سفر به تهران قدیم؛ یادگار عبرت‌آموز از نبرد دوم جهانی در دولاب
آتش جنگ جهانی دوم تر و خشک را با هم سوزاند. شعله‌های آتش مستقیم و غیرمستقیم جنگ جهانگیر حتی به کشورهای بی‌طرفی مانند ایران و لهستان هم کشیده شد. بسیاری از اسرای لهستانی به تهران فرستاده شدند بعد از مرگشان در گورستانی دور افتاده در حوالی دولاب، خاکسپاری شدند. ماجرای این گورستان خواندنی است.
هیتلر با یورش نیروهای آلمان، لهستان را اشغال کرد و در کوران جنگ بر اسب قدرت می‌تاخت، درحالی‌که لهستانی‌ها آواره یا اسیرشده بودند. در کشاکش تحولات جنگ، در مدت سه سال، حدود ۱۵۰ هزار لهستانی از بندر انزلی، مرزهای جنوبی، قزوین و کرج برای شروع یک زندگی جدید و به امید بازگشت دوباره به وطن، وارد تهران شدند و عده‌ای دیگر هم مهاجرت کردند.
علیرضا زمانی، تهران‌پژوه، در این باره می‌گوید: «این مهاجران که به اجبار ترک خانه و وطن کرده بودند، سختی‌ها و شکنجه‌های فراوانی را چه در طول سفرهای طولانی و چه در زمان کار در ارودگاه‌های اجباری تحمل کردند. رنج و سختی فراوان در کنار شیوع تیفوس و کمبود تغذیه و بهداشت در همان سال‌های بدو ورود، مرگ و میر فراوانی را موجب شد.»
زمانی با مرور کشته‌شدگان آواره و پناهنده به تهران درآن سال‌ها در باره محل دفن آنها می‌گوید: «مالکیت زمین‌های گورستان دولاب به دولت فرانسه تعلق داشت تا اینکه به مرور زمان نماینده کلیسای کاتولیک رم بخش‌هایی از آن را خرید و در سال ۱۳۲۲(میلادی ۱۹۴۴) بخش‌های دیگری از زمین‌های گورستان با هدف تدفین کشته‌شدگان لهستانی در جنگ دوم جهانی خریداری شد.
امروز در گورستان دولاب قبر ۴۰۹ سرباز و ۵۲۷ غیرنظامی وجود دارد. همچنین در این بخش دو نماد سنگی نشان عقاب و صلیب روی سنگ‌قبرها نقش بسته است که به ۳ زبان لهستانی، فرانسوی و فارسی بر آن نوشته شده است: «آرامستان تبعیدشدگان لهستانی که در موقع مراجعت به میهن خود اینجا به خواب ابدی فرو رفتند.»
منبع: همشهری
منبع: faradeed-190095