(عکس) هرتسفلد؛ باستان‌شناس قاچاقچی!

ارنست امیل هرتسفلد (زاده ۲۳ژوئیه۱۸۷۹ - درگذشته ۲۰ ژانویه۱۹۴۸) باستان‌شناس و ایران‌شناس آلمانی بود که در سال۱۹۲۰ کرسی استادی جغرافیای تاریخی مشرق‌زمین در دانشگاه برلین و مقام نخستین استاد رسمی باستان‌شناسی خاور نزدیک را به‌دست آورد و همزمان به تدریس در رشته زبان‌شناسی شرق پرداخت.

۳خردادماه ۱۳۰۷ شمسی مجلس شورای ملی «‌قانون استخدام پروفسور ارنست هرتسفلد تبعه دولت آلمان برای معلمی السنه قدیمه (زبان‌های باستانی) و تاریخ قدیم ایران» را تصویب کرد که در آن آمده بود: ‌«ماده اول- مجلس شورای ملی به دولت اجازه می‌دهد که پروفسور ارنست هرتسفلد معلم دارالعلوم برلن و تبعه دولت آلمان را برای مدت سه‌سال ‌از تاریخ تصویب به جهت معلمی السنه قدیمه و تاریخ قدیم ایران و جغرافیای تاریخی و معرفت (شناسایی) به آثار عتیقه استخدام نماید.

ماده دوم- حقوق پروفسور ارنست هرتسفلد در سال شش هزار تومان است که به قسط ‌الشهور (به‌طور ماهانه) به مشارالیه پرداخته خواهد شد.

‌ماده سوم- در موقع ختم قرارداد و در صورت عدم تجدید کنترات مبلغ سیصد تومان به‌عنوان مخارج معاودت به مشارالیه داده خواهد شد.

‌ماده چهارم - چنانچه پروفسور هرتسفلد شخصا کنترات خود را فسخ نماید حق اخذ مخارج معاودت را نخواهد داشت.

ماده پنجم- دولت مجاز است سایر شرایط استخدام پروفسور هرتسفلد را طبق قانون۲۳ عقرب (آبان)۱۳۰۱ تعیین و کنترات مشارالیه را امضا نماید.»

هرتسفلد طی سال‌های ‎۱۹۲۵–۱۹۲۳ بخش‌هایی از پاسارگاد و تخت جمشید را برای نخستین بار مورد کاوش قرار داد. او از ‎۱۹۲۵ تا ۱۹۳۴ به دعوت دولت وقت در ایران اقامت کرد و در پیوند با تاریخ ایران باستان و میان‌رودان پژوهش‌های میدانی گسترده‌ای انجام داد.

شناخت آثار تاریخی ایران در انجمن‌های علمی جهان تا حد زیاد مدیون تلاش‌های اوست. یکی از درخشان‌ترین جنبه‌های کاری او بیرون آوردن پلکان خاوری کاخ آپادانا از زیر خاک و همچنین کشف ده‌ها هزار لوح گِلی است که داده‌های گسترده‌ای از اقتصاد و جامعه در دوره هخامنشی را در اختیار مورخان و پژوهشگران قرار داد.

هرتسفلد همچنین مولف بیش از ۱۵اثر درباره تاریخ، محوطه‌ها و بناها و معماری در خاورمیانه از جمله ایران است. با این حال او اخلاق حرفه‌ای را در مراقبت از آثار تاریخی مکشوفه مراعات نکرده و برخی از یافته‌های خود را قاچاقی به آلمان و آمریکا منتقل کرده و به فروش رسانده است.

هرتسفلد روز ۶مرداد۱۳۱۲ قصد داشت با خودروی شخصی خود از مرز خسروی در غرب کشور خارج شود. ماموران گمرک تعداد ۲۷قطعه آثار عتیقه را از جامه‌دان او کشف و توقیف کردند!

منبع: دنیای اقتصاد