خروج از انزوا؛ ضرورت اقتصاد ایران

رفع تحریم و جذب سرمایه‌گذاری خارجی و همچنین تقویت تولید، ملزومات اقتصاد کشور برای تحقق رشد اقتصادی است. حجت میرزایی، اقتصاددان با اعلام این نکات درباره ملزومات اقتصاد کشور با توجه به اظهارات مطرح‌شده در مناظرات نامزدهای ریاست‌جمهوری به خبرآنلاین گفته است: «به نظر من برای ایران، ادامه زندگی در تحریم غیرممکن است. نه اینکه نمی‌شود، ولی دیگر اسم آن زندگی نیست؛ مرگ تدریجی است و شرایط پیش‌روی کشور مثل این می‌ماند که سؤال کنید در جزیره بسته که هیچ ارتباطی با دنیا ندارد، می‌شود زندگی کرد؟ در آنجا روز‌به‌روز افراد گرسنه‌تر، فقیرتر، خشن‌تر و ناامیدتر می‌شوند. یعنی می‌شود زنده ماند، ولی زندگی نمی‌شود کرد. همچنان که در ۱۲ سال گذشته، از سال ۹۱ که تحریم‌ها شروع شد، ما هر روز فقیرتر و فقیرتر شدیم و هر روز امیدمان کمتر شده است و چشم‌اندازی برای ما نیست. البته در یک مقطعی مذاکرات انجام شد، برجام شکل گرفت و دست‌کم چهار سال فضای نسبتا خوبی شکل گرفت. نتایج آن را هم دیدیم؛ مثل کاهش تورم تا هشت درصد و رشد اقتصادی متوسط حدود پنج درصد، حس امید و شروع مجدد سرمایه‌گذاری‌های خارجی، راه‌افتادن پروژه‌های سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و بخش عمومی و همین‌طور، راه‌افتادن طرح‌های زیرساختی. ما همه اینها را تجربه کردیم، اما با بازگشت مجدد تحریم‌ها، سیل خیلی تندتری از آثار تحریم را تجربه کردیم».

او در ادامه گفت: «واقعیت این است که در ۱۲ سال گذشته درآمد ارزی ما از ۱۲۰ میلیارد دلار به حدود ۴۰ میلیارد دلار رسیده است. البته در سال‌های اخیر تا حدی مجاری صادرات نفت باز شد، آن هم نه به‌خاطر اینکه ما خیلی موفق بودیم، به‌خاطر اینکه شرایط دنیا بعد از جنگ روسیه و اوکراین در حوزه تأمین انرژی خیلی نگران‌کننده بود؛ یعنی غربی‌ها راهی جز اینکه اجازه دهند ما نفت بیشتری بفروشیم نداشتند. اما به چه قیمتی؟ خودشان رسما اعلام کردند ۳۰ درصد کمتر از قیمت رقابتی در بازار ایران. از سوی دیگر، بازگشت آن پول به‌طور معمول با هزینه سه تا پنج درصدی همراه بود؛ اما بازگشتی که به‌طور انحصاری از کشور و توسط شرکت‌های خاصی باید انجام شود و یا از طریق تراستی‌ها انجام شود که ریسک خیلی بالایی را ایجاد می‌کند و به‌شدت پرمفسده است». او افزود: «تقریبا تمام چیزهایی که امروز می‌بینیم، مثل تخریب ناگهانی بورس، از همین شرایط نشئت می‌گیرد. در سه سال اخیر ارزش دلاری بورس از حدود ۴۰۰ به ۱۵۰ میلیارد دلار رسیده و تقریبا یک‌سوم شده است. از سوی دیگر، به‌خاطر اینکه نتوانستیم و یا نخواستیم تحریم را برداریم، ارز به یک قیمت مبنا تبدیل شده و این قیمت مبنا، تورم را تقریبا تا دو‌ برابر بالا برده و این مبنا‌شدن باعث‌شده که ما با جهش‌های ناگهانی ارز مواجه شویم. آن کالاهایی هم که فکر می‌کردند ربطی به ارز ندارد، مثل مرغ و گوشت و... جهش‌های عجیب هشت برابری پیدا کردند؛ ۸۰۰ درصد رشد در قیمت‌ها. از همه بدتر اینکه با این تحریم و این سازوکاری که ناشی از تحریم شکل گرفت، ما با خروج سرمایه بزرگی مواجه شدیم، به‌طوری‌که تقریبا سالانه ۱۰ تا ۲۰ میلیارد دلار خروج سرمایه اتفاق افتاد؛ آن‌هم به‌خاطر همین سازوکارهای تراستی و ناامیدی‌ای که وجود داشت و صاحبان سرمایه هیچ چشم‌اندازی نداشتند. براساس گزارش‌های رسمی در سال ۱۴۰۲ در حدود ۲۰ میلیارد دلار ارز از ایران فرار کرده و حدود ۱۷ میلیارد دلار کسری تراز تجاری داشتیم و این رقم نسبت به سال قبل از آن که پنج میلیارد دلار بود، تقریبا ۳.۵ برابر شده است». این اقتصاددان همچنین گفت: «ما عضو برخی از سازمان‌های بین‌المللی و توافق‌نامه‌ها مثل بریکس و شانگهای شدیم که تقریبا همه، نتیجه پیگیری‌های دیپلماتیک دولت قبل بوده است. مثالی می‌زنم؛ ما یک توافق‌نامه تجاری با اوراسیا داریم که تعرفه‌ها را کاهش دادند و تجدیدنظر کردند، اما تجارت ما با اوراسیا به زحمت به ۱.۵ میلیارد دلار می‌رسد». میرزایی همچنین تأکید کرد مطلقا هیچ تصمیمی در تیم مشاوران آقای پزشکیان و حتی در ذهن‌شان برای افزایش قیمت بنزین وجود ندارد.