طرحی پر از ابهام

محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی، به‌تازگی از راه‌اندازی «گروه سینمایی فرهنگ» در راستای حمایت جامع و قاعده‌مند از اکران فیلم‌های فرهنگی در سراسر کشور خبر داده است. «در سال‌های گذشته بحث‌های مختلف و دامنه‌داری درباره شرایط اکران فیلم‌های فرهنگی در کشور وجود داشته و هرساله بر دامنه آنها افزوده شده است. بعد از بررسی‌های کارشناسی درباره ارائه سازوکار حمایتی از این جریان سینمایی مصوب شد برنامه‌ای هدفمند برای حمایت از فیلم‌های غیرتجاری به دلیل شرایط اکران آسیب‌پذیری که دارند، تدوین شود که خوشبختانه این مهم، اکنون محقق شده است». این جملات درباره چرایی اجرائی‌شدن این طرح از زبان محمد خزاعی است. رئیس سازمان سینمایی با اشاره به اینکه مدیریت گروه سینمایی فرهنگ به مؤسسه سینماشهر واگذار و آیین‌نامه آن ابلاغ شده است، خاطرنشان کرد: ایجاد گروه سینمایی فرهنگ، پاسخ به ضرورتی چندین‌ساله در حوزه اکران فیلم‌هاست که خلأ آن کاملا احساس شده و پیش‌بینی می‌شود با راه‌اندازی این گروه سینمایی بتوان رضایت خانواده سینما و مخاطبان این‌گونه آثار را در اقصانقاط کشور جلب کرد. به گفته او در این طرح، فیلم‌های سینمایی در سینماهای منتخب نمایش داده می‌شوند. او درباره روند اکران این آثار عنوان کرد: فیلم‌هایی که قرار است در این گروه سینمایی وارد چرخه اکران شوند، از طریق مؤسسه سینماشهر درخواست‌های خود را ارائه خواهند داد که پس از تأیید در شورای انتخاب گروه سینمایی فرهنگ برای اکران در سالن سینماهای منتخب اقدام خواهد شد.

خزاعی با توضیح اینکه یکی از معضلات فیلم‌های فرهنگی، اکران پراکنده، کم‌رونق و خارج از ضابطه این آثار بوده است، تصریح کرد: با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده مقرر شد زمان اکران آثار فرهنگی قاعده‌مند، شفاف، منظم و مستمر انجام شود، به‌طوری‌که مخاطب این نوع آثار در همه روزهای هفته، امکان دسترسی و تماشای آن را داشته باشند. به همین منظور سینماهای منتخب موظف‌اند بسته زمانی اکران ساعات ۱۴ تا ۲۲ را به صورت مداوم و پیوسته داشته باشند. به عبارت دیگر فیلم‌های منتخب گروه سینمایی فرهنگ طبق جدول زمان‌بندی مشخص در سالن‌های منتخب نمایش داده شده و بلیت‌فروشی آنها نیز به دو صورت آنلاین و حضوری انجام می‌شود. او میزان استقبال مخاطبان از این آثار را یکی از محورهای انتخاب این آثار عنوان کرد و گفت: گروه سینمایی فرهنگ با هدف زمینه‌سازی، فضای مناسبی برای دیده‌شدن این نوع آثار و تحقق شعار عدالت فرهنگی برای همه فعالان سینما محسوب می‌شود و با توجه به ظرفیت‌هایی که هم در حوزه تولید سینمای ایران و نیز علاقه‌مندی مخاطبان به این نوع آثار وجود دارد، به نظر می‌رسد این حوزه چشم‌انداز مطلوبی را پیش‌رو داشته باشد. اعضای گروه فیلم‌های فرهنگی متشکل از معاون وزیر و رئیس سازمان سینمایی، معاون نظارت و ارزیابی سازمان، مدیر کل دفتر نظارت بر عرضه و نمایش فیلم، مدیرعامل مؤسسه سینماشهر، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی از اعضای شورای انتخاب فیلم گروه سینمایی فرهنگ است. «گروه سینمایی فرهنگ» عنوان گروه سینمایی جدیدی که رئیس سازمان سینمایی از آن به‌عنوان طرحی تازه یاد کرده است، از جهات متفاوتی ابهام دارد؛ اینکه اساسا چه فیلم‌هایی در این گروه سینمایی جا می‌گیرند و در حضور گروه سینمایی «هنر و تجربه» که سال‌هاست محلی برای نمایش فیلم‌هایی از جنس هنری و تجربی در نظر گرفته شده است، به چه کار خواهد آمد؟

