نئاندرتال‌ها «منقرض» نشده‌اند؛ نتایج جالب یک تحقیق تازه

فرادید| احتمال دارد نئاندرتال‌ها واقعاً منقرض نشده باشند، بلکه جذب جمعیت بشر مدرن شده باشند. این یکی از نتایج مطالعه جدیدی است که نشان می‌دهد DNA انسان مدرن ممکن است ۲.۵ تا ۳.۷ درصد از ژنوم نئاندرتال‌ها را در خود داشته باشد. 

به گزارش فرادید، فرناندو ویلانیا، متخصص ژنتیک جمعیت در دانشگاه کلرادو بولدِر که در این مطالعه شرکت نداشته گفته: «این تحقیق بر این نکته تأکید می‌کند که آنچه ما به عنوان یک دودمان جداگانه نئاندرتال می‌پنداریم بیشتر با اجداد خود ما در ارتباط بوده است. هر دو جمعیت انسان مدرن و نئاندرتال، پیشینه‌ی دیرینه‌ی مبادله افراد را داشتند.» 

نئاندرتال‌ها یکی از نزدیک‌ترین خویشاوندان انسان‌های امروزی بودند و دودمان ما به حدود ۵۰۰۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. بیش از یک دهه پیش، دانشمندان نشان دادند که نئاندرتال‌ها با اجداد انسان‌های امروزی که به خارج از آفریقا سفر کردند، آمیختند. امروزه، ژنوم گروه‌های انسانی مدرن خارج از آفریقا حاوی حدود ۱ تا ۲ درصد DNA نئاندرتال‌ها است. 

با این حال، محققان در مورد چگونگی ورود DNA انسان مدرن به ژنوم نئاندرتال‌ها کمتر می‌دانند. دلیل عمده‌اش اینست که در حال حاضر تنها سه نمونه‌ی باکیفیت بالا از یک ژنوم کامل نئاندرتال از این غارها باقی مانده است: غار Vindija در کرواسی و غارهای Chagyrskaya و Denisova در روسیه با قدمت به ترتیب حدود ۸۰۰۰۰ و ۵۰۰۰۰ سال پیش. 

دانشمندان از زمان تکمیل پروژه ژنوم انسان در سال ۲۰۰۳، توالی ژنوم صدها هزار انسان مدرن را تعیین کرده‌اند. 

جاشوآ آکی، نویسنده ارشد این مطالعه و متخصص ژنتیک جمعیت در دانشگاه پرینستون در نیوجرسی گفته: «تحقیقات زیادی درباره نحوه‌ی تأثیر آمیزش جنسی نئاندرتال‌ها و انسان‌های مدرن بر DNA و تاریخ تکاملی ما انجام شده است. با این حال، ما در مورد اینکه چگونه این برخوردها بر ژنوم نئاندرتال‌ها اثر گذاشته، اطلاعات کمتری داریم.» 

در مطالعه جدید، دانشمندان بر این واقعیت تکیه کردند که انسان‌های مدرن و نئاندرتال‌ها معمولاً دارای دو نسخه از هر ژن هستند که یکی از پدر و دیگری از مادر به ارث رسیده است. از آنجا که تفاوت‌های این دو گروه با یکدیگر بیشتر از تفاوت‌شان با سایر هم‌نوعان‌شان بود، آمیختگی بین نئاندرتال‌ها و انسان‌ها منجر به ایجاد فرزندانی می‌شد که شانس بیشتری برای داشتن دو نسخه متفاوت از هر ژن داشتند (وضعیتی به نام هتروزیگوسیتی) تا کودکانی که از چنین آمیختگی حاصل نشدند. 

محققان ژنوم سه نئاندرتال را با ژنوم ۲۰۰۰ انسان مدرن مقایسه کرده و دریافتند ژنوم نئاندرتال ممکن است از ۲.۵ تا ۳.۷ درصد DNA انسان مدرن تشکیل شده باشد. این چیزی شبیه به یک نفر از هر ۳۰ والدین انسان مدرن در جمعیت اجدادی نئاندرتال است. 

تجزیه و تحلیل تیم تحقیقاتی نشان داد DNA انسان مدرن حداقل در دو دوره متمایز آمیختگی وارد ژنوم نئاندرتال شده، یکی حدود ۲۰۰۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰۰ سال پیش و دیگری حدود ۱۰۰۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰۰ سال پیش. آکی گفته که احتمال دارد در زمان‌های دیگر آمیختگی صورت گرفته باشد، اما چنین رویدادهایی ممکن است هیچ اثر قابل‌تشخیصی در ژنوم نئاندرتال‌ها باقی نگذاشته باشند. 

یک مطالعه تازه اما داوری‌نشده نشان می‌دهد که بیشتر DNA نئاندرتال‌ها که در ژنوم انسان مدرن مشاهده شده، ناشی از یک دوره بزرگ آمیختگی در حدود ۴۷۰۰۰ سال پیش است که حدود ۶۸۰۰ سال به طول انجامید. آمیختگی‌هایی که در زمان‌های دیگر رخ داده، مانند رویدادهای قبلی که بر ژنوم نئاندرتال‌ها تأثیر گذاشته، احتمالاً اثر قابل‌تشخیصی در ژنوم ما باقی نگذاشته است. 

جمجمه‌های یافت‌شده در غارهای Skhul و Qafzeh در فلسطین مربوط به حدود ۱۰۰۰۰۰ سال پیش هستند، تقریباً همزمان با یکی از رویدادهای مهم آمیختگی که در این مطالعه شناسایی شد. کریس استرینگر، دیرین‌شناس موزه تاریخ طبیعی لندن که در این مطالعه نقشی نداشته گفته که به نظر می‌رسد این فسیل‌ها بقایای انسان مدرن هستند، اما دارای ویژگی‌های نسبتا ابتدایی مانند ابروهای بزرگ‌تر نیز هستند که ممکن است نشانه‌هایی از جریان ژن نئاندرتال‌ها باشد. 

همچنین مطالعه جدید با تجزیه و تحلیل سطح تنوع ژنتیکی مشاهده‌شده میان سه ژنوم نئاندرتال، نشان داد میانگین درازمدت جمعیت نئاندرتال‌ها حدود ۲۰ درصد کمتر از برآورد قبلی بود. آکی گفته: «این تفاوت زیادی به نظر نمی‌رسد، اما با توجه به اینکه نئاندرتال‌ها قبلاً جمعیت نسبتاً کمی داشتند، این واقعیت که حتی کوچک‌تر هم بودند، داده مهمی است.» 

آکی گفته این تخمین‌های جدید از اندازه جمعیت نئاندرتال‌ها نشان می‌دهد ممکن است آن‌ها ناپدید شده باشند چون احتمالاً جذب جمعیت انسان مدرن شدند. موج‌های مکرر مهاجرت انسان‌های مدرن به خارج از آفریقا در نهایت توانایی نئاندرتال‌ها را برای باقی ماندن به عنوان یک جمعیت متمایز را تحت تأثیر قرار داد و آن‌ها در نهایت جذب ژن انسان مدرن شدند. »

به عقیده‌ی آکی، در تحقیقات آینده اثرات بیولوژیکی خوب یا بد DNA انسان مدرن روی نئاندرتال‌ها مطالعه خواهد شد. 

دانشمندان جزئیات یافته‌هایشان را به صورت آنلاین روز پنجشنبه (۱۱ ژوئیه) در مجله علم (Science) منتشر کردند.

مترجم: زهرا ذوالقدر