نخستین نیروگاه خورشیدی حمایتی در کاشان

 شرق: چند روز پیش نخستین نیروگاه خورشیدی حمایتی کشور (۲۱۵ مگاواتی) در روستای پنداس شهرستان کاشان در استان اصفهان به بهره‌برداری رسید. محمدشریف زارعی، فرماندار ویژه کاشان در مراسم بهره‌برداری از این نیروگاه گفته بود: «نیروگاه مرکز خورشیدی حمایتی روستای پنداس طرحی مردمی است که توسط ۴۰ نفر از بانوان این روستا اجرا شد و در سطح کشور بی‌نظیر است و برای ۴۰ نفر به طور مستقیم شغل ایجاد می‌کند».

خبری که واکنش محمد درویش، کنشگر محیط زیست را هم به همراه داشت و او در صفحه توییتر خود در این باره نوشت: «در پنداس کاشان، ۴۳ بانوی روستایی یک مزرعه خورشیدی را برپا کرده‌اند. راه پایان‌دادن به ناترازی انرژی و اجبار تحمل مازوت در چرخش دولت و ملت به سمت استحصال انرژی‌های نو، به‌ویژه خورشید است. این زنان متحد مرا یاد تعاونی‌واره با قدمت بیش از سه هزار سال می‌اندازند. دمشان گرم».

صفر تا 100 نیروگاه

اما سازوکار نیروگاه خورشیدی حمایتی در روستای پنداس شهرستان کاشان چطور است؟ جعفر محمدنژاد سیگارودی، مدیرکل دفتر توسعه نیروگاه‌های مقیاس‌کوچک در سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) در این باره به «شرق» می‌گوید: «طرح ارائه‌شده بخشی از طرح بزرگ احداث 550 هزار سامانه خورشیدی پنج کیلوواتی است که مصوبه معاون اول رئیس‌جمهور را دارد و از سال 1401 شروع شده است. بخش فنی طرح از طریق سازمان ساتبا به عنوان متولی طرح فراهم می‌شود و گستردگی آن به پهنای کل کشور است».

او با تأکید بر اینکه این 550 هزار سامانه خورشیدی پنج کیلوواتی حمایتی است، توضیح می‌دهد: «حمایتی است، از این باب که تسهیلاتی که به آن تعلق می‌گیرد کم‌بهره است. همچنین نرخ خریدی که از ساتبا انجام می‌شود تشویقی یا نرخ بالاتری نسبت به کلیه قراردادهایی است که سازمان با سایر سازمان‌ها و سرمایه‌گذاران انجام می‌دهد. علت این کار این است که طرح توجیه‌پذیر باشد و درآمد حاصل از نیروگاه اقساط تسهیلات را پوشش دهد و برای خانواده‌های مشارکت‌کننده در طرح هم درآمدزایی داشته باشد».

به عقیده او اگر این طرح به صورت کامل اجرائی شود یکی از طرح‌های کم‌نظیر و حتی بی‌نظیر در کشور است؛ «چراکه هم تولید برق دارد و هم برای خانواده‌ها درآمدزایی ایجاد می‌کند و هم با موضوعات زیست‌محیطی و چالش‌های آبی هم‌راستاست. موضوعاتی از جمله امنیت تأمین برق، اشتغال‌زایی و... را هم پوشش می‌دهد». به گفته سیگارودی وقتی این طرح شروع شد، مدل مشابه آن در کشور وجود داشت. در روستاهای برخی از استان‌ها مانند استان کرمان در سال 1397 از طریق خیران و کسانی که تأمین مالی را به عهده داشتند برای تعدادی از زنان سرپرست خانوار طرح مشابهی اجرائی شد. اکنون و در روستای پنداس در کاشان در استان اصفهان هم تعدادی از زنان سرپرست خانوار و برخی دیگر از زنان علاقه‌مند با هماهنگی دهیاری این منطقه با عزم و اراده خود در این طرح که به عنوان طرح پایلوت آغاز شده است، پای کار آمده‌اند.

مدیرکل دفتر توسعه نیروگاه‌های مقیاس‌کوچک می‌گوید: «در سازمان ساتنا علاوه بر نقش اصلی خود که موظفیم قرارداد خرید تضمینی را با آنها منعقد کنیم، یک‌سری نهادهای مرتبط را هم هماهنگ کرده‌ایم تا همکاری بهتری با مردم داشته باشند و مثلا مجوزهای لازم را سریع‌تر برای آنها صادر کنند. به عقیده من چون همه ملزوماتی که باید کنار همدیگر قرار می‌گرفتند به نحو مناسبی به انجام رسیده است، می‌توانیم آن را در کل کشور پیاده کنیم؛ طرحی که خروجی آن در راستای توانمندسازی زنان، اشتغال خانواده‌ها و مزیت‌های زیست‌محیطی است».

انتقادها و راه‌حل‌ها

این طرح هم مانند سایر طرح‌های صنعتی دیگر موافقان و مخالفان خودش را دارد. مثلا این پرسش مطرح است که در روزهای ابری و سرد سال که اثری از تابش خورشید نیست، این طرح چه تولید و توجیهی خواهد داشت؟ سیگارودی در پاسخ توضیح می‌دهد: «وقتی این طرح مطالعه شد، درآمد سالانه آن مورد بررسی قرار گرفت. بررسی ما نشان می‌دهد به صورت میانگین 300 روز آفتابی در کشور در طول سال داریم. 300 روز آفتابی با تابش خوب خورشید. حتی با در نظر گرفتن برخی مناطق کویری تا 330 روز را هم می‌شود در نظر گرفت. حالا ممکن است درآمد این طرح در یک ماه کمی کمتر و یا کمی بیشتر باشد.