چالش خبرنگاران با عوامل "سرباز"/ آیا این سربازی واقعیت داشت؟
کارگردان، تهیه‌کننده و بازیگران "سرباز"به این سؤال مهم پاسخ دادند که چقدر روایت‌های این سریال درباره مقوله سربازی حقیقت دارد.
بازیگران و عوامل سریال "سرباز" شبکه سه بعداز پاسخگویی به تماس‌های مردمی در سامانه 162 به سؤالات اصحاب رسانه پاسخ دادند.
در این نشست خبری هادی مقدم دوست نویسنده و کارگردان، محمدرضا شفیعی تهیه‌کننده، علی عامل هاشمی و جواد خواجوی بازیگران سریال حضور داشتند بحث‌های مختلفی مطرح شد که مشروح آن را در ادامه می خوانید:
در ابتدای نشست کارگردان سریال درباره این مجموعه تلویزیونی گفت: به صورت عمده توجه این سریال به بحث خدمت بود. قبل از دوران سربازی هم موضوع خدمت را در سریال بیان کردیم. بابت موضوع خدمت قصه و روایت شکل گرفت و تابعی از این مفهوم بود.
شفیعی تهیه‌کننده سریال ادامه داد: سریال سرباز به لحاظ فرم از سریال‌هایی که مردم دیده‌اند تبعیت نمی‌کرد. مردم به یک فرم نمایشی عادت کرده‌اند و طبیعی است که سریع با فرم جدید ارتباط برقرار نکنند اما هر چه جلو آمدند با سریال ارتباط برقرار کردند.
وی عنوان کرد: در یکی از تماس‌ها خانمی به من گفت سکانس به سکانس سریال حرف داشت و بحث روانشناسانه را پیش گرفته بود. حتی برخی از مخاطبان که تماس گرفتند توقع داشتند که یحیی شهید شود. البته باید بگویم قرار نبود سریال سرباز همه مخاطبان تلویزیون را درگیر کند زیرا برای یک مخاطب دیگر تلویزیون ساخته شده بود.
هاشمی بازیگر نقش شهاب گفت: بیشتر کسانی که تماس گرفتند راضی بودند و برایشان موضوع ملموس بود. البته یک نفر هم با ناراحتی به من گفت شما بازیگر خوبی هستی دیگر از اینگونه سریال ها بازی نکن.
خواجوی ادامه داد: تماس‌های مخاطبان نشان داد مردم سریال را با دقت دنبال کردند. خیلی‌ها درباره زمان پخش اعتراض داشتند و دوست داشتن سریال در محرم پخش شود.
کارگردان سرباز درباره شروع نگارش گفت: سال 90 یا 92 بود با آقای شفیعی صحبت کردیم که روی این قصه کار کنیم. این سریال از ابتدا درباره سربازی و خدمت بود و سفارشی نبود. نگارش این مجموعه زمان طولانی داشت و کسی به ما سفارش نداد. البته آیین و آداب نویسندگی است که نوشته تغییر می‌کند. تغییرات سریال از آن سال تا به امروز این بود که کاراکتر زن و مرد بهم نمی‌رسیدند اما در روند تصمیم‌گیری و تغییرات قرار شد یکی شدن برای کاراکترهای اصلی رخ دهد .
مقدم دوست جذابیت و ریتم سریال بیان کرد: یکی از مهم‌ترین عناصر جذاببت در سریال ها قصه شخصیت‌هاست. وجود شخصیت‌های برجسته و کار شده باعث ایجاد جذابیت می‌شود. خیلی از مخاطبان درباره شخصیت‌ها حرف می‌زدند. جذابیت را با مؤلفه‌های کارهایی که موفق شد می سنجیم نه با مؤلفه‌های خود جذابیت. ریتم تند یکی از ابزارها است بستگی به کاری که داریم، ریتم مناسب می‌دهیم ریتم تند حتما باعث جذابیت نمی‌شود.