ایجاد گروه‌های سینمایی با عناوین مختلف

از گذشته تا امروز، در کنار سینمای بدنه، شکل دیگری از سینما که همواره مخاطبان خاص خودش را دارد، برای سینمای ایران مسئله بوده است. «آسمان باز» نام گروه سینمایی بود که در سال 1383 به مدیریت سید‌ضیاء هاشمی راه‌اندازی شد. این گروه سینمایی مأموریت داشت هر فیلمی را که از نظر معاونت سینمایی، فیلم‌ خاص شناخته می‌شود، براساس زمان‌بندی مشخص در سه سالن فرهنگ2، فلسطین2 و ایران‌2 به نمایش بگذارد. سال‌ها گذشت تا دولت یازدهم همت کرد و بخش ویژه‌ای به نمایش فیلم‌های مخاطب خاص و تجربی اختصاص داد و از 13 مهر 1393 گروه سینمایی «هنر و تجربه» با همکاری چهار سالن سینما در تهران و یک سالن در مشهد، نمایش فیلم‌های مخاطب خاص سینمای ایران را آغاز کرد. تلاش برای نمایش فیلم‌های با‌ارزش در میان فیلم‌های غیرتجاری که اکران‌شان می‌تواند جایگاه شایسته و درخور سازندگان آنها را در جامعه سینمایی روشن کند و به ارتقای دانش سینمایی تماشاگران و کیفیت هنری سینمای ایران کمک کند، ازجمله اهداف این گروه سینمایی عنوان شد. گروه سینمایی «هنر و تجربه» آغاز امیدوار‌کننده‌ای داشت و برخی از فیلم‌های حاضر در این گروه سینمایی، در مدت اکران خود به فروش خوبی در گیشه دست پیدا کردند. سال 1401 گروه سینمایی «هنر و تجربه» با وقفه‌ای در فعالیت‌هایش روبه‌رو شد و بعد از آن، این گروه سینمایی با مدیریت جدید و البته تغییری در سیاست‌گذاری، فعالیتش را از سر گرفت. در تمام سال‌های گذشته، با وجود اینکه تفکر غالبی برای تشکیل این گروه سینمایی جاری و ساری بوده است و فیلم‌هایی جدا از جریان اصلی سینما، امکان دیده‌شدن در این فضا را به دست آورده‌اند، اما همواره نقدهایی متوجه این گروه سینمایی بوده است. با همه اینها از نظر اغلب سینماگران لزوم وجود گروه سینمایی «هنر و تجربه» برای سینمای ما همچنان ضروری است.

به یقین تا مشخص‌شدن ابعاد مختلف کارکرد این «گروه سینمایی فرهنگ» و رویکرد و نمایش آثاری که برای آن در نظر گرفته می‌شود، درباره فعالیت آن نمی‌توان اظهارنظر کرد، اما آنچه مشخص است، یکه‌تازی سینمای کمدی در سال‌های اخیر است که بسیاری از سینماگران را به صرافت ساخت آثار کمدی انداخته و از طرفی سالن‌داران هم علاقه‌مند نمایش این آثار هستند. فیلم‌هایی که دست‌کم در دو سال اخیر ثابت کرده‌اند می‌توانند مخاطب بیشتری را راهی سالن‌های سینما کنند و باعث رونق گیشه شوند. باوجود‌این مشخص نیست سالن‌هایی که برای نمایش «گروه سینمایی فرهنگ» در نظر گرفته شده، سالن‌های محدود و مشخصی است یا نمایش فیلم‌های این گروه سینمایی در اغلب سینماهای موجود انجام خواهد شد؟