چرا قیمت سکه امامی از بهار پایین‌تر است؟

این روزها قیمت سکه روند صعودی به خود گرفته و در حال ثبت رکوردهای جدید است. برای اطلاع از دلیل این افزایش قیمت و همچنین سوالات دیگری که معمولا در اذهان عمومی وجود دارد، از مسعود یزدانی، نایب رییس اتحادیه طلا و جواهر تهران دعوت کردیم با حضور در ایسنا پاسخگوی سوالات باشد که بخش نخست این گفت وگو چندی پیش منتشر شد و این گزارش قسمت دوم و پایانی است.
متن سوال و جواب خبرنگاران ایسنا با نایب رییس اتحادیه طلا و جواهر تهران به شرح زیر است:
در این صنعت بالاخره تعیین کننده قیمت سکه کیست؟
قیمت سکه را بازار به معنای واقع و حجم عرضه و تقاضای مردم تعیین می‌کند. به طور مثال همکاران ما از بانک مرکزی صد قطعه خریداری می‌کنند و با اختلاف ۵۰ هزار تومانی در واحد خود می‌فروشند. با تغییرقیمت  بازار، بانک مرکزی هم قیمت خود را تغییر می‌دهد. زمانی که سکه از بانک خارج می‌شود برای ما حکم مصنوع دارد و ما (اتحادیه) تعیین‌کننده نرخ آن هستیم. حتی مشکلاتی که در آن ایجاد می‌شود، با اتحادیه طلا و جواهر است.    
 اخیرا گفته شده که ورود برخی بانک‌ها در گرفتن سکه از مردم و تحویل گواهی سکه به آنان که قابل معامله است، سبب افزایش قیمت سکه شد. این موضوع درست است؟
 برای آنکه نقدینگی از مردم گرفته شود، تصمیم گرفته شد که به تعدادی از بانکها مجوز داده شد تا از مردم سکه بگیرند و در قبال آن اوراق به آنها بدهند. در اینجا علاوه براینکه این سرمایه دست خودشان (بانک) باقی می‌ماند، سکه هم می‌ماند؛ چراکه سکه به مردم تحویل داده نمی‌شود و به جای آن اوراق تحویل مردم می‌دهند. در نتیجه اتفاقی که افتاد این بود که مقداری نقدینگی از بازار جمع شد تا در آینده التهابی شکل نگیرد و تورم مقطعی پایین بیاد.
در حال حاضر اختلاف قیمت بین بورس و بازار کاسته شده است. تا چندی پیش این اختلاف قیمت در حدود ۳۰۰ هزار تومان بود. در حقیقت سکه‌ای که در بازار خریداری می‌شد، ۳۰۰ هزار تومان زیر قیمت بورس بود.
چرا همیشه قیمت سکه امامی از بهار پایین‌تر است؟ عیارش متفاوت است؟
این موضوع هیچ گاه برای ما هم حل نشده است. هیچ تفاوتی در عیار و وزن این سکه‌ها وجود ندارد. ربط این موضوع به مردم بازمی‌گردد. داستان آن شبیه خودروهایی می‌ماند که به سبب نوع رینگ یا رنگ خودرو تفاوت قیمت دارند.  البته مهمتر از این موضوع که بابت حذف آن بایستی از بانک مرکزی تشکر کرد، حذف تاریخ تولید از روی سکه‌ها بود. به ‌فرض سکه‌ای که در سال ۱۳۹۹ تولید می‌شد، سکه‌های سال‌های ۱۳۹۸ و به ترتیب برای سال‌های پایین‌تر ارزان‌تر می‌شدند اما اکنون همه سکه‌ها به همان تاریخ ۱۳۸۶ تولید می‌شوند و دیگر آن اختلاف قیمت‌ از بین رفته است و محدود به سال‌های پیش از ۱۳۸۶ شده است.
به طور مثال سکه ضربی سال ۱۳۸۳ حدود ۵۰ تا ۸۰ هزار تومان ارزان‌تر است؛ البته این اختلاف قیمت را هم تناسب عرضه و تقاضا و خرید و نگهداری مردم به جهت سرمایه‌گذاری ایجاد کرده‌ است. این در حالی است که ضرب بانک و عیار سکه باید معیار باشد و اینکه یک نفر سکه را به عنوان سرمایه انتخاب می‌کند نباید به دلیل سال تولید، ارزش پایین‌تری پیدا کند.