وی ادامه داد: روحیه و منش پهلوانی و خدمت‌رسانی یحیی یکی از عناصر جذابیت است. می‌توان عناصر دیگری را برای جذابیت پیدا کنیم و فقط ریتم را در نظر نگیریم. ما سعی کردیم از دیگر عناصر استفاده کنیم که جدید باشد. در برخی از آثار اثرهای انگیزشی‌اند که برای برخی مخاطبان جذابیت دارد که سرباز در گروه کارهای انگیزشی بود. در سریال کاراکتر شرور نداشتیم و روند کار رو به بهبود و قابل ارتقا در شخصیت‌های داستان بود.
وی بیان کرد: صحنه‌هایی از سربازی در این سریال وجود دارد که زمان آن مشخص است و می‌شود دقیق بررسی کرد که آیا واقعی است یا خیر. در برخی نظرها خواندم ما آسایشگاهی نداریم که دارای گل و گیاه باشد اما ما در لوکیشن واقعی آن را تصویربرداری کردیم. حتی شنیدم می‌گفتند سربازها روی زمین می‌نشینند اما اینجا آنها روی صندلی تاشو می‌نشینند. شنیدم که فرمانده چطور سرباز را بغل می‌کند، من هم ندیدم اما ندیدن ما نشان از این ندارد که وجود ندارد. من منکر برخوردهای تند با سربازان در خدمت نمی‌شوم اما نمی‌شود بگوییم برخورد مهربانانه وجود ندارد.
کارگردان سریال ادامه داد: وقتی پسرها سربازی می‌روند در آن زندگی می‌کنند. ما به این فکر بودیم که زندگی در سربازی دوران پربار و پربرکتی باشد. می‌شود این دو سال را به تباهی گذراند اما می‌شود از آن استفاده هم کرد. ترجیح من مثل ترجیح پدری بود که بچه‌اش به سربازی می‌رود و می‌خواهد به او بگوید از این دوران استفاده کند و کار انگیزشی نمی‌خواهد از شکوه و شکایت‌ها بگوید. من متوجه اعتراضات که برخی از اتفاقات سربازی نمایش داده نشد هستم. عده‌ای از رسانه توقع دارند در دل آنها را بگوید. اگر بنا بر گفتن باشد شما کار را دنبال کنید می‌بینید اشاره‌هایی هم شده است.
مقدم‌دوست شخصیت‌پردازی کاراکترهای این سریال توضیح داد: الزامی وجود ندارد هرچه را از شخصیت می‌دانیم بگوییم. ما آن چه را که در روند داستان مهم بود نشان دادیم.
وی عنوان کرد: من در یک نظرسنجی درباره سریال دیدم که نوشته بود بدون ذکر دلیل. نقد وقتی قرار است کارشناسی باشد باید محکم باشد. چراکه نقدها در جهت سازنده بودن کوشش نمی کنند. در ابتدای سریال قطعاً مخاطبان نمی‌توانستند با آن ارتباط برقرار کنند و به مرور این اتفاق افتاد. داشتن نریشن و راوی سریال اختراع من نبوده است و به طرز برخورد ما با پدیده‌ها بستگی دارد.
شفیعی تهیه‌کننده درباره توییت خودش درباره تجربه متفاوت بودن سریال گفت: من گفتم سرباز یک کار ارزشمند بود. تلویزیون سریال خوب و بد می سازد. نگاه و تعداد مخاطب فقط باعث نمی‌شود که بگوییم سریال خوب است یا خیر. مخاطب را به سریال نزدیک افطار با یک ساختار عادت دادیم اما سرباز ساختار همیشگی را نداشت. من مخالف صد در صد پخش سریال در ماه رمضان بودم.
وی افزود: مخاطب ممکن است فکر کند ما کم‌فروشی کرده‌ایم. سرباز سریال مسابقه نیست. ساخت سریال برای مسابقه معیارهای خاص خودش را دارد. سرباز معیارهای مسابقه ماه رمضان را ندارد و وقتی در مسابقه ماه رمضان قرار می‌گیرد با ارزش‌گذاری مخاطبان سنجیده می‌شود. هر سریالی یک ساختار و مخاطبی دارد و برای یک جریانی ساخته شده است. این سریال حتماً باید از شبکه سه پخش می‌شد چرا که درباره جوانان و سربازی است.
