تب‌سنج انتظارات تورمی به قدمت نیم قرن

به گزارش اکوایران، سهم پول از نقدینگی یکی از شاخص‌ها برای سنجش انتظارات تورمی در جامعه به شمار می‌آید. این درحالیست که روند نزولی شدید سهم پول از نقدینگی طی چند دهه اخیر را نمی‌توان صرفا به انتظارات تورمی مربوط دانست بلکه به نظر می‌رسد تغییرات رخ داده در شرایط اقتصاد کلان و گسترش نقش بانک‌ها و کارت‌های اعتباری در مبادلات در کاهش استفاده از پول و گسترش شبه پول در این زمینه بی‌تاثیر نیست. البته دارایی‌هایی که در حساب‌های کوتاه‌مدت نگهداری می‌شوند بخشی از «پول» درنظر گرفته می‌شوند و شبه‌پولی آن بخشی از دارایی است که نقد شوندگی کم‌تری دارد؛ مثل حساب‌های بلندمدت. 

تغییرات سهم پول از نقدینگی در 5 دهه اخیر

 داده‌ها نشان می‌دهد در دهه 50 سهم پول از نقدینگی حدود 40 درصد بوده است. مشاهده می‌شود در زمان جنگ یا به عبارتی دهه 60 سهم پول از نقدینگی دچار افزایش شده و حتی در مقاطعی به 60 درصد نیز می‌رسد.

برخی کارشناسان عنوان می‌کنند افزایش سهم پول از نقدینگی می‌تواند سرعت گردش پول و انجام مبادلات در جامعه را افزایش دهد و به همین ترتیب ممکن است آتش زیرخاکستر در زمان تورم باشد. همچنین این باور وجود دارد به طور کلی زمانیکه نا اطمینانی در جامعه زیاد است، اصطلاحا پول داغ می‌شود و افراد برای امادگی بیشتر در وفق دادن خود با تغییر شرایط، پول خود را به صورت ازادتری نگهداری می‌کنند و با به دست آوردن اطلاعات جدید درباره پول خود تصمیم‌گیری می‌کنند. 

 در مقابل مشاهده می‌شود با پایان جنگ و شکل گرفتن ثبات نسبی در جامعه، نسبت پول به نقدینگی از حدود 50 درصد به 13 درصد در اواسط دهه 90 کاهش پیدا می‌کند. از نیمه دوم دهه 90 مجددا سهم پول از نقدینگی رو به افزایش نهاده و به محدوده  25درصد در 1401 قدم گذاشته است. این افزایش که از 1396 شروع شد و با خروج آمریکا از برجام شدت گرفت، به عقیده برخی کارشناسان اقتصادی می‌تواند به عنوان یک تب سنج برای اندازه گیری انتظارات تورمی در جامعه مورد استفاده قرار بگیرد. 

آیا انتظارات تورمی تنها دلیل کاهش سهم پول به نقدینگی تلقی می‌شود؟

باید این موضوع مورد توجه قرار گیرد که روند نزولی بلندمدتی که در سهم پول از نقدینگی وجود دارد نمی‌تواند صرفا تحت عامل بهبود انتظارات رقم خورده باشد. به عبارت دیگر بهرحال در بلندمدت نقش شبکه بانکی و متغیرهای اقتصادی تغییر می‌کند و همین موضوع می‌تواند یکی از دلایل روند نزولی نقدینگی طی چند دهه گذشته باشد.