کدام سواحل دریای خزر آلوده‌تر است؟

ایرنا: آلودگی دریای خزر چند سالی است که مطرح شده و بررسی‌ها نشان می‌دهد استان‌های مازندران و گیلان به ترتیب مقام اول و دوم را دارند؛ چون این استان‌ها بیشترین جمعیت و گردشگر را دارد و از طرف دیگر ورودی پساب‌های شهری، صنعتی و کشاورزی هم مزید بر علت است. این روزها نوسانات تراز آب دریای خزر در صدر اخبار مرتبط با این پهنه آبی قرار دارد؛ در‌حالی‌که چالش‌های دیگری هم برای بزرگ‌ترین دریاچه جهان وجود دارد که نه‌تنها اهمیت آن از نوسان تراز کمتر نیست، که گاه بیشتر هم خواهد بود. یکی از مهم‌ترین آن، آلودگی سواحل دریای خزر است که از جانب کشورهای اطراف متوجه آن می‌شود. در فصول مختلف سال شاهد حضور حجم زیادی گردشگر در سواحل دریای خزر هستیم و این جمعیت در تابستان که گرما بیداد می‌کند، بسیار چشمگیر می‌شود. در این گرما هر فردی دلش می‌خواهد تنی به آب بزند تا حرارت بدنش با خنکای آب خزر فروکش کند و ساعات خوشی برای خود و خانواده‌اش رقم بخورد، اما غافل از اینکه لایه پنهانی از این خوش‌گذرانی در دل آب‌های بزرگ‌ترین دریاچه جهان وجود دارد و آن‌هم وجود انواع آلودگی‌هاست که می‌تواند سلامتی فرد را به خطر بیندازد. می‌توانیم حتی یک گام هم فراتر برویم و بگوییم که بر روی سلامت آبزیان و زیستمندان آن نیز تأثیرگذار خواهد بود و در دور بعدی باز هم متوجه سلامتی انسان خواهد شد؛ چون آخرین زنجیره مصرف، ما هستیم.

همایون خوشروان در زمینه مطالعات دریایی درباره اینکه کدام بخش سواحل دریای خزر آلوده‌تر است، گفت: الان بیشتر توجه محافل علمی و اجرائی کشور روی کاهش سطح تراز آب دریای خزر است. اما واقعیت این است که اهمیت بخش آلودگی دریای خزر بسیار فراتر از کاهش تراز سطح آن است؛ چون کاهش یا افزایش سطح تراز در کارنامه خزر همیشه بوده و همواره خواهد بود. یعنی در سال‌های پیش‌رو، هم افزایش تراز و هم کاهش تراز را تجربه خواهیم کرد؛ چون این یک پدیده سیکلی است و بارها اتفاق افتاده است. همایون خوشروان افزود: اما آن چیزی که نمی‌شود نجات داد و راحت از آن گذشت، آلودگی آب‌های ساحلی خزر است که متأسفانه در کشور ما آلودگی‌های مختلف وارد دریا می‌شود. یکی از آنها، ورود آلودگی‌های نفتی از کشور آذربایجان است که این آلودگی وارد آب‌های آستارا می‌شود و این محدوده ساحلی تقریبا ۱۲۰‌کیلومتری را آلوده می‌کند؛ به شکلی که گاهی در فصل سرد امواج توفانی باعث می‌شود‌ مواد جامد حاصل از آلودگی‌های نفتی به شکل گلوله‌هایی کنار ساحل نشت پیدا کنند. هم اینکه ماسه‌های ساحلی را آلوده می‌کند و هم گیاهان و جانورانی که در محدوده ساحلی وجود دارند را نابود می‌کند. ضمن اینکه می‌تواند تأثیر بسزایی در اکوسیستم‌های ساحلی بگذارد. این پژوهشگر‌ مطالعات دریایی تأکید کرد: یکی از هات‌اسپات‌های مهم در سواحل جنوبی خزر، آلودگی‌های حاصل از سموم دفع آفات و کودهای شیمیایی در فصول زراعی است؛ به‌ویژه از اوایل فروردین‌ماه تا نزدیک مهرماه منطقه را تحت پوشش قرار می‌دهد. دوم پساب‌های انسانی است که همواره در طول سال آب‌ها را آلوده می‌کند. این نکته مهمی است، چرا‌که آب‌های ساحلی ما دارند توسط این مسائل آلوده می‌شوند.

او اظهار کرد: اتفاق بدی که اینجا می‌افتد این است که ما گردشگران بسیاری داریم که در طول سال به سواحل دریای خزر می‌آیند. امسال که رکورد ۲۰ تا ۲۱ میلیون مسافر را داشتیم، این تعداد دفع پساب و پسماند دارند که به نرخ آلودگی‌ها می‌افزاید. ضمن اینکه شناگاه‌هایی که برای این افراد در مناطق ساحلی تعبیه شده، بیشترشان در معرض سواحلی قرار گرفته‌اند که پرخطرترین، پرریسک‌ترین و آلوده‌ترین سواحل هستند. یکی از این سواحل می‌تواند ساحل شرق بندر بابلسر بین شازده‌رود تا باب‌رود باشد. یعنی جایی که آلودگی‌های بابل‌رود مستقیم وارد آن می‌شود و تحت تأثیر جریان‌های غرب به شرق به سمت این منطقه حرکت می‌کند و رودخانه شازده هم به آن کمک می‌کند که ریسک آلودگی بالا برود و جالب این است که شناگرها وارد همین رودخانه شازده و بابل‌رود می‌شوند چون از آلودگی آن بی‌اطلاع هستند.

خوشروان در پاسخ به اینکه با وجود این کدام منطقه از سواحل دریای خزر آلوده‌تر است، گفت: به عنوان فردی که سال‌هاست در این زمینه و در دریای خزر فعالیت می‌کنم، باید بگویم‌ مقام نخست را استان مازندران دارد. آب‌های ساحلی مازندران در حد فاصل بین بابلسر تا منطقه رامسر، به عنوان پرجمعیت‌ترین منطقه نیز محسوب می‌شود و بیشترین گردشگران هم در این منطقه هستند. می‌شود گفت‌ اینجا آلوده‌ترین آب‌های ساحلی را به خود اختصاص می‌دهد. بعد از آن به سواحل استان گیلان می‌رسیم که نرخ آلودگی آن بیشتر در سواحل مرکزی از بین رودسر تا نزدیک بندر انزلی و رضوان‌شهر ادامه پیدا می‌کند. سالم‌ترین آب‌های ساحلی از رضوان‌شهر تا نزدیک لیسار در شمال غرب گیلان و منطقه شرق سواحل جنوبی دریای خزر از بندر ترکمن تا گمیشان است. با این حساب، اکنون دو زون نسبتا مناسب، یک زون بسیار خطرناک و یک زون با درجه خطرآفرینی بالا در مازندران و گیلان مرکزی وجود دارد.