تکالیف نهادهای دولتی در «قانون حمایت از اطفال و نوجوانان» نیازمند بازنگری است

بدون‌شک، قانون حمایت از اطفال و نوجوانان قدم مهمی در راستای حفاظت از حقوق کودکان بوده است؛ اما با اصلاحاتی  می‌توان بهبود و توسعه بیشتری در این زمینه را به دست آورد.

در تاریخ ۲۳ اردیبهشت ۱۳۹۹، قانون حمایت از اطفال و نوجوانان با هدف ارتقای سطح حمایتی از کودکان و نوجوانان در برابر آزارها و سوء‌استفاده‌ها، در مجلس تصویب شد. این قانون که شامل چهار فصل و ۵۱ ماده است، به تعریف حقوق کودکان و نوجوانان، شرایط و موقعیت‌های آسیب‌پذیر و نحوه مداخله و حمایت در مواقع لزوم می‌پردازد.

اما درحال‌حاضر نیاز به اصلاحاتی در این قانون به نظر می‌رسد تا بهبود و توسعه حقوق کودکان به‌ طور جامع‌تری انجام شود. این اصلاحات می‌توانند با توجه به وظایف چند نهاد دولتی مهم اعمال شوند.

یکی از بندهای اصلاحی، تعیین وظایف سازمان بهزیستی کشور در ماده ۶ قانون است. این بندها و تبصره‌ها عبارت‌اند از: امکان و شرایط تحصیل را برای کودکانی که به هر دلیل به شکل قانونی یا غیرقانونی به کار گرفته شده و از تحصیل محروم شده‌اند، فراهم بیاورد.

طراحی و اجرای برنامه‌ای منظم تحت عنوان «توانمندسازی خانواده‌های کودکان کار» به منظور توانمندسازی خانواده‌های محروم و کم‌درآمد که ضعف مالی آنها سبب به کار گرفته‌شدن کودکان این خانواده‌ها شده است.

پیش‌بینی اعتبارات لازم برای اجرای دو بند بالا در لوایح بودجه سالانه سازمان بهزیستی و تأمین این اعتبارات از طرف سازمان برنامه و بودجه.

علاوه‌براین تشکیل «کمیته تعیین مصادیق بهره‌کشی و استثمار کودک» که متشکل از فعالان و کنشگران حوزه کودک، نمایندگان سمن‌ها، حقوق‌دانان و وکلای دادگستری و مددکاران است، به منظور شناسایی و اعلام مصادیق بهره‌کشی و استثمار کودک، اقدامی لازم است. این کمیته همچنین می‌تواند به‌عنوان کارشناس، طرف مشورت مقام قضائی در تسریع فرایند تعیین حقوق و تعیین مصادیق بهره‌برداری و استثمار کودکان عمل کند.

علاوه‌بر‌این نیاز به اصلاحات در ماده‌های مربوط به تحصیلات کودکان و نوجوانان نیز وجود دارد. اصلاحاتی که به طور خاص توجه به کودکانی با شرایط خاص مانند کودکان مهاجر، کودکان با نیازهای ویژه و کودکانی که در مناطق محروم زندگی می‌کنند، داشته باشند. این اصلاحات می‌توانند شامل ایجاد برنامه‌های تحصیلی مناسب برای این گروه‌ها، ارائه خدمات حمایتی و مشاوره و تأمین منابع مالی برای تسهیل تحصیل آنها باشند.

علاوه‌براین، مواد قانونی درباره مسئولیت و مجازات در صورت نقض حقوق کودکان نیز باید بهبود یابد. باید تدابیر مناسب برای پیشگیری از سوءاستفاده، آزار و آسیب به کودکان در نظر گرفته شود و مکانیسم‌های قوی‌تری برای شکایت و تحقیق درباره این نقض‌ها و اعمال مجازات مناسب برای متخلفان تعیین شود.

همچنین نیاز به توسعه و بهبود سامانه‌های گزارش‌دهی و پیگیری حقوق کودکان و نوجوانان وجود دارد. باید سامانه‌های الکترونیکی و آنلاینی ایجاد شوند که به کودکان و نوجوانان امکان دهند گزارش‌دهی درباره تخلفات و نقض‌های حقوق‌شان را به‌راحتی و به صورت محرمانه انجام دهند. همچنین پیگیری و رسیدگی به این گزارش‌ها باید با سرعت و کارایی بالا انجام شود.

در نهایت، آموزش و اطلاع‌رسانی به جامعه درباره حقوق کودکان و نوجوانان نیز بسیار مهم است. باید برنامه‌های آموزشی مناسب برای اعضای خانواده، مربیان، معلمان و جامعه در حوزه حقوق کودکان اجرا شود تا آگاهی‌بخشی و تغییر نگرش‌ها در جامعه رخ دهد.