بیگ‌تک‌ها؛ نابودگر یا ناجی روزنامه‌نگاری؟

 مدت‌هاست که به ما در مورد نابودی قریب‌الوقوع روزنامه‌نگاری سنتی در مواجهه با موج متحول‌کننده دیجیتالی هشدار داده شده است. اما برخی از غول‌های فناوری که سردمدار این تحول دیجیتالی هستند، خود را به‌عنوان ناجیان روزنامه‌نگاری معرفی می‌کنند.

به گزارش «فن‌زی» برنامه‌هایی مانند Google News Initiative نه‌ تنها نوید می‌دهند که روزنامه‌نگاری را زنده نگه دارند، بلکه مدعی هستند که با چاشنی نوآوری، به سازگاری و پیشرفت این حرفه در آینده نیز کمک می‌کنند. بسیاری از فعالان رسانه‌ای نیز از این حمایت مالی و فنی استقبال کرده‌اند. برای اتاق‌های خبری کوچک‌تر و با کمبود نقدینگی، می‌تواند زندگی را تغییر دهد. اما واقعیت این است که روزنامه‌نگاری مدرن در حال حاضر به‌شدت به پلتفرم‌های ارائه شده توسط فناوری‌های بزرگ وابسته است.

 اما چگونه "کاپیتالیسم بشردوستانه" شرکت‌های فناوری بزرگ می‌تواند صنعت اخبار را تغییر دهد؟ آن هم با تمرکز بر کشورهای جنوب؛ جایی که چنین بودجه‌ای می‌تواند نقش بزرگی ایفا کند. یافته‌ها نشان می‌دهند که بین اتاق‌های خبری دارای محدودیت مالی و جیب‌های عمیق سیلیکون‌ولی، یک وابستگی پیچیده‌ای در حال شکل‌گیری است. این نتایج درس‌های مهمی را هم برای سازمان‌های رسانه‌ای و هم برای خود غول‌های فناوری ارائه می‌دهد.

 یک شمشیر دو لبه

 شرکت‌های فناوری بزرگ اکنون عمیقاً با روزنامه‌نگاری مدرن درگیر شده است. پلتفرم‌هایی مانند گوگل و فیس‌بوک در قلب نحوه توزیع اخبار قرار دارند و بازیکنان جدیدی مانند OpenAI در حال متحول کردن روش تولید محتوا هستند.

 مسلماً این شرکت‌ها زیرساخت‌های دیجیتالی حیاتی را فراهم می‌کنند که بسیاری از نوآوری‌هایی را که در دهه گذشته در روزنامه‌نگاری دیده‌ایم، فعال کرده است. اما آنها همچنین نهادهایی هستند که در وهله اول مدل کسب‌وکار خبری سنتی را مختل کردند. چالش نوآوری Google News Initiative به سازمان‌های خبری منتخب کمک‌های مالی ارائه می‌کند تا راه‌های جدید ترکیب فناوری را در روزنامه‌نگاری کشف کنند. این پروژه که در سال ۲۰۱۸ راه‌اندازی شد، حدود ۴۴ میلیون دلار استرالیا برای بیش از ۲۰۰ پروژه در ۴۷ کشور فراهم کرده است.

 برای بررسی بیشتر رابطه اخبار و فناوری، تک‌اکسپلور ۳۶ مصاحبه عمیق با سازمان‌های رسانه‌ای در آفریقا، آمریکای لاتین و خاورمیانه انجام داده که از این برنامه، کمک‌های مالی دریافت کردند. مناطقی که در این مطالعه گنجانده شده‌اند، همگی بخشی از کشورهای جنوب محسوب می‌شوند؛ جایی که بی‌ثباتی نسبی سیاسی، شکاف دیجیتال، بودجه محدود و کمبود سواد رسانه‌ای می‌تواند سازمان‌های خبری را در برابر نفوذ فناوری‌های بزرگ آسیب‌پذیرتر کند.

 ایده‌های بزرگ؛ سنگ‌های بزرگ برای زدن

 این مطالعه طیف گسترده‌ای از پروژه‌های فناوری روزنامه‌نگاری هیجان‌انگیز را که توسط چالش نوآوری Google News Initiative راه‌اندازی شده بود، نشان داد. اما بسیاری تلاش کردند تا فراتر از مراحل اولیه پیش بروند و خود را در درازمدت حفظ کنند. به‌عنوان‌مثال، در برزیل، دو پروژه امیدوارکننده در نهایت متوقف شد. اپلیکیشن Lume که با مشارکت ۹ سازمان روزنامه‌نگاری مستقل توسعه‌یافته است، برای دسترسی بیشتر به اخبار محلی برای افراد دارای اختلالات بینایی طراحی شده است. دیگری، ConfereAI، از هوش مصنوعی برای کمک به کاربران برای بررسی صحت پیوندها و متون کوتاه استفاده کرد. هر دو پروژه شروع امیدوارکننده‌ای داشتند. بااین‌حال، به دلایل مالی و فنی، توسعه آنها پس از راه‌اندازی امکان‌پذیر نبود. بسیاری از مصاحبه‌شوندگان گفتند که فاقد منابع یا تخصص هستند. این می‌تواند چرخه‌ای از وابستگی به بودجه یا حمایت بیشتر ایجاد کند.