شفیعی افزود: سریال قابل استفاده و محصول فرهنگی است و در هر بار پخش می‌توان از آن بهره برد. برای سکانس به سکانس سریال فکر شده است. همه اتفاقاتی که برای سریال افتاد سهم ما سازنده‌ها نیست و تصمیمات مدیران سازمان نیز دخیل است. همه جوان‌ها فکرشان این است که دو سال اجباری باید به سربازی بروند.
وی خاطرنشان کرد: ما در تحقیقاتی که کردیم متوجه شدیم خیلی از موارد حقوق سرباز است. سفارش به نظر من بد نیست. سرباز حرف‌های مهم زیادی زد. 2200 دقیقه سریال بود و ما در کل 20 دقیقه از میزانسن و کلمات مهارت‌آموزی استفاده کردیم.
کارگردان سریال سرباز در پاسخ به سؤال خبرنگار تسنیم مبنی بر عدم داشتن تعلیق‌های محرک بیننده یا اصطلاحاً چک اول، تصریح کرد: این جذابیت نیست که ذهن تماشاچی را گروگان بگیریم. ما قید این نوع جذابیت را زدیم، چون هدفمان نشان دادن تغییر و سیر تحول بود. من بارها گفته‌ام روی صبوری تماشاچی حساب کرده بودم!
او در واکنش به سؤال دیگر خبرنگار تسنیم درباره اصرار بر نمایش تعدد پیامک در قاب نمایش سریال، گفت: این کار مثل نریشن و راوی سریال اختراع من نبود. قبلاً هم اتفاق افتاده اما ما در ادامه باورپذیری و نشان دادن زندگی و خانواده این تمایل به نوشتن در فضای دیجیتال را هم باید نشان می‌دادیم.
مقدم‌دوست در پایان درباره استفاده از لوکیشن‌های مختلف، خاطرنشان کرد: در وهله اول دنبال این بودیم که نشان داده نشود کدام شهر و پادگانیم و این اتفاق آگاهانه افتاد. از طرفی به‌خاطر تنوع بصری به سراغ لوکیشن‌ها و جاذبه‌های مختلف رفتم. چون نمی‌خواستم سریالم کلوزآپ و یا پرتره بازیگران باشد.
در این نشست خبری هادی مقدم دوست نویسنده و کارگردان، محمدرضا شفیعی تهیه‌کننده، علی عامل هاشمی و جواد خواجوی بازیگران سریال حضور داشتند بحث‌های مختلفی مطرح شد که مشروح آن را در ادامه می خوانید:
در ابتدای نشست کارگردان سریال درباره این مجموعه تلویزیونی گفت: به صورت عمده توجه این سریال به بحث خدمت بود. قبل از دوران سربازی هم موضوع خدمت را در سریال بیان کردیم. بابت موضوع خدمت قصه و روایت شکل گرفت و تابعی از این مفهوم بود.
شفیعی تهیه‌کننده سریال ادامه داد: سریال سرباز به لحاظ فرم از سریال‌هایی که مردم دیده‌اند تبعیت نمی‌کرد. مردم به یک فرم نمایشی عادت کرده‌اند و طبیعی است که سریع با فرم جدید ارتباط برقرار نکنند اما هر چه جلو آمدند با سریال ارتباط برقرار کردند.
وی عنوان کرد: در یکی از تماس‌ها خانمی به من گفت سکانس به سکانس سریال حرف داشت و بحث روانشناسانه را پیش گرفته بود. حتی برخی از مخاطبان که تماس گرفتند توقع داشتند که یحیی شهید شود. البته باید بگویم قرار نبود سریال سرباز همه مخاطبان تلویزیون را درگیر کند زیرا برای یک مخاطب دیگر تلویزیون ساخته شده بود.
هاشمی بازیگر نقش شهاب گفت: بیشتر کسانی که تماس گرفتند راضی بودند و برایشان موضوع ملموس بود. البته یک نفر هم با ناراحتی به من گفت شما بازیگر خوبی هستی دیگر از اینگونه سریال ها بازی نکن.
