گاز ایران به چین می‌رسد؟

قرارداد صادرات گاز به پاکستان با نام خط لوله IP در قالب خط لوله صلح بین شرکت ملی صادرات گاز ایران و شرکت ISGS پاکستان در تاریخ ۵ ژوئن ۲۰۰۹ (۱۵ خرداد ۸۸) به‌ مدت ۲۵ سال منعقد شده بود و تاریخ آغاز تحویل گاز طبیعی به پاکستان ۳۱ دسامبر ۲۰۱۴ و میزان حجم گاز طبیعی صادراتی هشت میلیارد مترمکعب در سال تعیین شده بود. با وجودی که در ۲۱ اسفند ۱۳۹۱ در چابهار و نقطه صفر مرزی کلنگ آغاز و عملیات ساخت خط لوله صادرات گاز ایران به پاکستان بر زمین زده شد و ایران طبق قرارداد بیش از هزارو صد کیلومتر خط لوله ۵۶ اینچ را از عسلویه تا ایرانشهر احداث و عملیاتی کرد؛ اما این پروژه در خاک پاکستان نیمه‌کاره رها شد تا اینکه اسلام‌آباد امسال پس از ۱۰ سال وقفه، خبر آغاز عملیات را اعلام کرد و اکنون بنا دارد ساخت خط لوله‌ انتقال گاز طبیعی از ایران را آغاز کند؛ اقدامی که به گفته مقامات پاکستان برای تأمین نیازهای انرژی این کشور ضروری است؛ به‌طوری‌که اکنون سهم واردات گاز به ۲۹ درصد از کل عرضه گاز طبیعی مایع (شامل تولید و واردات منهای گازی که صادر یا ذخیره می‌شود) رسیده است.

به گزارش ایلنا در هر حال اکنون کمیته انرژی کابینه پاکستان ساخت ۸۰ کیلومتر باقی‌مانده از خط لوله ۸۰۰ کیلومتری از مرز ایران تا شهر بندری گوادر پاکستان را با استفاده از بودجه دولتی تصویب کرده است. هدایت‌الله خادمی، کارشناس انرژی، در گفت‌وگو با ایلنا در ارزیابی اجرائی‌شدن خط لوله صادرات گاز به پاکستان گفت: موضوع قرارداد تهران و اسلام‌آباد برای صادرات گاز مربوط به حدود ۱۵ سال پیش است، آن زمان پس از به امضا رسیدن این قرارداد ایران خط لوله انتقال گاز از عسلویه تا مرز این کشور را اجرا کرد و بنا بود که این گاز در نهایت تا هند نیز انتقال پیدا کند؛ اما مباحثی به وجود آمد که گفته شد پاکستان اعتبار لازم را ندارد یا تحت تأثیر تحریم آمریکا پروژه را معلق نگه داشت. از نظر حقوقی و قانونی با توجه به بند قراردادی take or pay ما می‌توانستیم علیه این کشور اقامه دعوی کنیم؛ یعنی پاکستان یا باید این گاز را دریافت می‌کرد یا اینکه در صورت دریافت‌نکردن، به همان میزان پول یا خسارت را پرداخت می‌کرد.

او افزود: ما به وظایف‌مان عمل کردیم و از همان ابتدا و اکنون آماده ارسال گاز به این کشور بوده و هستیم. اگر پاکستان برای تحویل گاز مدنظر زیرساخت لازم را نداشت، ما می‌توانستیم با استناد به بند یادشده پول و خسارت را دریافت کنیم و اگر از همان ابتدا موضوع را جدی‌تر پیگیری می‌کردیم، پاکستان همان زمان درباره آماده‌سازی زیرساخت و دریافت گاز اقدام می‌کرد و گاز حتما به سمت هندوستان هم می‌رفت و به‌این‌ترتیب پاکستان با توجه به عبور خط لوله سال‌ها به ایران وابسته می‌شد و امکان تحریم هم وجود نداشت.

این کارشناس حوزه انرژی گفت: پروژه دیگری که پاکستان در دستور کار دارد، این است که اکنون به پیشنهاد آمریکا قرار است از ترکمنستان و با عبور از مسیر افغانستان به پاکستان تا هند پروژه تاپی را اجرا کند و در واقع آمریکا به دنبال مسیری برای دورزدن و گرفتن فرصت از ایران است؛ هرچند این پروژه با وجود طالبان در شرایط اما‌و‌اگر و ابهام قرار دارد.

او با بیان اینکه اجرای پروژه خط لوله ایران-پاکستان به نفع هر دو کشور و امنیت منطقه است، تأیید کرد: اگر این خط اجرا شود، به کشورهای دیگر از‌جمله چین هم امکان ارسال گاز را داریم؛ زیرا اکنون چین به گاز نیاز زیادی دارد؛ زیرا چند هزار کیلومتر خط لوله با هزینه کشور خودش از ترکمنستان کشیده تا نیاز خود را برطرف کند. ما نیز با اجرای خط لوله در کشور پاکستان از همین ابتدا باید به فکر رایزنی و مذاکره با چین برای ارسال گاز به این بازار بزرگ باشیم؛ زیرا زیرساختی که امنیت اقتصادی ایجاد کند و یک کشور را به ما وابسته کند، تحریم‌ناپذیر است.

این عضو پیشین کمیسیون انرژی مجلس یادآور شد: ما باید این موضوع را نیز در نظر داشته باشیم که با وجودی که با فاصله بسیار کمی با روسیه، دومین دارنده ذخایر گازی جهان هستیم؛ اما به لحاظ بازار فاصله زیادی با این کشور داریم. روسیه قبل از جنگ با اوکراین ۲۰ درصد بازار جهان را در اختیار داشت؛ اما کمتر از یک درصد بازار متعلق به ایران است.