کارمزد و اجرت ساخت و در حقیقت معیار محاسبه قیمت طلا در طلافروشی‌ها چگونه است؟
کارمزد به تولیدکننده به عنوان همان مزد کار تعلق می‌گیرد که متغیر است. به فرض از ۸۰۰۰ تومان تا ۵۰ - ۶۰ هزار تومان کارمزد وجود دارد. در قانون نظام صنفی تعریفی برای کارمزد وجود دارد که براساس آن  تولیدکننده به نسبت کاری که بر روی طلا انجام می‌دهد، ارزش افزوده روی آن ایجاد می‌شود.
در خرده ‌فروشی‌ها و ویترین داران طلافروش (طلافروش‌های سطح شهر)، قانون هفت درصد از ارزش طلا، سود در نظر گرفته شده است اما برای بنکداران این سود دو درصد است. البته ما برای آنکه بازار از رکود خارج شود به دولت اعلام کرده‌ایم که یک درصد سود دریافت می‌کنیم. در حال حاضر برخی  از واحدهای طلافروشی ما هم به‌جای آن هفت درصد، ۵ درصد سود می‌گیرند تا مصرف‌کننده بتواند خرید کند.
ضمن اینکه ۹ درصد مالیات برارزش افزوده هم دولت برای خرده‌ فروشان اعمال می‌کند اما بسیاری از واحدها برای آنکه مشتری خود را از دست ندهند، این درصد مالیات را کاهش می‌دهند.
در مجموع قیمت طلا بدین شیوه حساب می‌شود که وزن طلا، مزد ساخت پرداختی به تولیدکننده(کارخانه)، ۹ درصد مالیات، یک درصد سود پرداختی به صنف طلا و جواهر سود خود طلافروشی باهم جمع می‌شوند و قیمت نهایی آن قطعه طلا به دست می‌آید.
بنابراین نرخ روز طلا (که توسط اتحادیه به صورت لحظه‌ای به ‌روز می‌شود)+ اجرت ساخت ( که در کشور ما به دلیل مصرف بالای طلا از ۲۰ تا ۴۰ هزار تومان است)، در ۷ درصد ضرب می‌شود و بابت مالیات نیز ۹ درصد اضافه می‌شود که مربوط به ما نیست اما به اشتباه عنوان می‌شود که اتحادیه، مالیات را از طلافروش می‌گیرد؛ درصورتی که این مالیات بر مصرف و مختص دارایی است.
در صنف و رسته ما اکثر افراد خرید طلا و جواهر خود را از واحدهایی که می‌کنند که برایشان شناخته شده است و سالیان و نسل‌های متعددی به سبب حسن شهرت آن واحد یا فروشنده، خرید می‌کنند. در صنف ما فراوان حسن شهرت وجود دارد. کلاهبرداری‌ها زمانی صورت می‌گیرد که به طور مثال علیرغم اینکه همیشه تاکید می‌کنیم مردم از واحدهای دارای پروانه کسب و از رسته مختص نیاز خود،  خرید خود را انجام دهند اما گاها از واحدهایی خرید خود را انجام می‌دهند که پروانه کسب ندارد یا به طور مثال سکه را از طلافروشی خریداری می‌کنند که می‌تواند تقلبی باشد یا عیارش ایراد داشته باشد. سکه را باید از واحدی خریداری کرد که جواز سکه دارد. ضمن اینکه باید لوگو(نشانه) درج شده روی وکیوم سکه با پروانه کسب یکی باشد.
بین سکه‌های وکیوم و سکه‌های باز تفاوتی وجود دارد؟
هیچ تفاوتی از نظر ما وجود ندارد اما زمانی که سکه پلمپ وکیوم دار باشد، هولوگرام متناسب با پروانه کسب آن واحد بر روی آن درج شده؛ لذا از امنیت بالاتری برخوردار است؛ وگرنه به لحاظ قیمتی هیچ تفاوتی باهم ندارند و واحد به سبب آن وکیوم گران‌تر نمی‌فروشد یا ارزان‌تر از مشتری نمی‌خرد.
 موضوع مهم، عیار سکه است و این بحث‌ پلمپ شدن و وکیوم سکه‌ها به دلیل افزایش امنیت و مشخص شدن شناسنامه آن سکه است. هرچند که سکه‌های باز هم اگر واحدهای فروش سکه معتبر تهیه شود، به میزان همان وکیوم‌ها مطمئن است.
