درختان به دست می‌آیند؛ این تکه‌ها می‌توانند به‌عنوان بخور سوزانده یا به‌عنوان عطر استفاده شوند و همچنین در مراسم تدفین برای مومیایی کردن به کار می‌رفتند.

پس از اهلی کردن شترها توسط اعراب عشایر در حدود ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد، تاجران شروع به حمل کندر به دریای مدیترانه، یک مرکز تجاری مهم، کردند. کندر و مُر برای رومیان، یونانیان و مصریان اهمیت زیادی داشتند. گفته می‌شود امپراتور نرون، در مراسم خاکسپاری عشقش، تمام محصول یک‌ساله کندر را سوزاند.

تجارت کندر در زمان اوج خود شامل ۳۰۰۰ تن می‌شد که از این مسیر عبور می‌کرد. پلینی بزرگ، مورخ رومی، نوشت که برای طی کردن این مسیر ۶۲ روز لازم است؛ اما ظاهرا گاهی اوقات این مسیر تغییر می‌کرد؛ به‌خصوص زمانی که شهرها مالیات‌های سنگینی از کاروان‌ها طلب می‌کردند. تا قرن اول میلادی، این مسیر قدیمی زمینی با بهبود طراحی کشتی‌ها و جذاب‌تر شدن مسیرهای دریایی، کم‌اهمیت‌تر شد.

۴. جاده کهربا

نمک همواره یکی از کالاهای ارزشمند بوده که از آن برای طعم دادن و نگهداری غذا و همچنین ضدعفونی‌ استفاده می‌شده است. در دوران باستان، نمک به‌راحتی قابل دسترس نبود و مناطقی که معادن نمک داشتند، به مراکز مهم تجاری تبدیل شدند. از جمله مشهورترین این مسیرها می‌توان به جاده رومی «ویا سالاریا» اشاره کرد که از بندر اوستیا در نزدیکی رم آغاز و از عرض ایتالیا تا ساحل دریای آدریاتیک امتداد می‌یافت.

نمک چنان باارزش بود که بخشی از دستمزد سربازان رومی از آن پرداخت می‌شد. واژه «حقوق» در انگلیسی (Salary) از واژه لاتین «Sal» به‌معنای نمک گرفته شده است و جمله «ارزش نمک خود را ندارد» نیز از همین جا نشئت می‌گیرد؛ زیرا دستمزد سربازانی که سخت کار نمی‌کردند، از نمک کسر می‌شد.

یکی دیگر از مسیرهای نمک در اروپا، «جاده قدیمی نمک» بود که از لونبورگ در شمال آلمان (از منابع بزرگ نمک در شمال اروپا) تا لوبک در ساحل شمالی آلمان امتداد داشت. در قرون‌وسطا، این مسیر نقش مهمی در تامین نمک برای ناوگان‌های ماهیگیری داشت که از آلمان به اسکاندیناوی می‌رفتند؛ خدمه این ناوگان‌ها از نمک برای نگهداری ماهی‌های ارزشمند مانند شاه‌ماهی استفاده می‌کردند. حمل نمک در این مسیر ۱۰۰ کیلومتری حدود ۲۰ روز طول می‌کشید و بسیاری از شهرهایی که در مسیر قرار داشتند، از طریق اخذ مالیات و عوارض از کاروان‌های عبوری، به ثروت زیادی دست یافتند.

۷. جاده پادشاهان

جاده پادشاهان یکی از قدیمی‌ترین مسیرهای تجاری بود که در دوره امپراتوری آشور در قرن هشتم پیش از میلاد ایجاد شد. این جاده، که در ابتدا برای ارتباط داخلی آشوریان ساخته شده بود، بعدها توسط سایر امپراتوری‌ها مانند بابلیان و ایرانیان نیز مورد استفاده قرار گرفت. در دوره امپراتوری هخامنشی، این جاده به یکی از مهم‌ترین مسیرهای ارتباطی بین ایران و مصر تبدیل شد. مسیر جاده پادشاهان از ایران شروع می‌شد و با عبور از بین‌النهرین، به شام و سپس مصر می‌رسید.

علاوه بر تبادل کالاها، جاده پادشاهان نقشی کلیدی در ارتباطات امپراتوری‌ها و تبادل فرهنگی داشت. با وجود اهمیت تاریخی این جاده، بخش‌هایی از آن در طول زمان از بین رفته است؛ اما برخی از مسیرهای آن هنوز هم در مناطق خاورمیانه قابل تشخیص هستند.

۸. جاده سنگ آهن

جاده سنگ آهن، یکی از مسیرهای تجاری مهم در آفریقا بود که از حدود ۱۰۰۰ سال پیش از میلاد تا دوران قرون‌وسطا مورد استفاده قرار می‌گرفت. این مسیر تجاری به‌طور خاص برای انتقال سنگ آهن از مناطق معدنی غرب آفریقا به شمال آفریقا و سپس به اروپا و خاورمیانه استفاده می‌شد. آهن برای ساخت ابزار و سلاح‌های قدرتمند حیاتی بود و تجارت آن باعث تقویت اقتصادی و نظامی تمدن‌های مختلف شد.

مسیر تجاری جاده سنگ آهن، نقش بزرگی در تقویت ارتباطات بین تمدن‌های غرب و شمال آفریقا و همچنین گسترش فناوری تولید آهن ایفا کرد. علاوه بر سنگ آهن، سایر کالاهای ارزشمند مانند طلا، عاج و برده نیز از این مسیر عبور می‌کردند و باعث شکل‌گیری یکی از پررونق‌ترین دوره‌های اقتصادی در تاریخ آفریقا شدند.

منبع: کجارو