کلاس ۲۰ هزار نفری
محمدجواد شاکر: دکتر علی شریفی‌زارچی، یکی از معروف‌ترین استادان رشته‌های فنی و مهندسی دانشگاهی در ایران (حداقل در فضای مجازی) به حساب می‌آید. عضو هیئت‌علمی دانشکده مهندسی کامپیوتر دانشگاه شریف که در توییتر نزدیک به ۱۳۰ هزار نفر دنبال‌کننده دارد و مواضع اجتماعی و سیاسی‌اش، بازخوردها و بازدیدهای زیادی به خود می‌گیرد. شهریور سال گذشته و در زمانی که اخبار اخراج استادان منتقد از دانشگاه‌های کشور تناوب زیادی داشت، هیئت جذب دانشگاه شریف به بهانه تعلل در تبدیل یا تمدید وضعیت قراردادی، حکم به پایان همکاری با شریفی‌زارچی داد. هرچند شواهد مختلفی نشان از آن داشت که این تصمیم دانشگاه شریف متأثر از مواضع اجتماعی و سیاسی این استاد و با فشار نهادهای بیرونی بوده و برخی روال‌های قانونی هم در صدور این حکم رعایت نشده است. به‌هر‌حال، شریفی‌زارچی بعد از دو ترم دوری از کلاس‌های درس دانشگاه شریف، مهرماه امسال به این دانشگاه برگشت و نخستین کلاسش را هم در صبح اول مهر برگزار کرد؛ کلاسی ویژه که بیش از ۲۰ هزار نفر برای حضور در آن ثبت‌نام کرده بودند.
اخراج خلاف قاعده، با فوریت اضافه
چهارم شهریور سال پیش، شریفی‌زارچی در توییتی خبر از اخراج خود از دانشگاه شریف داد؛ اما از همان زمان، موضع رسمی دانشگاه شریف و رسانه‌های نزدیک به آن تأکید روی این موضوع بود که اخراجی در کار نبوده و شریفی‌زارچی استادیار پیمانی‌ای بوده که خودش برای تبدیل یا تمدید وضعیت قراردادی‌اش با دانشگاه تعلل کرده و هیئت اجرائی جذب دانشگاه هم یک روند کاملا قانونی و عادی را در صدور حکم قطع همکاری با او طی کرده است.
اما در فرایند صدور این حکم، چند تناقض مهم به چشم می‌خورد و این روایت را تقویت می‌کرد که مواضع اجتماعی و سیاسی شریفی‌زارچی، به‌ویژه در اعتراضات پاییز ۱۴۰۱ در این حکم بی‌تأثیر نبوده است. به‌عنوان مثال، نامه‌ای که روز چهارم شهریور به دست شریفی‌زارچی رسید، نامه‌ای است از طرف دبیر هیئت اجرائی جذب به رئیس وقت دانشگاه و نه خطاب به خود شریفی‌زارچی (برخلاف روال عادی در چنین پرونده‌هایی) که در آن حتی اشاره نشده که شریفی‌زارچی ۲۰ روز فرصت دارد تا درخواست تجدیدنظر بدهد. هیئت اجرائی جذب دانشگاه شریف، بعدها نامه دیگری آماده می‌کند و تاریخ آن را چهارم شهریور می‌زند، اما این نامه که از طرف دبیر هیئت اجرائی جذب خطاب به خود شریفی‌زارچی است و در آن به فرصت ۲۰روزه درخواست تجدیدنظر هم اشاره شده است، در تاریخ ۱۴ شهریور به دانشکده کامپیوتر دانشگاه شریف تحویل داده می‌شود تا به دست شریفی‌زارچی برسد.
از طرف دیگر، هیئت اجرائی جذب دانشگاه شریف در همان تاریخ چهارم شهریور که نامه قطع همکاری را برای شریفی‌زارچی می‌فرستد، در اقدامی عجیب و غیرعادی، صورت‌جلسه هیئت اجرائی جذب را که حتی همه اعضای هیئت جذب این دانشگاه آن را امضا نکرده‌اند، برای وزارت علوم ارسال می‌کند.