در واحدهای طلافروشی‌ ترازوها توسط اتحادیه چک می‌شوند؟
علاوه براینکه ترازوها سالیانه دوبار توسط سازمان استاندارد، راستی‌آزمایی می‌شوند، بازرسان ما نیز در ماه‌هایی که به واحدها سرمی‌زنند، ترازوها را چک می‌کنند.  امروزه هم که ترازو طلاها دیجیتال شده  و توسط مشتری قابل رویت است.
 واردات مصنوعات طلا به چه صورت است؟
واردات مصنوعات به صورت قانونی به کشور وجود ندارد اما مقداری جزئی از طریق مسافران و قاچاق انجام می‌شود. البته بسیار درصدآن پایین هست؛ به‌ ویژه از زمانی که تغییرات افزایشی قیمت طلا و افزایش نظارت‌ها ایجاد شد، دیگر واردات به صورت غیرقانونی صرفه اقتصادی ندارد؛ چراکه هم خود طلا بسیار گران تمام می‌شود و هم مزد ساخت بالا می‌رود که خریدار آنچنانی ندارد.
ناگفته نماند که طلا داخلی ما بسیار پیشرفت کرده است تا جایی که به کشورهای حوزه خلیج ‌فارس، آسیای میانه و... صادر می‌شود.
 چطور می‌توان طلاهای قاچاق را تشخیص داد؟
  کدهایی وجود دارد که در داخل مصنوعات طلا درج می‌شود. به طور مثال  در تهران T (T۱۵۰) یا در آذربایجان A داخل کارنوشته می‌شود که بازگو شناسنامه ساخت طلا است. در طلای تولید ایرانی حتما باید این حروف نوشته شده باشند؛ اگر نداشته باشد مشتریان نباید خریداری کنند. در ایران پنج شهر تهران، اصفهان، تبریز، یزد و مشهد متولی ساخت طلا هستند که قطب صنعتی طلا و جواهر کشور به حساب می‌آیند. بدین ترتیب طلای خارجی که این علامت­‌ها درش حک نشده است، مشخص هستند. البته قاچاق طلا بسیار کم شده و همچون سابق نیست.
باتوجه به نرخ ارز، قیمت طلا در ایران بیشتر است یا خارج از ایران؟
گپ بسیار جزئی همیشه داشته است. تنها زمان­‌هایی که در بازار داخلی عرضه و تقاضا متناسب نیست آن هم در طلا خام و نه مصنوعات، اختلاف جزئی دیده می‌شود. به طور مثال در ترکیه ۱۰۰ هزار تومان با ایران متفاوت است. در حقیقت یک اختلاف روزانه است که بستگی به وضعیت داخلی کشورها و تناسب عرضه و تقاضاست اما در مجموع ثابت است و تفاوت چندانی وجود ندارد.

 به صادرات طلای ایران اشاره کردید؟ بازار صادراتی ما چگونه است؟
پس از چندین دهه اتحادیه طلا و جواهر تهران یک سند راهبردی در این زمینه آماده کرده است. حمایت‌­ها و کمک­‌های خوبی هم از سوی مسئولان رده اول کشور صورت گرفته است که هرچه زودتر مسائل  کاغذ بازی­‌های اداری برداشته شود تا صادرکننده به راحتی طلای خود را از فرودگاه منتقل کند. در همان­ جا صندوق­‌ها و ترازوهایی قرار داده شده و قول داده­‌اند گمرک شبانه‌روزی هم فعال باشد. همانطور که اشاره شد، کم ­وبیش صادرات به کشورهای همسایه همچون عراق، افغانستان، امارات، روسیه، آذربایجان و... صورت می‌گیرد.
در حال حاضر ایتالیا اولین کشور تولیدکننده و صادرکننده طلاست. بعد از آن ترکیه، سنگاپورو کره هستند. امیدوار هستیم که با فروکش کردن بحث کروناویروس و مسائل تحریم­‌ها، ایران نیز تا حداکثر ۱۰ سال آینده جزو پنج کشور اول صادرکننده طلا باشد.
