تورم منفی افغانستان‌ خوب یا بد؟!

حسین روستایی

بانک جهانی از رکود اقتصادی در افغانستان‌ به دلیل کاهش فعالیت‌های اقتصادی و ادامه تورم منفی خبر داده است. این بانک در گزارش جدید خود نگاشته است تورم سالانه در افغانستان در ژانویه ۲۰۲۴ به منفی ۱۰.۲ درصد رسیده  است.

در گزارش بانک جهانی آمده است که این تورم ناشی از کاهش ناگهانی بهای مواد غذایی منفی ۱۵.۱‌ درصد و مواد غیرغذایی منفی ۴.۸ درصد بوده است.

این نوع کاهش زمانی به وجود می‌آید که کالا در بازار موجود بوده، اما مردم توان خرید آن را نداشته باشند. تورم منفی زنگ خطری برای اقتصاد یک کشور بوده و نتیجه آن سقوط اقتصاد آن کشور خواهد بود.

بانک جهانی در گزارش خود افزوده است در‌حالی‌که کاهش بهای مواد شاید در کوتاه‌مدت برای خانواده‌هایی که آسیب‌پذیر هستند، از لحاظ مالی آرام‌بخش باشد، اما به گفته این بانک، این وضعیت می‌تواند آسیب بزرگ اقتصادی را به میان ‌آورد.

در گزارش بانک جهانی آمده است تورم منفی در دراز‌مدت می‌تواند خرید مصرف‌کننده را به تأخیر ‌بیندازد، سرمایه‌گذاری تاجران را کاهش دهد و رشد اقتصادی را متوقف کند. از سوی دیگر برخی از موارد از دید گزارش جدید بانک جهانی‌ مثبت ارزیابی شده است.

به دلیل افزایش صادرات میوه، آجیل و خشکبار صادرات مواد غذایی هفت درصد افزایش داشته است؛ صادرات مواد غذایی به هند در مقایسه با کاهش ۱۸‌درصدی صادرات به پاکستان، ۲۲ درصد افزایش یافته است.

طبق این گزارش جمع‌آوری عواید افغانستان به ۱۸۹ میلیارد افغانی رسید که به میزان دو درصد از هدف تعیین‌شده کمتر بوده‌، اما در مقایسه با سال مالی قبلی ۵،۶ درصد افزایش داشته است. این کسری عمدتا به دلیل مالیات مرزی است که با وجود افزایش ۲۲‌درصدی واردات، تنها یک درصد افزایش یافته است. طبق این گزارش، بهبود ارزش پول افغانی، کاهش تعرفه‌ها بر برخی اقلام غذایی و مالیات کمتر‌ بر اقلام تولیدی به این افزایش اندک‌ کمک کرده است.

بانک جهانی به صادرات افغانستان نیز اشاره کرده است که در مقایسه با ژانویه سال گذشته پنج درصد کاهش یافته‌ و به ۱۴۰.۵ میلیون دلار رسیده است؛ درحالی‌که در سال گذشته این رقم ۱۴۸.۱ میلیون دلار 

بود.

طبق این گزارش، واردات افغانستان در مقایسه با ژانویه سال گذشته ۳۷ درصد افزایش یافته است؛ درحالی‌که در ژانویه سال گذشته ۶۰۰ میلیون دلار بود، اما در ژانویه ۲۰۲۴ به ۸۳۰ میلیون دلار رسیده و موجب افزایش در کسری موازنه تجاری افغانستان شده است.

بانک جهانی در کل واردات سالانه افغانستان را ۵.۵ میلیارد دلار برآورد کرده است که به گفته این بانک ۳.۵ میلیارد دلار کسری موازنه تجاری را نشان می‌دهد.

در گزارش بانک جهانی به ارزش پول افغانی در برابر ارزهای خارجی نیز اشاره و افزوده شده ارزش پول افغانی در ۱۸ ماه گذشته به خاطر تزریق حدودا دو میلیارد دلار کمک‌های جهانی بالا رفته است.

در گزارش بانک جهانی، عواید افغانستان کمتر از میزانی گفته شده که حکومت طالبان تعیین کرده بودند. طبق این گزارش، در ۱۱ ماه سال مالی گذشته یعنی از مارس ۲۰۲۳ تا فوریه ۲۰۲۴ در مجموع ۱۸۹ میلیارد افغانی جمع‌آوری شده که دو درصد از هدف تعیین‌شده کمتر بوده است.

منابع: بانک جهانی، خبرگزاری طلوع، اداره ملی احصائیه و معلومات (اداره ملی آمار) افغانستان.