قضات خوش ذوق و مجرمان خوش‌شانس
مجازات‌های جایگزین حبس چند سالی است بیشتر شده‌اند و برخی قضات با خوش‌ذوقی مجازات جایگزینی برای جرم‌های سبک تعیین می‌کنند تا هم مجرم کمتر ضرر کرده و شاید راه و روش زندگی‌اش تغییر کند و هم زندان‌ها برای هر جرمی رنگ زندانی به خود نبینند. در جدیدترین این موارد می‌توان به حکم قاضی در ملارد اشاره کرد که روز گذشته خبرساز شد. موضوع از این قرار است که مدیران بیمارستانی در ملارد زباله‌های عفونی خود را غیرقانونی دفع می‌کردند و قاضی برای عمل خلاف یکی از مدیران بیمارستان را به ۲۰ ساعت خدمت عام‌المنفعه و ۲۰ عمل جراحی پلاستیک و پیوند اعضا به صورت رایگان و مدیران دیگر ازجمله نماینده بهداشت، نماینده بهداشت محیط، نماینده نظارت بر مسائل عفونی، مدیر داخلی بیمارستان را تا ۴۰۰ ساعت خدمت عام‌المنفعه در حوزه بهداشتی مکلف کرده است. این حکم در حالی ارایه شده که در صورت ارتکاب جرم یا عدم توجه به مجازات جایگزین حبس، پرونده مجددا به جریان خواهد افتاد. در طول سالیان گذشته احکام بسیاری صادر شده و جرم‌های مختلفی مجازات جایگزین دریافت کرده‌اند. مواردی که در ادامه به یادآوری برخی از آنها پرداخته‌ایم.
مجازات مزاحم تلفنی:
تهیه لوازم دانش‌آموزان نیازمند
شعبه ۱۰۳ دادگاه کیفری سلماس برای فرد متهم به مصرف مسکر و مزاحمت تلفنی ارایه خدمات عمومی رایگان به مدت ١٥ روز به اداره مخابرات شهرستان سلماس و تهیه لوازم مورد نیاز دانش‌آموزان نیازمند به مبلغ ٦ میلیون ریال را جایگزین کرد. حکمی که در نوع خودش جذابیت‌های بسیاری داشت و البته باید گفت که این احکام هم با دقت نظر بسیاری صادر می‌شوند؛ چنانکه انجام خدمات عمومی رایگان باید با رعایت تمامی ضوابط و مقررات قانونی مربوط به شغل ازجمله شرایط کار و محافظت فنی و بهداشتی و ضوابط خاص کارهای سخت و زیان‌آور باشد و انجام خدمت مزبور نباید موجب اختلال در زندگی روزمره محکوم‌علیه شود و مدت خدمات عمومی رایگان برای افراد شاغل حداکثر در روز ٤ساعت و برای افراد غیر شاغل ٨ ساعت است.
مجازات شکار غیرمجاز:
آموزش حفاظت از محیط زیست
با رأی جایگزین حبس قاضی کوه‌سرخی متهم به شکار غیرمجاز و نگهداری ادوات صید غیرمجاز به آموزش در امور مربوط به حفاظت از محیط‌زیست ملزم شد. بر این اساس با رأی قاضی حوزه قضائی بخش کوه‌سرخ در استان خراسان رضوی متهم به شکار غیرمجاز و نگهداری ادوات صید غیرمجاز به آموزش ١٠ ساعت امور مربوط به حفاظت از محیط زیست زیر نظر اداره شاکی ظرف یک سال ملزم شد.
در سال‌های گذشته قضات کردستان هم احکام جالبی برای مجازات شکار تعیین کردند؛ مجازات‌هایی مانند الزام به انجام ٢٧٠ ساعت مراقبت و حفاظت از آبزیان سد بانه، یک هفته کار آموزشی و تحقیقی درخصوص حمایت از جانوران وحشی، الزام به خرید و تهیه ١٥٠ کیلوگرم یونجه و علوفه به منظور تغذیه حیات‌وحش مناطق حفاظت‌شده استان در فصل زمستان و مطالعه یک جلد کتاب زیست محیطی به تشخیص این اداره کل و برگزاری آزمون از آن کتاب بوده است.
مجازات قطع درخت:
کاشت و مراقبت نهال
در سال ٩٥، شعبه ١٠١ کیفری بخش کمالان شهرستان علی‌آباد کتول به فردی که براساس حکم به دلیل قطع ١٢٠ اصله نهال جنگلی از گونه‌های مختلف و نیز آسیب‌رساندن به برخی گونه‌های دیگر، علاوه بر پرداخت جریمه نقدی، به تحمل ٦ ماه زندان نیز محکوم شده بود، مجازات جایگزین داد. براساس رأی دادگستری استان گلستان، این مجرم باید ضمن پرداخت جرایم به جای تحمل ٦ ماه حبس اقدام به غرس ٢٠٠ اصله نهال و نگهداری و مراقبت از آنان به مدت یک سال کند. برپایه حکم قطعی دادگاه، مجرم پس از غرس نهال‌ها که با هماهنگی منابع طبیعی علی‌آباد کتول خواهد بود، باید به مدت یک سال از نهال‌ها نگهداری و مراقبت و گزارش تصویری آن را نیز طی چند نوبت به دادگاه اولیه ارایه کند.
مجازات حیوان‌آزاری:
فعالیت در محیط زیست
سال ٩٥ سه مرد با انتشار ویدیویی جنجالی از مثله‌کردن روباه در فضای مجازی خبرساز شدند و این جرم ازجمله جرم‌هایی بود که بسیاری از مردم نسبت به آن واکنش داشتند و حتی خواهان اشد مجازات برای مجرمان بودند. همان زمان قاضي پرونده در اين‌باره به همشهري گفت: «زندان نمي‌توانست براي اين خاطيان مجازات مناسبي باشد. اين ۳ نفر هيچ‌كدام سوء پيشينه ندارند. متاسفانه تنها به‌خاطر عجين‌شدن با فرهنگ روباه‌آزاري در اين منطقه دست به اين اقدام غيرانساني زدند.» و در نتیجه هر ۳ مجرم به ۳۰۰ ساعت فعاليت عام‌المنفعه در محيط‌زيست محكوم شدند. هركدام از اين افراد باید هفته‌اي ۴ ساعت در اداره محيط‌زيست پيرانشهر حاضر می‌شدند و طبق دستورالعملي كه رئيس اين اداره براي متنبه‌كردن اين مجرمان در نظر گرفته بود، خدمت عام‌المنفعه در عرصه محيط زيست انجام می‌دادند. در پايان هم اين مجرمان بايد در امتحان كتبي كه در مورد مباني محيط زيست و حيات‌وحش است، نمره قبولي كسب كنند؛ در غير اين صورت با ۲۰۰ ساعت فعاليت اجباري در محيط‌زيست مجازاتشان تشديد خواهد شد.
از جمله دیگر مجازات جایگزین می‌توان به مجازات خرید کتاب در گنبدکاووس اشاره کرد که قاضی برخی از مجرمان جرایم سبک را با استفاده از قانون مجازات جایگزین حبس، به خرید کتاب محکوم کرد و به این ترتیب تاکنون تعداد بیش از دو‌هزار جلد کتاب از سوی مجرمان حبس خریداری و تحویل زندان شده است.