سفر به تهران قدیم؛ ماجرای اولین آسانسور تهران؛ چگونه نان تهرانی‌ها آجر شد؟
در دوره پهلوی اول که تهران در ابتدای مسیر توسعه و پیشرفت قرار گرفت، اداره کل غله و خدمات بازرگانی تهران در سال ۱۳۱۵ و هم زمان با کارخانه «چیت‌سازی» تأسیس شد تا محل توزیع و نگهداری گندم، آرد، نان و کالاهای اساسی از جمله برنج، روغن و قند و شکر باشد.
سیلوی تهران زیر مجموعه اداره غله است و در سال ۱۳۱۸ با ظرفیت ذخیره‌سازی ۶۰ هزار تن گندم و به کمک کارشناسان آلمانی در محله نازی‌آباد ساخته شد. سیلوی تهران نماد هویتی مهمی است که با تاریخ شکل‌گیری این محله پیوندی ناگسستنی دارد و با گذشت سال های طولانی هنوز سرپا مانده است.
رضا انبارداری، از قدیمی های محله نازی‌آباد، می گوید: «سیلو برای نازی‌آبادی‌ها یادآور خاطرات سال‌های دور و جنب‌وجوش قشر کارگر در این محله است. در نخستین سال‌های تاسیس سیلو، کارگران بعد از پایان هر شیفت کاری به طرف خیابان آرامگاه سرازیر می شدند و از بساطی ها خرید می کردند تا دست خالی به خانه نروند.»
امروز بیشتر بخش‌های سیلو غیر فعال است و تنها قسمت فعال، انبار نگهداری گندم و بخش‌های وابسته به آن مانند نمونه‌گیری آزمایشگاه، باسکول، انبار تخلیه کندوها و محل بارگیری خودروهای سنگین است. گفته می شود نخستین آسانسور تهران هم در ساختمان سیلوی تهران مورد استفاده قرار گرفته است و یادگار متخصصان آلمانی است.
انبارداری معتقد است با گذشت سال‌های طولانی هنوز هم رد پای آلمانی ها در ساختمان سیلوی نازی آباد دیده می شود: «یکی از جذابیت‌های سازه تاریخی سیلوی تهران، تونلی است که آلمانی‌ها از محوطه داخل سیلو تا نازی آباد ایجاد کردند تا هنگام بروز خطر نیروهایشان را از این محل خارج کنند. سال هاست که ورودی و خروجی این تونل مخفی است اما قدیمی‌ها از حد و حدود آن خبر دارند.»
شاید جالب باشد که بدانید ریشه ضرب‌المثل «نان کسی را آجر کردن» به سیلوی نازی‌آباد برمی‌گردد و از قحطی تهران در جریان جنگ جهانی دوم حکایت دارد. ماجرا از این قرار است که به دلیل کمبود شدید گندم، در آن روزها از هر نوع غله ای که امکان پخت داشت برای تولید نان استفاده می شد که در نتیجه نانوایی ها نانی سفت و شبیه آجر می پختند.
این نوع نان ها به نان سیلو و نان آجری معروف شد و در روزگار قحطی، مردم هم تمایلی به خوردن آن نداشتند. از همان موقع «نان کسی را آجر کردن» به موقعیتی گفته می شود که کسب و کار فردی از رونق بیفتد و کساد شود.
منبع: همشهری
منبع: faradeed-192058