چرا این صخرۀ اسکاتلندی برای دانشمندان مهم شده است؟

فرادید| صدها میلیون سال پیش، زمین در یخ‌زدگی عمیقی فرو رفت که آن را به یک توپ یخی غول‌پیکر تبدیل کرد. اکنون، دانشمندان صخره‌هایی را کشف کرده‌اند که ردپای این دوره را در مجمع‌الجزایر دورافتاده‌ای در هبریدهای داخلی اسکاتلند (مجمع‌الجزایری نزدیک ساحل غربی خاک اصلی اسکاتلند) در خود حفظ کرده‌اند. 

به گزارش فرادید، قدمت این سنگ‌ها بین ۷۲۰ تا ۶۶۲ میلیون سال پیش است و یک رکورد نادر از لحظه «انتقال» از یک محیط گرمسیری به یک گوی برفی هستند، جایی که یخچال‌ها کره زمین را در برگرفتند.

در صورت تایید، سنگ‌های گارولاکس را می‌توان «نقطه اوج طلایی» اعلام کرد؛ نشانگری که گواه انتقال به عصر زمین‌شناسی جدید است. به طور خاص، این سنگ‌ها نقطه حرکت زمین از دوره تونیان (۱ میلیارد تا ۷۲۰ میلیون سال پیش) به دوره کریوژنین (۷۲۰ میلیون تا ۶۳۵ میلیون سال پیش) را نشان می‌دهند. 

اِلیاس روگن، نویسنده اول این مطالعه و محقق علوم زمین دانشگاه کالج لندن، گفته: «بیشتر مناطق جهان این انتقال قابل‌توجه را از دست داده‌اند، زیرا یخچال‌های باستانی سنگ‌های زیرین را دچار خراش و فرسایش کردند، اما در اسکاتلند به صورت معجزه‌واری این انتقال را می‌توان دید.» 

دانشمندان معتقدند دو رویداد زمینی گوی برفی در دوران کریوژنین رخ داده، یخبندان استورتین و یخبندان مارینو. رویداد اول زودتر و شدیدتر بوده و حدود ۵۷ میلیون سال طول کشیده، در حالی که رویداد دوم بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون سال طول کشیده است. 

در مطالعه جدیدی که روز پنجشنبه (۱۵ آگوست) در مجله «انجمن زمین‌شناسی لندن» منتشر شد، محققان لایه‌هایی از سنگ به ضخامت ۱.۱ کیلومتر را به همراه یک لایه دیگر به ضخامت ۷۰ متر زیر آن را تجزیه و تحلیل کردند. 

تصویری از «زمین گوی برفی» 

محققان نمونه سنگ‌هایی را از دو سازند روی گاروِلاکس جمع‌آوری کردند و کریستال‌های کوچکی به نام زیرکُن را تجزیه و تحلیل کردند. زیرکُن حاوی اورانیوم است، یک عنصر رادیواکتیو که به آرامی و بطور یکنواخت به سرب تجزیه می‌شود، بنابراین تیم توانست به طور دقیق زمان تشکیل سنگ‌ها را تعیین کند. محققان دریافتند بخش زیرین سنگ در آب‌های گرمسیری شکل گرفته، زمانی که زمین بسیار گرم‌تر بوده است. 

روگن توضیح می‌دهد: «این لایه‌ها یک محیط دریایی گرمسیری با حیات سیانوباکتریایی در حال شکوفایی را ثبت کرده‌اند که به تدریج سردتر شده و گواه پایان یک میلیارد سال یا بیشتر اقلیم معتدل روی زمین است.» 

قدمت زیرکُن نشان داد سنگ‌ها بین ۷۲۰ تا ۶۶۲ میلیون سال پیش ته‌نشین شده‌اند، دوره‌ای که انتقال بین دوره‌های زمین‌شناسی را شامل میشده است؛ از دوره معتدل تونین به دوره یخبندان استورتین و دوره کریوژنین. 

ماه جولای، نمایندگان کمیسیون بین‌المللی چینه‌شناسی که بخشی از اتحادیه بین‌المللی علوم زمین‌شناسی است، به گاروِلاکس رفتند تا ارزیابی کنند آیا این محوطه یک نشانگر زمین‌شناسی است یا خیر. در صورت تأیید، محوطه با «نقطه اوج طلایی» مشخص خواهد شد. روگن گفته که لایه‌های سنگی که روی گارولاکس قرار گرفته‌اند، در سطح جهانی منحصربه‌فرد هستند.

مترجم: زهرا ذوالقدر