در بخش طراحی طلا، در چه مرحله­ ای هستیم؟
در حقیقت خانوم­‌ها هرکجا که ورود کرده­‌اند، آن بخش موفق بوده و رونق خوبی شکل گرفته است. از زمانی که بانوان کشور وارد صنعت طلا و جواهر شده­‌اند، طراحی بسیار تغییر کرده است. در حال حاضر شرکت­‌های خوبی در زمینه طراحی فعال هستند. در بسیاری از شرکت­‌های به­‌نام ایران ساخت طلا  از صفر تا ۱۰۰ توسط خانوم­‌ها صورت می­‌گیرد که در ترکیه نیز خواهان دارد.
 چنانچه اوضاع صادرات خوب شود، در جایگاهی هستیم که بتوانیم صادرات طلا به کشورهای اروپایی هم داشته باشیم؟
۱۰۰ درصد. ایرانیان همیشه خلاقیت خوبی داشته‌اند. ضمن اینکه تمدن کهن و فرهنگ ما می­‌تواند الهام­­‌بخش یک طرح باشد که تولید آن برای اروپایی‌ها هم جذابیت خواهد شد؛ چراکه علیرغم اینکه امروز باب ۹۰ درصد اروپا ماشین‌آلات است، صنعت طلا و جواهر ما همچنان حدود ۴۰ درصد سنتی است و توسط استادان بزرگ انجام می­‌شود.
 چرا کارمزد طلای ایتالیایی درایران بسیار بالاست؟
به دلیل اینکه تولیدات آن‌ها با ماشین­‌آلات بسیار گران ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار یورویی انجام می­‌شود که بحث ماشین را هم در قیمت دخیل می­‌کنند؛ چراکه این ماشین­‌ها به طور مثال پس از پنج سال اسقاط می­‌شوند، بنابراین همان پنج سال را برمبنای تولید کیلو می­‌گذارند، در نتیجه اجرت ساخت طلا بالا می­‌رود.
ضمن اینکه ایتالیا مهد صنعت طلا و جواهر دنیاست و بسیار به­ روز هستند که این نیز در قیمت‌ آن‌ها تاثیرگذار است. البته لازم به ذکر است که طلای ایتالیایی لزوما هم طلای باکیفیتی نیست؛ چراکه به قدری ظریف هستند که بسیار سریع  آسیب دیده و مشتری مجبور است که به قیمت همان طلای آب شده آن را بفروشد.
عرضه  انگشترها و طلاها توسط دست­‌فروشان چگونه است؟ قانونی است؟
از قدیم طلا جعبه­ دار وجود داشت که توسط دست‌فروشان در خیابان‌ها عرضه می­‌شد؛ اما همیشه توصیه کردیم که به سبب  کمی ارزان­‌تر بودن، مردم از خرید اینگونه طلاها خودداری کنند و طلای مورد نیاز خود را فقط از واحدهای صنفی مورد تایید اتحادیه خریداری کنند.  این طلاهای جعبه­‌ای توسط دلالان درخیابان­‌ها و به صورت سرپایی عرضه می‌شوند که عموما هم طلای واقعی به دست مردم نمی­‌دهند.
مردم چگونه می­ توانند مطمئن باشند که جواهری که از  واحدهای صنفی تهیه کرده­اند، واقعا جواهر است و شیشه نیست؟
زمانی که از واحدها و جواهرفروشی­‌های معتبرخرید صورت می­‌گیرد مغازه، پروانه کسب، شخص فروشنده و فاکتور کالا همگی مشخص هستند و سند آن طلا به حساب می­‌آیند.
 ­گزارشی از تخلف واحدها داشته­‌اید؟
بله؛ گاهی تخلف برخی واحدها گزارش می­‌شود اما سریعا پیگیری صورت می­‌گیرد. تاکنون در صنعت ما مشتری ضرر نکرده است. بارها پیش آمده که کالایی خریداری شده که اصل نبوده و شکایت مشتری هم به جایی نرسیده است اما درصنعت ما چنین اتفاقی هرگز نمی­‌افتد. طلا و جواهر به نرخ روز برای مشتری جبران و واحد متخلف بسته می‌­شود. اگر هم مورد تکراری باشد، پروانه کسب آن واحد برای همیشه باطل می شود که دیگر هم در صنعت طلا و جواهر نمی­‌تواند ورود کند.
حیثیت صنعت ما برایمان بسیار حائز اهمیت است.  افراد واحدهای ما به لحاظ اخلاقی، امانت­داری، ظاهری و ... گزینش می­‌شوند.