مجازات پدر رومینا، دختر ۱۳ ساله تالشی چیست و آیا قاتل قصاص می‌شود؟

قتل رومینای ۱۴ ساله به دست پدرش بار دیگر موضوع قتل‌های ناموسی را پیش کشیده است و جریان خبری کشور را تحت تاثیر قرار داده، عصر ۱ خرداد ۱۳۹۹ کانال‌های محلی تالش از یک قتل فجیع ناموسی خبر دادند. قتل‌های ناموسی در ایران به ویژه در مناطق سنتی، از گذشته وجود داشته است و معمولا قربانیان این‌گونه قتل‌ها دخترانی هستند که بعضی رسوم را زیر پا گذاشته‌اند یا اقدامشان منجر به بی‌آبرویی خانواده سنتی شده است.

 

در نخستین روز از خرداد پدری از ترس بی‌آبرویی، داس را بر گردن نحیف دختر ۱۴ ساله‌اش نشاند و سرش را برید و نام «رومینا» مانند سارینا، هوژان، فرشته، زعفران، نازنین، زبیده، سارا، هاجره و… قربانیان قتل‌های ناموسی همین چند ماه آغازین سال ۹۹، در فهرست اسامی قبرستان جا گرفت. رومینا که دلباخته یکی از همشهریانش در تالش شده بعد از فرار با پسر مورد علاقه اش دستگیر و به خانواده اش تحویل داده می‌شود، اما او در خواب توسط پدر بی رحمش با داس سر بریده می‌شود و بی دفاع به جای لباس عروس کفن پوش شده است.

 

این روز‌ها پدر قاتل در زندان است، برادر ۶ ساله و مادر رومینا تنها عزاداران این خانه نیستند. اهالی روستای «حویق» شهرستان آستارا چند روزی است که در غمی عمیق به سر می‌برند. در این بخش می‌خواهیم به بررسی ابعاد حقوقی این مسئله بپردازیم و مجازات پدر قاتل را براساس قانون مجازات اسلامی بیان کنیم.

همان طور که می‌دانید مجازات اصلی در جرم قتل عمدی قصاص است بنابراین اگر فردی مرتکب قتل عمد شود با رعایت شرایط قانونی و شرعی باید قصاص شود، اما بر این اصل استثنائاتی وجود دارد یکی از این استثنائات قتل فرزند توسط پدر است. اگر پدر قاتل باشد و مقتول فرزند شرعی و قانونی وی باشد، در این شرایط پدر به دلیل قتل فرزند، قصاص نمی‌شود این حکم فقط مختص پدر نیست بلکه جد پدری هم در صورت کشتن نوه قصاص نمی‌شود بنابراین پدر رومینا به خاطر کشتن وی قصاص نمی‌شود حال ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که پدر رومینا به چه مجازاتی محکوم می‌شود؟

همان طور که گفتیم پدر یا جد پدری که فرزند خود را بکشد قصاص نمی‌شود، اما به حبس تعزیری و پرداخت دیه در حق ورثه مقتول محکوم می‌گردد به موجب ماده ۶۱۲ قانون مجازات اسلامی هر کسی مرتکب قتل عمد شود و شاکی نداشته یا شاکی داشته، اما از قصاص گذشت کرده باشد و یا به هر علت قصاص نشود، در صورتی که اقدام وی موجب اخلال در نظم و صیانت و امنیت جامعه شود یا بیم تجری مرتکب یا دیگران شود، دادگاه مرتکب را به حبس تعزیری از ۳ تا ۱۰ سال محکوم می‌کند که در این پرونده هم پدر قصاص نمی‌‍‌شود، اما باید مجازات عمومی جرم را بگذراند. حال دادگاه با توجه به مسائل و شرایطی که قتل بر اساس آن انجام شده درباره حبس و جنبه عمومی جرم تصمیم‌گیری می‌کند؛ گاهی ممکن است کیفیات مخففه هم اعمال شود که بر اساس آن جنبه عمومی جرم از ۳ سال کمتر می‌شود، اما گاهی ممکن است مجازات تکمیلی داده شود.

 

به موجب ماده ۲۳ قانون مجازات اسلامی دادگاه می‌تواند فردی را که به حد، قصاص یا مجازات تعزیری از درجه شش تا درجه یک محکوم کرده است با رعایت شرایط مقرر در این قانون، متناسب با جرم ارتکابی و خصوصیات وی به یک یا چند مجازات از مجازات‌های تکمیلی مندرج در ماده مذکور مثل اقامت اجباری در محل معین، منع از اقامت در محل یا محل‌های معین و. محکوم نماید؛ بنابراین قتل عمدی فرزند توسط پدر چه فرزند دختر باشد یا پسر، مستوجب دیه مقرر شرعی و حبس است و به اصطلاح این مورد از موارد سقوط قصاص است و از طرف دیگر، چون پدر مجرم این پرونده است حسب موازین شرعی با موانع ارث برخورد کرده و این دیه که از پدر اخذ می‌شود به سایر اولیای دم غیر از او پرداخت خواهد شد و چون این عمل پدر نظم عمومی جامعه را بر هم زده و بیم تجری دیگر افراد جامعه وجود دارد از جهت جنبه عمومی علاوه بر پرداخت دیه به حبس تعزیری از ۳ تا ۱۰ سال براساس ماده ۶۱۲ قانون مجازات اسلامی محکوم خواهد شد. البته اعمال این مجازات مانع مجازات تکمیلی مندرج در ماده ۲۳ قانون مجازات اسلامی نخواهد بود.

اگر چند نفر در کشتن یک نفر شرکت کنند به شرط اینکه فعل هر کدام در کشتن شخص مؤثر باشد، همگی ممکن است قصاص شوند. البته در شرکت در جنایت هر قاتلی باید به نسبت سهم خود مجازات را تحمل کند. مثلا اگر سه نفر در قتل شرکت داشته باشند، در صورت توافق بر دیه، هر کدام باید ثلث دیه را به، ولی دم بپردازند، ولی اگر، ولی دم قصاص را اختیار کند می‌تواند همگی یا بعضی را قصاص کند منتهی باید دیه مازاد بر سهم هر یک از شرکا را بدهد یعنی اگر بخواهد هر ۳ نفر را قصاص کند باید به هر کدام ۲/۳ دیه را پرداخت کند. حال سؤال این است که اگر پدر به همراه بیگانه در قتل فرزند شرکت نماید، مجازات هر کدام چگونه خواهد بود؟ در صورت مشارکت با بیگانه در قتل فرزند توسط پدر، ولی مقتول تنها می‌تواند بیگانه را قصاص نماید و در صورت قصاص بیگانه، پدر باید نصف دیه را به شریک در قتل پرداخت کند و چنانچه بیگانه قصاص نگردد، پدر مقتول موظف است این نصف دیه را به، ولی دم مقتول پرداخت نماید.

چنانچه پدر و مادر با هم مرتکب قتل عمدی فرزند شوند مادر محکوم به قصاص است و در صورت قصاص او، پدر موظف است نصف دیه را به اولیاء دم مادر پرداخت کند و در صورت عدم قصاص، پدر و مادر هر کدام باید نصف دیه را به اولیاء دم مقتول پرداخت نماید. اما ذکر این نکته ضروری است که نظر به ماده ۸۸۰ قانون مدنی قتل از موانع ارث است بنابراین در فرض یاد شده والدین از ارث محروم خواهند شد.