سه ضلع معیوب یک مثلث
طی سفرهای نوروزی 1403 که طبق آخرین آمار در بازه زمانی ۲۴ اسفند تا ۱۴ فروردین‌ماه انجام شد، ۷۶۹ نفر در صحنه تصادف جان خود را از دست دادند و حدود ۲۰ هزار و ۲۱۴ نفر نیز مصدوم شدند. این در حالی است که در همین بازه زمانی حدود ۵۰۲ میلیون تردد بین استانی در جاده‌ها ثبت شد و روزانه به طور متوسط به حدود 5/26 میلیون تردد رسید و این در شرایطی است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، با ۲ درصد کاهش تردد نیز مواجه بوده‌ایم و مشخص نیست اگر روند ترددها افزایشی بود چه اندازه بر آمار تصادفات افزوده می‌شد.
به گفته مقامات مسئول و بر اساس آمارها چنین برمی‌آید که ردپای سرعت غیرمجاز و نیز خستگی و خواب‌آلودگی در همه این تصادف‌ها مشهود است، اما به طور دقیق‌تر سرعت غیرمجاز، توجه نکردن به جلو، انحراف به چپ و رعایت نکردن مقررات مهم‌ترین دلایل تصادفات بوده است.
معمولا تعطیلات درازمدت نوروزی با حجم عظیمی از حوادث تصادفات جاده‌ای به دنبال خسارات جانی و جانبی آن همراه است اما اینکه با افزایش این آمار مواجه شده‌ایم این پرسش را به وجود می‌آورد که چرا درحالی‌که پلیس، هلال‌احمر، اورژانس، راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای و سایر دستگاه‌های مربوطه همگی برای کاهش حوادث در این ایام ویژه‌برنامه‌های خاص خود را دارند، بازهم شاهد کاهش تأثیرگذار تصادفات و مرگ میر نیستیم؟
ازآنجایی‌که انسان، راه و خودرو سه ضلع مثلث یک تصادف هستند و ضلع انسانی همواره طول و سهم بیشتری دارد، این راهکار ارائه شده است که جرائم رانندگی بازدارندگی لازم را از دست داده و کارایی چندانی ندارند بنابراین بنا بر تصویب طرح افزایش مبالغ جرائم رانندگی و تخلفات حادثه‌ساز از سوی هیئت دولت و بنا بر شرایط موجود و آمادگی ۱۰۰ درصدی زیرساخت‌های این طرح از سوی پلیس و تمام سازمان‌های مرتبط در این خصوص از ۲۵ فروردین‌ماه شاهد اعمال این تغییرات در سطح کشور خواهیم بود. بااین‌وجود به نظر می‌رسد نمی‌توان این مسئله را به طور کامل با پرداخت و دریافت جریمه مدیریت کرد و نیاز به کار فرهنگی و نیز ارتقای زیرساخت‌های بهتر و بیشتری است که باید به صورت یکپارچه در راه‌های سراسر کشور صورت گیرد.
در مورد کیفیت راه و جاده اگر کمی ریز شویم به این می‌رسیم که صرفا برآورد هزینه هر کیلومتر آسفالت راه‌ها در سال گذشته به سه میلیارد تومان رسیده بود پس طبعا این استاندارد در سراسر راه‌های کشور کاملا یکدست و مناسب نیست و در برخی مناطق واقعا شرایط راه تعریف و ایمنی ندارد اما در جاهایی هم که این استانداردها رعایت شده است خودروهایی تردد دارند که برای رانندگی در جاده مناسب نیستند و توان محافظت از جان سرنشینان در هنگام تصادفات را ندارند؛ این البته حرف تازه‌ای نیست که هرسال توسط پلیس نیز مطرح می‌شود و مبنی بر این است که خودروی تولید داخل بی‌کیفیت و فاقد استانداردهای لازم است و باید از تولید آن جلوگیری شود، لیکن شرایط اقتصادی کشور ما به‌گونه‌ای پیش می‌رود که مردم توان خرید بهتر از این را هم ندارند.
اینکه نه راهمان هموار است نه مرکبمان به راه، قبول اما برای حل معمای عدم رعایت ایمنی رانندگی و قانون‌گریزی مردم همچنان پاسخی پیدا نشده است.
شاید اقدامات فرهنگی مسیر مناسبی را طی نکرده یا از خلاقیت لازم برخوردار نیستند و ممکن است جرائم تشویقی بتوانند بازدارنده‌تر باشد اما نه وقتی قرار باشد با اهدای یک کلاه کاسکت به موتورسواران، توقع کاهش آمار تصادفات را داشته باشیم.
به نظر می‌رسد زمان تغییر و تحول در قوانین راهنمایی و رانندگی کشور رسیده و ممکن است بتوان این مسئله را از این طریق عمیق و ریشه‌ای‌تر حل کرد. چرا که باید برای مسدود کردن مسیر تصادف کار را از درب منزل و سطح شهر آغاز کنیم، پیش از آنکه وارد جاده‌ها شویم و تبعات آن خارج از کنترل و توانمان باشد.
لازمه این امر نیز در گام نخست خانه‌تکانی آموزشگاه‌های رانندگی از سر تا ذیل است و به موازات آن باید راه و خودرو نیز اصلاح شود. مسئله فرهنگ را هم نمی‌توان در دل جاده حل کرد و همان‌طور که اشاره شد باید در نخستین گام‌های آموختن رانندگی فرهنگ را در لوای قانون و بر اساس نیاز امروزی آموخت و رعایتش را مطالبه کرد.