 نتایج این مصاحبه‌ها همچنین نشان داد که بسیاری از سازمان‌های خبری توسعه فنی را به شرکت‌ها و افراد مستقر در خارج از کشورشان مانند ایالات متحده، کانادا یا اتحادیه اروپا برون‌سپاری می‌کنند. این ممکن است در کوتاه‌مدت باعث صرفه‌جویی در هزینه و زمان شود. اما به‌عنوان یک روند گسترده‌تر، نگرانی‌های جدی در مورد شکل‌های جدید «استعمار دیجیتال» ایجاد می‌کند.

 آنهایی که سعی کردند نیروهای محلی استخدام کنند، با چالش‌هایی مواجه شدند. بسیاری از سازمان‌های رسانه‌ای، به‌ویژه در آفریقا، برای پرداخت حقوق کافی برای جذب استعدادهای فنی مورد نیاز تلاش کردند. شرکت‌های فناوری معمولاً دستمزد بالاتری نسبت به بسیاری از این اتاق‌های خبر ارائه می‌کنند، اغلب به ارزهای خارجی مانند دلار یا یورو.

 چند داستان موفقیت‌آمیز

 این گفته‌ها بدان معنا نیست که هیچ داستان موفقیت‌آمیزی وجود نداشته است. گوگل حتی برخی از سازمان‌ها را تشویق کرد تا برای پایداری بلندمدت برنامه‌ریزی کنند، از جمله Stears، یک شرکت رسانه‌ای قدیمی در نیجریه. پروژه Stears توسعه یک سرویس مدیریت اشتراک با کاربری آسان را پیشنهاد کرد. این سرویس به ناشران آفریقایی امکان می‌دهد بدون نیاز به تخصص فنی، از مخاطبان خود درآمد کسب کنند. Stears مزایای توصیه‌های گوگل برای برنامه‌ریزی بلندمدت را تأیید کرد.

 اما این موضوع متأسفانه برای بسیاری از پروژه‌های دیگر که در نهایت متوقف شدند واقعیت نداشت. حداقل هشت پروژه از سازمان‌هایی که با آنها مصاحبه شد، به‌تدریج حذف شدند.

 هدف واقعی حمایت‌های شرکت‌های بزرگ فناوری چیست؟

 گوگل به دلیل کسب سود از اخبار بدون پرداخت هزینه‌ای برای آن، مورد انتقاد قرار گرفته است. گوگل با ترویج نوآوری‌های تکنولوژیکی در رسانه‌ها، خود را به‌عنوان یک سازمان سرمایه‌داری بشردوستانه معرفی می‌کند. ابتکارات آن به‌عنوان حمایت از صنعت خبر ارائه می‌شود و به ایجاد حسن‌نیت در میان روزنامه‌نگاران، سازمان‌های رسانه‌ای و سیاست‌گذاران کمک می‌کند. اما ما باید به این حسن‌نیت شک داشته باشیم، زیرا این استراتژی در خدمت منافع گسترده‌تر گوگل نیز هست. اگر دیدیم که گوگل از برنامه‌های آموزشی و نوآوری حمایت مالی می‌کند تا محیط نظارتی مطلوب‌تری ایجاد کند، احتمالاً قصد دارد در نهایت خود از مقررات سخت‌گیرانه‌تری که پرداخت‌های مستقیم به ناشران اخبار را مجبور می‌کند، رهایی یابد.

 روزنامه‌نگاری باید فناوری را بپذیرد، اما با دقت

 برای بقا، روزنامه‌نگاری باید به پذیرش فناوری ادامه دهد. اما انجام این کار هرگز نباید به قیمت استقلال اتاق خبر تمام شود. سازمان‌های خبری باید ایجاد روابط مستقیم با مخاطبان خود را برای کاهش اتکا به پلتفرم‌های شخص ثالث در اولویت قرار دهند. آنها همچنین باید در مورد مقررات در حال تحول مطلع باشند و فعالانه در بحث‌های سیاستی که آینده روابط خبری و فناوری را شکل می‌دهد، شرکت کنند.