مورد عجیب دیگر به ادعای هیئت اجرائی جذب دانشگاه شریف در نامه اولیه مبنی بر عدم انجام بخشی از وظایف آموزشی/تحصیلات تکمیلی/پژوهشی از سوی شریفی‌زارچی برمی‌گردد. این در حالی است که دانشکده کامپیوتر چند روز قبل از صدور حکم، به اتفاق آرا، تمدید قرارداد شریفی‌زارچی را تصویب کرده بوده. در همان زمان، رئیس دانشکده کامپیوتر دانشگاه شریف هم در ایمیلی به استادان این دانشگاه اعلام کرد دانشکده مهندسی کامپیوتر همواره علاقه‌مند به ادامه فعالیت و حضور شریفی‌زارچی بوده و به‌‌طور ویژه گروه بیوانفورماتیک و هوش مصنوعی دانشکده به دانش و تخصص او نیاز جدی دارد.
سکینه‌سادات پاد، دستیار ویژه مرحوم رئیسی در پیگیری حقوق و آزادی‌های اجتماعی نیز اخیرا در شبکه اجتماعی ایکس اینطور گفته بود که مهرماه سال گذشته درباره شریفی‌زارچی با رئیس‌جمهور سابق مکاتبه داشته و در آن نامه نوشته که طبق بررسی‌ها، برخی برخوردها غیرقاعده‌مند و غیرقانونی بوده است.
2 ترم دوری از دانشگاه
بعد از بحث‌ها، حاشیه‌ها، صحبت‌ها و مصاحبه‌های مختلفی که به دنبال اعلام خبر پایان همکاری شریفی‌زارچی با دانشگاه شریف مطرح شد، ۱۹ شهریور پارسال، او در توییترش از دعوت به جلسه هیئت اجرائی جذب دانشگاه و ارائه سوابق آموزشی و پژوهشی و پرونده علمی‌اش به این کمیته و درخواست تجدیدنظر گفت.
با شروع ترم پاییز سال گذشته، مشخص شد او اجازه ارائه درس در دانشکده کامپیوتر را ندارد؛ آن‌هم در شرایطی که این دانشکده از کمبود تعداد استادان برای ارائه درس‌هایش رنج می‌برد.
یک ماه بعد از حضور شریفی‌زارچی در جلسه هیئت جذب و درخواست تجدیدنظر، دبیر هیئت اجرائی جذب دانشگاه شریف در ایمیلی به استادان، نتیجه بررسی درخواست تجدیدنظر شریفی‌زارچی را تجدیدنظر در تصمیم قبلی هیئت جذب اعلام کرد و اینطور گفت که در صورت درخواست تبدیل وضعیت و طی‌کردن فرایند آن، ادامه همکاری شریفی‌زارچی با شریف بلامانع خواهد بود. دبیر هیئت اجرائی جذب دانشگاه شریف همچنین این توضیح را اضافه کرد که در مدت‌زمان بررسی پرونده تبدیل وضعیت، همکاری شریفی‌زارچی با دانشگاه در چارچوب‌های محدودتری می‌تواند ادامه داشته باشد. بااینحال، در عمل او نه امکان حضور در کلاس‌های درس را به مدت دو ترم پیدا کرد و نه حتی به او اجازه داده شد استاد راهنمای دانشجوهای تحصیلات تکمیلی باشد.
در نهایت، تجدیدنظر در حکم پایان همکاری دانشگاه شریف با شریفی‌زارچی یک سال طول کشید و شهریور امسال، خود این استاد در شبکه اجتماعی ایکس خبر از بازگشت به دانشگاه داد.
کلاس درس ۲۰ هزار نفری
شریفی‌زارچی صبح دیروز، در اولین روز مهر، دوباره به کلاس‌های درس دانشگاه شریف بازگشت. یکی از تالارهای درس شریف میزبان کلاس یادگیری ماشین او بود که حدود صد نفر از دانشجویان این دانشگاه را رأس ساعت ۹ صبح، بعد از تعطیلات تابستانه، پشت میز درس کشانده بود. شریفی‌زارچی طبق معمول کلاس را رأس ساعت و با لهجه یزدی معروفش اداره کرد. کلاسی که شاید یکی از متفاوت‌ترین کلاس‌های چند سال اخیر فضای دانشگاهی ایران بود.
