شگفتی تازۀ «اژدهای کومودو»؛ هیولایی با دندان‌های آهنی

فرادید| اژدهای کومودو با جثه بزرگ، نیش سمی و تداعی خارق‌العاده نامش، مانند یک افسانه به نظر می‌رسد. اکنون، این شهرت به لطف یک کشف تازه بیشتر هم شده است: دندان‌های آن‌ها با لایه‌ای از آهن پوشیده شده که به تیز نگه داشتن لبه‌های دندانه‌دار کمک می‌کند. 

به گزارش فرادید، این نخستین باری است که چنین پوششی در حیوانی مشاهده شده و محققان آن را «سازش با محیط نادیده‌گرفته‌شده‌ی اژدهای کومودو» توصیف می‌کنند. 

این پوشش زمانی کشف شد که محققان متوجه نوک‌ها و لبه‌های دندانه‌دار دندان‌های اژدهای کومودو شدند که با لایه‌ای از رنگدانه نارنجی پوشیده شده است. با بررسی دقیق‌تر، دریافتند مینای دندان آن‌ها حاوی آهن غلیظی است که دندان‌ها را بسیار سخت و در برابر سایش مقاوم می‌کند و به اژدها کمک می‌کند طعمه‌های خود را پاره کند. 

اژدهایان کومودو بزرگ‌ترین مارمولک‌های زنده هستند که طول آن‌ها به بیش از سه متر می‌رسد و میانگین وزن آن ۸۰ کیلوگرم است. آن‌ها بومی چندین جزیره اندونزی هستند، جایی که تقریباً هر طعمه‌ای را می‌خورند، از پرندگان کوچک گرفته تا بوفالوهای آبی و دیگر اژدهایان کومودو. 

انسان‌ها نیز طعمه‌ی آن‌ها بوده‌اند. سال ۲۰۰۷، کودکی در جزیره کومودو پس از حمله یکی از کومودوها جان خود را از دست داد. دو سال بعد یک میوه‌چین در جزیره توسط دو کومودو پس از سقوط از درخت کشته شد. سال ۲۰۱۰، یکی دیگر از کارگران اندونزیایی پس از مشت زدن به یک اژدهای کومودو و رها شدن از آرواره‌هایش، به سختی جان سالم به در برد. 

دندان‌های دندانه‌دار اژدهای کومودو شبیه دایناسورهای گوشتخوار است

مقامات اندونزی قصد دارند ورود گردشگران به این جزیره را ممنوع کنند، چون علاوه بر خطر خود کومودوها برای انسان، نگران این هستند که بازدیدکنندگان بر عادت‌های جفت‌گیری آن‌ها اثر بگذارند و با غذا دادن به آن‌ها سبب مطیع شدن آن‌ها شوند. این گونه به دلیل تخریب زیستگاه و شکار غیرقانونی در معرض خطر انقراض قرار دارد و تخمین زده می‌شود تنها ۳۵۰۰ کومودو در طبیعت باقی مانده باشد. 

در جدیدترین مطالعه، تیمی به سرپرستی محققان کالج کینگ لندن از تصویربرداری پیشرفته، همراه با تکنیک‌های تحلیلی شیمیایی و مکانیکی، برای مطالعه دندان‌های نمونه‌های مختلف اژدهای کومودو و همچنین خزندگان متعدد دیگر زنده و منقرض‌شده، از جمله بزمجه، تمساح‌ها و دایناسورها استفاده کرد. 

پوشش آهنی بیشتر روی دندان‌های اژدهای کومودو آشکار بود، اما پوشش‌های غنی از آهن مشابهی روی دندان‌های خزندگان دیگر هم دیده شده بود. اَرِن لوبلانک، مدرس علوم زیستی دندان در کالج کینگ و نویسنده اصلی این مطالعه، می‌گوید: «به نظر می‌رسد این ویژگی نادیده گرفته شده اما گسترده دندان‌های این خزنده باشد.» 

دندان‌های خمیده و دندانه‌دار اژدهای کومودو شبیه دایناسورهای گوشتخوار مانند تیرانوسوروس رکس است. در این مطالعه که در مجله «بوم‌شناسی طبیعت و تکامل» منتشر شده، لوبلانک و تیمش تصمیم گرفتند از این شباهت برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه کاربرد دندان دایناسورها در زمان زنده بودنشان استفاده کنند. 

اگرچه آن‌ها پوشش آهنی تقویت‌شده را روی دندان‌های بسیاری از خزندگان زنده شناسایی کردند، اما نتوانستند شواهدی از آن را در فسیل‌های دایناسور پیدا کنند. محققان معتقدند که ممکن است هنوز پوشش‌های آهنی در دایناسورهای گوشتخوار وجود داشته باشد. آهن ممکن است در طول زمان از بین رفته باشد، زیرا نمی‌توان آن را روی دندان‌های فسیل‌شده خزندگانی که نزدیک به اژدهای کومودو بودند، یافت. 

اووِن آدیسون، استاد توانبخشی دهان در کالج کینگ و نویسنده ارشد این مطالعه، گفته که این کشف در نهایت می‌تواند منجر به تکنیک‌های دندانپزشکی جدیدی شود که می‌تواند در انسان نیز بکار گرفته شود: «ما فکر می‌کنیم فرصتی برای استفاده از ساختار کشف‌شده در این کار برای الهام بخشیدن به استراتژی‌های جدید برای بازسازی مینای دندان در انسان وجود داشته باشد.»

مترجم: زهرا ذوالقدر