خواجوی ادامه داد: تماس‌های مخاطبان نشان داد مردم سریال را با دقت دنبال کردند. خیلی‌ها درباره زمان پخش اعتراض داشتند و دوست داشتن سریال در محرم پخش شود.
کارگردان سرباز درباره شروع نگارش گفت: سال 90 یا 92 بود با آقای شفیعی صحبت کردیم که روی این قصه کار کنیم. این سریال از ابتدا درباره سربازی و خدمت بود و سفارشی نبود. نگارش این مجموعه زمان طولانی داشت و کسی به ما سفارش نداد. البته آیین و آداب نویسندگی است که نوشته تغییر می‌کند. تغییرات سریال از آن سال تا به امروز این بود که کاراکتر زن و مرد بهم نمی‌رسیدند اما در روند تصمیم‌گیری و تغییرات قرار شد یکی شدن برای کاراکترهای اصلی رخ دهد .
مقدم دوست جذابیت و ریتم سریال بیان کرد: یکی از مهم‌ترین عناصر جذاببت در سریال ها قصه شخصیت‌هاست. وجود شخصیت‌های برجسته و کار شده باعث ایجاد جذابیت می‌شود. خیلی از مخاطبان درباره شخصیت‌ها حرف می‌زدند. جذابیت را با مؤلفه‌های کارهایی که موفق شد می سنجیم نه با مؤلفه‌های خود جذابیت. ریتم تند یکی از ابزارها است بستگی به کاری که داریم، ریتم مناسب می‌دهیم ریتم تند حتما باعث جذابیت نمی‌شود.
وی ادامه داد: روحیه و منش پهلوانی و خدمت‌رسانی یحیی یکی از عناصر جذابیت است. می‌توان عناصر دیگری را برای جذابیت پیدا کنیم و فقط ریتم را در نظر نگیریم. ما سعی کردیم از دیگر عناصر استفاده کنیم که جدید باشد. در برخی از آثار اثرهای انگیزشی‌اند که برای برخی مخاطبان جذابیت دارد که سرباز در گروه کارهای انگیزشی بود. در سریال کاراکتر شرور نداشتیم و روند کار رو به بهبود و قابل ارتقا در شخصیت‌های داستان بود.
وی بیان کرد: صحنه‌هایی از سربازی در این سریال وجود دارد که زمان آن مشخص است و می‌شود دقیق بررسی کرد که آیا واقعی است یا خیر. در برخی نظرها خواندم ما آسایشگاهی نداریم که دارای گل و گیاه باشد اما ما در لوکیشن واقعی آن را تصویربرداری کردیم. حتی شنیدم می‌گفتند سربازها روی زمین می‌نشینند اما اینجا آنها روی صندلی تاشو می‌نشینند. شنیدم که فرمانده چطور سرباز را بغل می‌کند، من هم ندیدم اما ندیدن ما نشان از این ندارد که وجود ندارد. من منکر برخوردهای تند با سربازان در خدمت نمی‌شوم اما نمی‌شود بگوییم برخورد مهربانانه وجود ندارد.
کارگردان سریال ادامه داد: وقتی پسرها سربازی می‌روند در آن زندگی می‌کنند. ما به این فکر بودیم که زندگی در سربازی دوران پربار و پربرکتی باشد. می‌شود این دو سال را به تباهی گذراند اما می‌شود از آن استفاده هم کرد. ترجیح من مثل ترجیح پدری بود که بچه‌اش به سربازی می‌رود و می‌خواهد به او بگوید از این دوران استفاده کند و کار انگیزشی نمی‌خواهد از شکوه و شکایت‌ها بگوید. من متوجه اعتراضات که برخی از اتفاقات سربازی نمایش داده نشد هستم. عده‌ای از رسانه توقع دارند در دل آنها را بگوید. اگر بنا بر گفتن باشد شما کار را دنبال کنید می‌بینید اشاره‌هایی هم شده است.
مقدم‌دوست شخصیت‌پردازی کاراکترهای این سریال توضیح داد: الزامی وجود ندارد هرچه را از شخصیت می‌دانیم بگوییم. ما آن چه را که در روند داستان مهم بود نشان دادیم.