ویژگی خاص این کلاس آن بود که علاوه بر دانشجویانی که از دانشکده‌های مختلف دانشگاه شریف به صورت حضوری در آن حاضر شده بودند، بیش از ۲۰ هزار نفر هم برای حضور مجازی در آن ثبت‌نام کرده بودند و دیروز، اولین جلسه این درس را گذراندند. هرچند تعداد زیاد متقاضیان و ضعف زیرساخت‌ها باعث شد جلسه اول این کلاس صرفا به صورت زنده پخش شود تا برای جلسات بعدی این کلاس، تمهید دیگری اندیشیده شده و شرایط لازم برای برگزاری کلاس مجازی فراهم شود.
اطلاعیه برگزاری این کلاس از حدود یک هفته پیش در صفحه ایکس شریفی‌زارچی قرار گرفت و بازنشرهای متعدد آن، پای بیش از ۲۰ هزار نفر را به حضور مجازی در آن کشاند؛ شرکت‌کننده‌هایی از آمریکای شمالی گرفته تا اروپا و کشورهای حاشیه خلیج فارس و افغانستان، از دانش‌آموز گرفته تا فارغ‌التحصیل دکترا و از دانشجوهای رشته کامپیوتر گرفته تا دانشجوهای مهندسی، پزشکی، علوم پایه و علوم انسانی.
بازگشت سایر استادان کی اتفاق می‌افتد؟
بازگشت شریفی‌زارچی به دانشگاه یکی از نقاط امیدواری بازگرداندن استادان اخراجی یا تعدیل‌شده به دانشگاه است. بااینحال، هنوز خیل زیادی از استادان دانشگاه پشت درهای دانشگاه مانده‌اند. جمعی از این استادان روز گذشته و هم‌زمان با شروع سال تحصیلی در نامه‌ای سرگشاده به رئیس‌جمهور از موانع جدی در مسیر بازگشت‌شان به دانشگاه خبر دادند و نوشتند: «قرائن و شواهد موجود حکایت از موانعی دارد که سد راه بازگشت این افراد به دانشگاه شدهاند. ما جمعی از استادان اخراجی، خواهان اظهارنظر روشن و اقدام قاطع در این مورد هستیم تا روشن شود آیا اراده‌ای واقعی در کار است یا صرفا با بازگشت تعدادی انگشت‌شمار قرار است این موضوع مورد بهره‌برداری تبلیغاتی قرار گیرد! در حافظه تاریخ بماند که مسئولانی بودند که استادان دانشگاه را به جرم سعادت‌خواهی، راست‌گویی و احساس مسئولیت اجتماعی از حق طبیعی و اولیه کارکردن باز‌داشتند. آنچه به ناروا بر ما گذشته است، محصول سازوکار غیر‌علمی و غیرشفاف تعیین صلاحیت عمومی است. بخش اصلی مسئله وجود قوانین و مقررات ناقض «آزادی آکادمیک» است که در سال‌های اخیر به تصویب رسیده است. به‌گونه‌ای که عملا نهاد دانشگاه و مجموعه علمی و اداری آن تبدیل به اپراتور برخی نهادها برای گزینش و تعیین صلاحیت اعضای هیئت علمی شدهاند! آنچه تحت عنوان «قانونی‌بودن» اخراج استادان مطرح می‌شود، محصول این سازوکار شبه‌‌قانونی ناسالم و غیر‌مسئولانه است. پیداست که قانون در صورتی محترم است که حافظ حقوق انسانی همه شهروندان بوده و در تضاد با اصل بی‌طرفی و عدالت به‌مثابه انصاف نباشد. ما همچنان از حق انسانی و شهروندی خود برای اظهارنظر، نقد حکمرانی و تعهد به مبانی علمی و دانشگاهی که راست‌گویی، تفکر انتقادی و زیستن در دایره حقیقت است، دفاع کرده و حق اعتراض و انتقاد مردم از حاکمان را یک اصل بنیادین و خدشه‌ناپذیر می‌دانیم».
منبع: sharghdaily-943564