(تصاویر) پروکسیما قنطورس؛ همه چیز درباره نزدیک‌ترین ستاره به خورشید

 در این نوشته قصد داریم با تاریخچه کشف این ستاره، سه ستاره منظومه آلفا قنطورس و خصوصیات ستاره پروکسیما آشنا شویم. آیا امکان دارد که روزی در این همسایه کیهانی خود آثاری از حیات پیدا کنیم؟

پروکسیما قنطورس نزدیک‌ترین ستاره به خورشید و میزبان سه سیاره است. آیا می‌توانیم روزی به آن سفر کنیم و شاهد حیات در آن باشیم؟

کشف پروکسیما قنطورس

« رابرت اینس » (‌Robert Innes) کاشف ستاره پروکسیما قنطورس است. اینس در سال ۱۸۶۱ در ادینبرو اسکاتلند متولد شد. او در جوانی به استرالیا مهاجرت کرد و از همان ابتدا به اخترشناسی علاقه‌مند شد. اینس تنها زمانی که ۱۸ سال داشت به عضویت انجمن سلطنتی نجوم انگلستان درآمد.

اینس بخش بزرگی از دوران حرفه‌ای خود را در رصدخانه‌های استرالیا و آفریقای جنوبی گذراند. تخصص او کشف سیستم‌های ستاره‌ای دوتایی یا چندتایی با استفاده از انواع مختلف تلسکوپ بود. او در عمر خود هزاران ستاره دوتایی را در آسمان نیمکره جنوبی کشف و طبقه‌بندی کرد.

آلفا قنطورس یکی از ستاره‌های نیم‌کره جنوبی است و در صورت فلکی قنطورس قرار دارد. در نیم‌کره شمالی، این منظومه ستاره‌ای را تنها می‌توان در عرض‌های جغرافیایی پایین‌تر از ۲۹ درجه مشاهده کرد.

ستاره‌های آلفا قنطورس

همان‌طور که گفتیم، آلفا قنطورس یک سیستم ستاره‌ای سه‌گانه است. سومین ستاره از دو ستاره دیگر بسیار کوچک‌تر است و به همین دلیل تا پیش از رصدهای دقیق‌تر اینس ناشناخته باقی مانده بود. این ستاره‌ها به‌ترتیب روشنایی، آلفا قنطورس A و B و C نام دارند.

نام این ستاره‌ها از موجود اساطیری « سِنتور » (Centaur) می‌آید که در زبان عربی « قنطور » نامیده می‌شود. سنتورها موجوداتی هستند با بالاتنه انسان اما پاهایی به شکل پاهای اسب. این موجودات از مشهورترین موجودات اساطیری یونان هستند.

اخترشناسان آلفا قنطورس A را « Rigil Kentaurus » یا به‌اختصار« ریگیل کنت » نیز می‌نامند. ریگیل کنت از عبارت عربی « رجل القنطورس » به معنی « پای سنتور » می‌آید. نام دیگر ستاره آلفا قنطورس B نیز « تولیمان » (Toliman) است. تولیمان از واژه عربی « الظلیمان » به معنی « دو شترمرغ » می‌آید. هر دو این اسم‌ها پیش از آن که دوتایی بودن ستاره آلفا قنطورس مشخص شود برای نامیدن آن استفاده می‌شدند.

ستاره آلفا قنطورس C، همان‌طور که گفتیم،  «پروکسیما قنطورس » نامیده می‌شود که در زبان لاتین به معنی « نزدیک‌ترین به سنتور » است.

هر سه ستاره آلفا قنطورس ستاره‌های رشته اصلی هستند. ستاره‌های رشته اصلی طبقه‌ای از ستاره‌های نسبتاً کوچک هستند که بخش بزرگی از ستاره‌های کیهان را تشکیل می‌دهند. این ستاره‌ها مانند خورشید در میانه عمر خود قرار دارند.

پروکسیما یک ستاره  کوتوله قرمز  است که حدود یک-هشتم خورشید جرم و یک-هفتم آن قطر دارد. بااین‌حال، این ستاره  ۳۳ برابر  چگال‌تر از خورشید است.

همان‌طور که گفتیم، این ستاره یک ستاره در فاز رشته اصلی است. این یعنی پروکسیما مانند خورشید، انرژی خود را با سوزاندن هیدروژن به هلیوم از طریق فرایند همجوشی در هسته تولید می‌کند.

آینده پروکسیما

درخشندگی بسیار کم پروکسیما به این معنی است که این ستاره با نرخ بسیار کمتری سوخت خود را مصرف می‌کند. طبق پیش‌بینی‌ها، پروکسیما می‌تواند تا  ۴ تریلیون سال  دیگر در فاز رشته اصلی باقی بماند. برای مقایسه، جالب است بدانید خورشید تنها حدود ۵ میلیارد سال دیگر در فاز رشته اصلی می‌ماند.

پروکسیما جزو ستاره‌هایی با بیشترین طول عمر است. درنتیجه می‌تواند تا مدت‌ها پس از سردشدن کهکشان راه شیری و پایان دوران ستاره‌زایی در آن، همچنان به زندگی خود ادامه دهد.

اخترشناسان می‌گویند پروکسیما احتمالاً در آینده کوچک‌تر و گرم‌تر می‌شود و درنهایت، رنگ آن از قرمز به آبی تغییر می‌کند. در این حالت، درخشندگی آن به  ۲.۵ برابر  درخشندگی فعلی خورشید می‌رسد.

اما این ستاره نیز درنهایت خواهد مرد. پروکسیما نیز در نهایت مانند خورشید به یک کوتوله سفید تبدیل می‌شود، زیرا جرم کافی برای تبدیل‌شدن به یک ستاره نوترونی یا سیاهچاله را ندارد.

پروکسیما یکی از قدرتمندترین شراره‌ها را در کهکشان راه شیری دارد.

نزدیک‌ترین ستاره‌ها به خورشید