وی عنوان کرد: من در یک نظرسنجی درباره سریال دیدم که نوشته بود بدون ذکر دلیل. نقد وقتی قرار است کارشناسی باشد باید محکم باشد. چراکه نقدها در جهت سازنده بودن کوشش نمی کنند. در ابتدای سریال قطعاً مخاطبان نمی‌توانستند با آن ارتباط برقرار کنند و به مرور این اتفاق افتاد. داشتن نریشن و راوی سریال اختراع من نبوده است و به طرز برخورد ما با پدیده‌ها بستگی دارد.
شفیعی تهیه‌کننده درباره توییت خودش درباره تجربه متفاوت بودن سریال گفت: من گفتم سرباز یک کار ارزشمند بود. تلویزیون سریال خوب و بد می سازد. نگاه و تعداد مخاطب فقط باعث نمی‌شود که بگوییم سریال خوب است یا خیر. مخاطب را به سریال نزدیک افطار با یک ساختار عادت دادیم اما سرباز ساختار همیشگی را نداشت. من مخالف صد در صد پخش سریال در ماه رمضان بودم.
وی افزود: مخاطب ممکن است فکر کند ما کم‌فروشی کرده‌ایم. سرباز سریال مسابقه نیست. ساخت سریال برای مسابقه معیارهای خاص خودش را دارد. سرباز معیارهای مسابقه ماه رمضان را ندارد و وقتی در مسابقه ماه رمضان قرار می‌گیرد با ارزش‌گذاری مخاطبان سنجیده می‌شود. هر سریالی یک ساختار و مخاطبی دارد و برای یک جریانی ساخته شده است. این سریال حتماً باید از شبکه سه پخش می‌شد چرا که درباره جوانان و سربازی است.
شفیعی افزود: سریال قابل استفاده و محصول فرهنگی است و در هر بار پخش می‌توان از آن بهره برد. برای سکانس به سکانس سریال فکر شده است. همه اتفاقاتی که برای سریال افتاد سهم ما سازنده‌ها نیست و تصمیمات مدیران سازمان نیز دخیل است. همه جوان‌ها فکرشان این است که دو سال اجباری باید به سربازی بروند.
وی خاطرنشان کرد: ما در تحقیقاتی که کردیم متوجه شدیم خیلی از موارد حقوق سرباز است. سفارش به نظر من بد نیست. سرباز حرف‌های مهم زیادی زد. 2200 دقیقه سریال بود و ما در کل 20 دقیقه از میزانسن و کلمات مهارت‌آموزی استفاده کردیم.
کارگردان سریال سرباز در پاسخ به سؤال خبرنگار تسنیم مبنی بر عدم داشتن تعلیق‌های محرک بیننده یا اصطلاحاً چک اول، تصریح کرد: این جذابیت نیست که ذهن تماشاچی را گروگان بگیریم. ما قید این نوع جذابیت را زدیم، چون هدفمان نشان دادن تغییر و سیر تحول بود. من بارها گفته‌ام روی صبوری تماشاچی حساب کرده بودم!
او در واکنش به سؤال دیگر خبرنگار تسنیم درباره اصرار بر نمایش تعدد پیامک در قاب نمایش سریال، گفت: این کار مثل نریشن و راوی سریال اختراع من نبود. قبلاً هم اتفاق افتاده اما ما در ادامه باورپذیری و نشان دادن زندگی و خانواده این تمایل به نوشتن در فضای دیجیتال را هم باید نشان می‌دادیم.
مقدم‌دوست در پایان درباره استفاده از لوکیشن‌های مختلف، خاطرنشان کرد: در وهله اول دنبال این بودیم که نشان داده نشود کدام شهر و پادگانیم و این اتفاق آگاهانه افتاد. از طرفی به‌خاطر تنوع بصری به سراغ لوکیشن‌ها و جاذبه‌های مختلف رفتم. چون نمی‌خواستم سریالم کلوزآپ و یا پرتره بازیگران باشد.